Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Promocja zdrowia i profilaktyka

SPO.04. Świadczenie usług opiekuńczych i wspomagających rozwój dziecka - Opiekunka dziecięca 325905

bg‑azure

Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne

MAPA MYŚLI

1

Spis treści

2

Instrukcja obsługi

Mapę myśli możesz dowolnie modyfikować: rozbudowywać ją, dokładać gałęzie i węzły, wpisywać własne teksty albo dodawać grafiki, tworząc autorskie rozwiązania.

W centralnym punkcie mapy myśli znajduje się pierwszy węzeł. Po najechaniu na niego kursorem pokazują się przyciski funkcyjne, które umożliwiają modyfikację lub usunięcie elementu, a także dodanie nowego. Dwukrotne kliknięcie napisu na elemencie sprawia, że staje się on aktywny. Najechanie kursorem na ikony powoduje wyświetlenie opisów ich funkcjonalności. Można zmieniać położenie węzłów poprzez ich przeciągnięcie.

R1ahDbv0gd1dh1
Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Biblioteka

1
Szczoteczki
  • szczoteczka do zębów

  • szczoteczka międzyzębowa

  • silikonowa szczoteczka na palec

  • szczoteczka do masażu dziąseł

  • szczoteczka do języka

Przybory i środki higieny
  • płyn do płukania jamy ustnej przeznaczony dla wieku dziecka

  • pasta bez fluoru

  • pasta „od pierwszego ząbka” z fluorem

  • pasta od 6 do 12 roku życia

  • nić dentystyczna

  • ciepła, przegotowana woda

  • jałowy gazik

  • gumowy gryzak w kształcie szczoteczki

Żywienie
  • składniki pokarmowe

  • witamina A

  • witamina D

  • twardy pokarm, który wzmaga wytwarzanie śliny

  • mniej cukrów prostych

  • mleko specjalistyczne

  • mleko matki

Techniki czyszczenia
  • przecieranie wałów dziąsłowych

  • masaż dziąseł

  • metoda Fonesa (okrężna)

  • metoda obrotowo‑wymiatająca (roll)

Gabinet stomatologiczny
  • lakowanie bruzd zębów trzonowych

  • lakierowanie zębów

  • usuwanie kamienia nazębnego

  • wczesne i szybkie leczenie zmian chorobowych

  • wizyta adaptacyjna w gabinecie stomatologicznym

  • wizyta kontrolna w gabinecie stomatologicznym

Rozwój uzębienia
  • przed pojawieniem się pierwszych ząbków

  • zęby mleczne

  • zęby stałe

Częstotliwość
  • co najmniej 2 razy dziennie

  • przed snem

  • po posiłku

  • co 3 – 6 miesięcy

Czas
  • od razu po urodzeniu

  • 2 – 3 minuty

  • 5 miesiąc życia

  • 6 miesiąc życia

  • 1 rok życia

  • 2 rok życia

  • 3 rok życia

  • 4 rok życia

  • 5 rok życia

  • 6 rok życia

  • 7 rok życia

  • 2 – 4 rok życia

  • 6 – 7 rok życia

  • pierwsze 24h życia

  • 2 miesiąc

  • od ukończenia 2 miesiąca życia

  • 4 miesiąc

  • od ukończenia 6 miesiąca życia

  • 7 miesiąc

  • 3‑4 miesiąc

  • 5‑6 miesiąc

  • 13‑15 miesięcy

  • od ukończenia 13‑15 miesięcy życia

  • 16‑18 miesięcy

  • 6 lat

  • od ukończenia 12‑13 roku życia

  • 14 lat

  • 19 lat

Choroby
  • gruźlica

  • wirusowe zapalenie wątroby typu B

  • zakażenia pneumokokowe

  • błonica

  • krztusiec

  • tężec

  • polio (poliomyelitis)

  • odra

  • świnka

  • różyczka

  • haemophilus influenzae typu B (Hib)

  • grypa

  • meningokoki

  • ludzki wirus brodawczaka

  • wirusowe zapalenie wątroby typu A

  • ospa wietrzna

  • kleszczowe zapalenie mózgu

Szczepienia
  • szczepienia ochronne

  • zalecane

  • obowiązkowe

  • szczepionka skojarzona

  • 1 dawka

  • 2 dawka

  • 3 dawka

  • 4 dawka

  • 4 dawka przypominająca

  • 5 dawka przypominająca

  • 6 dawka przypominająca

  • 7 dawka przypominająca

Profilaktyka
  • 4 fazy profilaktyki

  • profilaktyka wczesna

  • profilaktyka pierwotna (I fazy)

  • profilaktyka wtórna (II fazy)

  • profilaktyka III fazy

  • profilaktyka fluorkowa

Dieta
  • karmienie piersią

  • prawidłowa dieta

  • żelazo

  • nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega‑3

  • witamina A

  • witamina C

  • witamina D3

  • fluor

  • pełnowartościowy pokarm

  • brakuje w nim witamin D, K

Działania profilaktyczne
  • aktywność fizyczna na świeżym powietrzu

  • umacnianie zdrowia

  • edukacja zdrowotna

  • wychowanie zdrowotne

  • promowanie zachowań prozdrowotnych

  • zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska

  • wczesne wykrywanie chorób

  • szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby

  • badania przesiewowe (screening)

  • ograniczanie skutków choroby

  • choroba w pełni rozwinięta

  • zmniejszanie ryzyka nawrotów choroby

  • działania lecznicze

  • działania rehabilitacyjne

Rozwój
  • poczucie bezpieczeństaw

  • korzystny wpływ na aparat mowy

  • rozwój układu nerwowego

  • aktualne wzorce życia ludzi

  • poznawanie świata

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne

Polecenie

Przygotuj mapę myśli dotyczącą faz profilaktyki i działań profilaktycznych. 

W centrum mapy umieść napis profilaktyka. Wokół centralnego punktu zamieszczaj obszary związane z możliwościami działań profilaktycznych i faz profilaktyki. Plan uzupełniaj o dowolne elementy, które uznasz za konieczne. 

Mapę myśli skomponuj według własnego pomysłu, wpisując unikatowe treści. Możesz skorzystać z gotowej biblioteki, poprzez przepisanie odpowiednich sformułowań do nowych elementów mapy.

Twoja mapa myśli

1
R1SIJ43paxHsd
Mapa myśli
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RMjlEjQ0FjoxM
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj wymienione sposoby działania do odpowiedniej fazy profilaktyki. Profilaktyka wczesna Możliwe odpowiedzi: 1. promowanie zachowań prozdrowotnych, 2. ograniczenie skutków choroby, 3. wczesne wykrywanie chorób, 4. umacnianie zdrowia, 5. czerpanie z aktualnych wzorców życia ludzi, 6. szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby, 7. działania rehabilitacyjne, 8. zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska, 9. badania przesiewowe, 10. działania lecznicze choroby rozwiniętej, 11. zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby Profilaktyka pierwotna (pierwszej fazy) Możliwe odpowiedzi: 1. promowanie zachowań prozdrowotnych, 2. ograniczenie skutków choroby, 3. wczesne wykrywanie chorób, 4. umacnianie zdrowia, 5. czerpanie z aktualnych wzorców życia ludzi, 6. szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby, 7. działania rehabilitacyjne, 8. zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska, 9. badania przesiewowe, 10. działania lecznicze choroby rozwiniętej, 11. zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby Profilaktyka wtórna (drugiej fazy) Możliwe odpowiedzi: 1. promowanie zachowań prozdrowotnych, 2. ograniczenie skutków choroby, 3. wczesne wykrywanie chorób, 4. umacnianie zdrowia, 5. czerpanie z aktualnych wzorców życia ludzi, 6. szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby, 7. działania rehabilitacyjne, 8. zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska, 9. badania przesiewowe, 10. działania lecznicze choroby rozwiniętej, 11. zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby Profilaktyka trzeciej fazy Możliwe odpowiedzi: 1. promowanie zachowań prozdrowotnych, 2. ograniczenie skutków choroby, 3. wczesne wykrywanie chorób, 4. umacnianie zdrowia, 5. czerpanie z aktualnych wzorców życia ludzi, 6. szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby, 7. działania rehabilitacyjne, 8. zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska, 9. badania przesiewowe, 10. działania lecznicze choroby rozwiniętej, 11. zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby
RQxcAxdbFRejS
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj wymienione szczepienia do odpowiednich kategorii. Szczepienia obowiązkowe Możliwe odpowiedzi: 1. szczepionka przeciwko odrze, 2. szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, 3. szczepionka przeciwko krztuścowi, 4. szczepionka przeciwko polio, 5. szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, 6. szczepionka przeciwko meningokokom, 7. szczepionka przeciwko śwince, 8. szczepionka przeciwko ospie wietrznej, 9. szczepionka przeciwko gruźlicy, 10. szczepionka przeciwko tężcowi, 11. szczepionka przeciwko grypie, 12. szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, 13. szczepionka przeciwko różyczce Szczepienia zalecane Możliwe odpowiedzi: 1. szczepionka przeciwko odrze, 2. szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, 3. szczepionka przeciwko krztuścowi, 4. szczepionka przeciwko polio, 5. szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, 6. szczepionka przeciwko meningokokom, 7. szczepionka przeciwko śwince, 8. szczepionka przeciwko ospie wietrznej, 9. szczepionka przeciwko gruźlicy, 10. szczepionka przeciwko tężcowi, 11. szczepionka przeciwko grypie, 12. szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, 13. szczepionka przeciwko różyczce

Propozycja wykonania mapy myśli

1
Pokaż przykładowe rozwiązanie1azurewhite

Przykładowa mapa myśli przedstawia różne rodzaje profilaktyki, podzielone w pierwszym rzędzie na dwie kategorie. 

Pierwsza kategoria to cztery fazy profilaktyki.

a) Profilaktyka wczesna, która może polegać na inspirowaniu się aktualnymi wzorcami życia innych ludzi.

b) Profilaktyka pierwotna, czyli inaczej profilaktyka pierwszej fazy. Składa się na nią: umacnianie zdrowia, zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska i promowanie zachowań prozdrowotnych w formie wychowania zdrowotnego i edukacji zdrowotnej.

c) Profilaktyka wtórna, czyli inaczej profilaktyka drugiej fazy. Należą do niej: wczesne wykrywanie chorób, szybkie działania naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby oraz badania przesiewowe. 

d) Profilaktyka trzeciej fazy, która dotyczy już rozwiniętej choroby. Składają się na nią: zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby, działania rehabilitacyjne, ograniczenie skutków choroby oraz działania lecznicze.  

Druga kategoria to działania profilaktyczne. Są one podzielone na trzy grupy: szczepienia ochronne, higienę jamy ustnej oraz inne sposoby zwiększania odporności.

  1. Szczepienia ochronne zobrazowane zdjęciem, na którym widoczne jest podawanie szczepionki, podzielone są na dwie podgrupy: szczepienia obowiązkowe i zalecane.

a) Choroby, przeciwko którym wykonuje się obowiązkowe szczepienia to: 

  • Haemophilus influenzae typu B - w skrócie Hib,

  • różyczka, świnka i odra - w postaci szczepionki skojarzonej,

  • polio,

  • tężec, krztusiec i błonica - w postaci szczepionki skojarzonej,

  • zakażenia pneumokokowe, 

  • wirusowe zapalenie wątroby typu B,

  • gruźlica.

b) Choroby, przeciwko którym szczepienia są zalecane to:

  • grypa - od ukończenia szóstego miesiąca życia,

  • meningokoki - od ukończenia drugiego miesiąca życia,

  • ludzki wirus brodawczaka - od ukończenia dwunastego‑trzynastego roku życia,

  • ospa wietrzna - od ukończenia trzynastego‑piętnastego miesiąca życia,

  • wirusowe zapalenie wątroby typu A - od ukończenia trzynastego‑piętnastego miesiąca życia,

  • kleszczowe zapalenie mózgu - od ukończenia trzynastego‑piętnastego miesiąca życia.

  1. Higiena jamy ustnej została podzielona na 3 etapy oraz uwzględnione zostały w jej ramach składniki pokarmowe.

a) Pierwszy etap występuje przed pojawieniem się pierwszych ząbków. Działania higieniczne w tym okresie to: pocieranie wałów dziąsłowych oraz masaż dziąseł.

b) Drugi etap to okres, w którym dziecko ma zęby mleczne. Rozpoczyna się on w szóstym miesiącu życia. Działania higieniczne w tym okresie to: lakierowanie zębów, wizyta kontrolna w gabinecie stomatologicznym, stosowanie gumowego gryzaka w kształcie szczoteczki, stosowanie szczoteczki do języka, mycie zębów metodą Fonesa, czyli inaczej okrężną, stosowanie nici dentystycznej oraz płynu do płukania jamy ustnej przeznaczonego dla wieku dziecka.

c) Trzeci etap to okres zębów stałych. Rozpoczyna się w szóstym roku życia. Działania higieniczne w tym okresie to: wizyta kontrolna w gabinecie stomatologicznym, mycie zębów metodą obrotowo‑wymiatającą, stosowanie nici dentystycznej oraz płynu do płukania jamy ustnej.

  1. Inne sposoby zwiększania odporności to: aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, sen oraz prawidłowa dieta.

Prawidłowa dieta powinna zawierać następujące składniki:

  • żelazo,

  • nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega‑trzy,

  • witamina A,

  • witamina C,

  • witamina D trzy,

  • fluor (profilaktyka fluorkowa).

W ramach prawidłowej diety uwzględnione zostało także karmienie piersią, które zapewnia: pełnowartościowy pokarm, poczucie bezpieczeństwa, rozwój układu nerwowego oraz korzystny wpływ na aparat mowy.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Szczepienia ochronne

Polecenie

Przygotuj mapę myśli dotyczącą szczepień ochronnych.

W centrum mapy umieść napis szczepienia ochronne. Wokół centralnego punktu zamieszczaj obszary związane z obowiązkowymi i zalecanymi. Plan uzupełniaj o dowolne elementy, które uznasz za konieczne. 

Mapę myśli skomponuj według własnego pomysłu, wpisując unikatowe treści. Możesz skorzystać z gotowej biblioteki, poprzez przepisanie odpowiednich sformułowań do nowych elementów mapy.

Twoja mapa myśli

1
R15Ya4azL1jbk1
Mapa myśli
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RQxcAxdbFRejS
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj wymienione szczepienia do odpowiednich kategorii. Szczepienia obowiązkowe Możliwe odpowiedzi: 1. szczepionka przeciwko odrze, 2. szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, 3. szczepionka przeciwko krztuścowi, 4. szczepionka przeciwko polio, 5. szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, 6. szczepionka przeciwko meningokokom, 7. szczepionka przeciwko śwince, 8. szczepionka przeciwko ospie wietrznej, 9. szczepionka przeciwko gruźlicy, 10. szczepionka przeciwko tężcowi, 11. szczepionka przeciwko grypie, 12. szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, 13. szczepionka przeciwko różyczce Szczepienia zalecane Możliwe odpowiedzi: 1. szczepionka przeciwko odrze, 2. szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, 3. szczepionka przeciwko krztuścowi, 4. szczepionka przeciwko polio, 5. szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, 6. szczepionka przeciwko meningokokom, 7. szczepionka przeciwko śwince, 8. szczepionka przeciwko ospie wietrznej, 9. szczepionka przeciwko gruźlicy, 10. szczepionka przeciwko tężcowi, 11. szczepionka przeciwko grypie, 12. szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, 13. szczepionka przeciwko różyczce

Propozycja wykonania mapy myśli

1
Pokaż przykładowe rozwiązanie1azurewhite

Przykładowa mapa myśli przedstawia informacje o szczepieniach ochronnych. Szczepienia zostały podzielone w pierwszym rzędzie na dwie kategorie.

  1. Pierwsza kategoria to szczepienia zalecane. Przedstawione zostały nazwy chorób oraz czas podania szczepionki.

Choroby, przeciwko którym szczepienia są zalecane to:

  • grypa - od ukończenia szóstego miesiąca życia,

  • meningokoki - od ukończenia drugiego miesiąca życia,

  • ludzki wirus brodawczaka - od ukończenia dwunastego‑trzynastego roku życia,

  • wirusowe zapalenie wątroby typu A - od ukończenia trzynastego‑piętnastego miesiąca życia,

  • kleszczowe zapalenie mózgu - od ukończenia trzynastego‑piętnastego miesiąca życia.

  1. Druga kategoria to szczepienia obowiązkowe. Przedstawione zostały nazwy chorób, liczba dawek oraz czas podania szczepionki.

Choroby, przeciwko którym wykonuje się obowiązkowe szczepienia to: 

  • gruźlica - szczepionka powinna być podana w pierwszych dwudziestu czterech godzinach życia.

  • Wirusowe zapalenie wątroby typu B - szczepionka powinna być podana w trzech dawkach: pierwsza dawka w pierwszych dwudziestu czterech godzinach życia, druga dawka w drugim miesiącu życia, a trzecia dawka w siódmym miesiącu życia.

  • Haemophilus influenzae typu B, w skrócie Hib - szczepionka powinna być podawana w czterech dawkach: pierwsza dawka w drugim miesiącu życia, druga dawka w okresie od trzeciego do czwartego miesiąca, trzecia dawka od piątego do szóstego miesiąca, czwarta dawka od szesnastego do osiemnastego miesiąca życia.

  • Różyczka, świnka i odra w postaci szczepionki skojarzonej - powinna być podana w dwóch dawkach: pierwsza w okresie od trzynastego do piętnastego miesiąca życia, a druga w wieku sześciu lat.

  • Polio - szczepionka powinna być podana w czterech dawkach: pierwsza dawka w czwartym miesiącu życia, druga w okresie od piątego do szóstego miesiąca, trzecia w okresie od szesnastego do osiemnastego miesiąca, a czwarta dawka przypominająca w wieku sześciu lat.

  • Tężec, krztusiec i błonica w postaci szczepionki skojarzonej - powinna być podana w siedmiu dawkach: pierwsza dawka w drugim miesiącu życia, druga w okresie od trzeciego do czwartego miesiąca, trzecia w okresie od piątego do szóstego miesiąca, czwarta w okresie od szesnastego do osiemnastego miesiąca życia, piąta dawka przypominająca w wieku sześciu lat, szósta dawka przypominająca w wieku czternastu lat, a siódma dawka przypominająca w wieku dziewiętnastu lat. 

  • Zakażenia pneumokokowe - szczepionka powinna być podana w trzech dawkach: pierwsza dawka w drugim miesiącu życia, druga dawka w czwartym miesiącu życia, a trzecia w okresie od trzynastego do piętnastego miesiąca życia.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia