Ważne daty

Biografia Feliksa Nowowiejskiego

R1e4h0i8wnaPx

Ilustracja interaktywna przedstawia Feliksa Nowowiejskiego. Kompozytor pozuje siedząc na krześle, wzrok skierowasny w dół. Ma ciemne włosy i gęste wąsy. Mężczyzna ubrany jest w białą koszulę, ciemny krawat i gruby płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: IX Symfonia organowa, cz. III (fragment), autorstwa Feliksa Nowowiejskiego Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się religijnym charakterem.

Ilustracja interaktywna przedstawia Feliksa Nowowiejskiego. Kompozytor pozuje siedząc na krześle, wzrok skierowasny w dół. Ma ciemne włosy i gęste wąsy. Mężczyzna ubrany jest w białą koszulę, ciemny krawat i gruby płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: IX Symfonia organowa, cz. III (fragment), autorstwa Feliksa Nowowiejskiego Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się religijnym charakterem.

1

1. Utwór: IX Symfonia organowa, cz. III (fragment), autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}

Feliks Nowowiejski to wszechstronny polski kompozytor, żyjący w latach 1877‑1946. Przez wiele lat kształcił się w różnych ośrodkach muzycznych. Początkowo uczęszczał do Szkoły Muzycznej w Świętej Lipce, gdzie uczył się teorii muzyki oraz gry na kilku instrumentach - fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, waltorni i organach (1887‑1893). Po ukończeniu nauki w Świętej Lipce przeniósł się z rodziną do Olsztyna, gdzie występował w orkiestrze pułku grenadierów. Od 1898 uczył się m. in. kontrapunktu, kompozycji, gry na organach i wiolonczeli w Konserwatorium Sterna w Berlinie, a następnie przeniósł się do Olsztyna, gdzie pełnił funkcję organisty w kościele św. Jakuba (1989‑1900). Kolejnym ważnym etapem edukacyjnym w jego życiu był trzymiesięczny kurs z chorału gregoriańskiego i polifonii w Ratyzbonie oraz studia kompozytorskie w klasie Maxa Brucha w Meisterschule Königliche Akademie der Künste w Berlinie oraz studia z muzykologii i estetyki w Friedrich Wilhelm Universität.

Na początku XX wieku artysta odbył liczne podróże, m. in. do Niemiec, Czech, Austrii, Włoch, Francji, Belgii czy Afryki, gdzie spotkał znakomitych kompozytorów, takich jak: Gustav Mahler czy Antonin Dvorák. Feliks Nowowiejski w latach 1904‑1906 postanowił kontynuować studia w zakresie kompozycji u Maxa Brucha w Berlinie.

Po zakończeniu edukacji kompozytor osiadł w Krakowie, gdzie pełnił funkcję dyrektora artystycznego Towarzystwa Muzycznego, ale działał także jako kompozytor, dyrygent i organista. Ważnym wydarzeniem w życiu kompozytorskim Feliksa Nowowiejskiego było stworzenie Roty do wiersza Marii Konopnickiej dla uświetnienia 500‑lecia bitwy pod Grunwaldem i odsłonięcia pomnika Władysława Jagiełły. Rok później odbyły się zaślubiny kompozytora z Elżbietą Mironow‑Mirocką, z którą miał pięcioro dzieci i która wspierała swojego męża w działalności artystycznej.

W czasie I wojny światowej Nowowiejski chronił się przed frontem grając w berlińskiej orkiestrze garnizonowej. Po zakończeniu wojny otrzymał od Maxa Regera propozycję objęcia klasy kompozycji w Konserwatorium Muzycznym w Lipsku, jednak w 1919 zamieszkał w Poznaniu, gdzie działał na wielu różnych obszarach działalności artystycznej - wykładał w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu (1920‑1930), komponował, dyrygował, organizował liczne koncerty i sam grał na organach w różnych salach koncertowych. W 1929 odbyło się słynne wykonanie utworu Nowowiejskiego pod jego kierownictwem - Psalmu 136 Jeruzalem - Ojczyzna z chórem złożonym z dwudziestu tysięcy śpiewaków podczas jednego ze zjazdów śpiewaczych. Warto wspomnieć, że w latach 1935‑1939 Nowowiejski prowadził Miejską Orkiestrę Symfoniczną w Poznaniu, propagując wykonania polskiej (m. in. twórczości Tadeusza Szeligowskiego czy Stefana Bolesława Poradowskiego) i zagranicznej muzyki współczesnej.

Ryr6foYexIPzk

Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę zeszytu z publikacjami Feliksa Nowowiejskiego. Na okładce znajdują się wyszczególnione dwie nazwy: „Rozumiem fal mowę” i „Gdy szedłem wśród doliny”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Rozumiem fal mowę opus 16 nr 5 na głos i fortepian, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się żywiołowym charakterem.

Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę zeszytu z publikacjami Feliksa Nowowiejskiego. Na okładce znajdują się wyszczególnione dwie nazwy: „Rozumiem fal mowę” i „Gdy szedłem wśród doliny”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Rozumiem fal mowę opus 16 nr 5 na głos i fortepian, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się żywiołowym charakterem.

1

1. Utwór: Rozumiem fal mowę op. 16 nr 5 na głos i fortepian, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}

Nagrody kompozytora

Feliks Nowowiejski był niezwykle utalentowanym kompozytorem, który zdobywał liczne laury na konkursach kompozytorskich. Wśród jego najważniejszych osiągnięć warto wymienić: I nagrodę stowarzyszenia The British Musician na konkursie kompozytorskim w Londynie za utwór Pod sztandarem pokoju (1898), Nagrodę im. Giacomo Meyerbeera - Prix de Rome za oratoriumOratoriumoratorium Powrót syna marnotrawnego, Uwerturę romantyczną, a następnie Symfonię a‑moll i Symfonię h‑moll nr 1 (1902 oraz 1904), Nagrodę im. Ludwiga van Beethovena w Bonn (ufundowaną przez Ignacego Jana Paderewskiego) za uwerturę Swaty polskie, I Nagrodę na konkursie kompozytorskim we Lwowie za utwór Żałobny pochód Kościuszki na Wawel (1907), Nagrodę na konkursie kompozytorskim we Lwowie z okazji 100. rocznicy urodzin Fryderyka Chopina za pieśń solową Zagasły już (1910) czy I nagrodę na konkursie lwowskiego Echa za utwór chóralny Danae (1914). Feliks Nowowiejski otrzymał także wiele prestiżowych odznaczeń, jak np. honorowe członkostwo The Organ Music Society w Londynie (1931), Państwową Nagrodę Muzyczną (1935), godność Szambelana PapieskiegoSzambelan papieskiSzambelana Papieskiego (1935) oraz Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta (1936).

RulxFBmHHfS2k

lustracja przedstawiająca Feliksa Nowowiejskiego pozującego do zdjęcia portretowego. Młody mężczyzna z ciepłą, wełnianą czapką na głowie. Twarz ma delikatną, spokojną. Ma lekkie zmarszczki w okolicach nosa i między brwiami. Ubrany był w białą koszulę ze sztywno postawionym kołnierzem oraz ciepły płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: VII Symfonia organowa, nr 8 (fragment), autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się religijnym, hymnicznym charakterem.

lustracja przedstawiająca Feliksa Nowowiejskiego pozującego do zdjęcia portretowego. Młody mężczyzna z ciepłą, wełnianą czapką na głowie. Twarz ma delikatną, spokojną. Ma lekkie zmarszczki w okolicach nosa i między brwiami. Ubrany był w białą koszulę ze sztywno postawionym kołnierzem oraz ciepły płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: VII Symfonia organowa, nr 8 (fragment), autorstwa Feliksa Nowowiejskiego
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się religijnym, hymnicznym charakterem.

1

1. {audio}

Twórczość muzyka

W dorobku kompozytorskim Feliksa Nowowiejskiego odnajdziemy wiele utworów organowych. Warto podkreślić, iż artysta występował czynnie jako organista w kraju i za granicą, miał także dużą łatwość improwizacji. W swych kompozycjach potrafił w znakomity sposób wykorzystać różne walory brzmieniowe organów, interesujące pomysły harmoniczne, kolorystyczne oraz wiele elementów wirtuozowskich. Na jego dorobek składa się m. in. dziewięć symfonii organowych (1920‑1933), cztery koncerty organowe (1938‑1941) czy poemat In paradisium (1941).

Kolejnym istotnym filarem twórczości Feliksa Nowowiejskiego jest muzyka wokalna. Artysta działał jako dyrygent wielu zespołów chóralnych, zwłaszcza w trakcie pobytu w Poznaniu. Był aktywnym działaczem Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewackich, jurorem wielu konkursów, a także twórcą wielu utworów chóralnych, przede wszystkim o tematyce patriotycznej (m. in. Bitwa pod Racławicami do słów Jerzego Żuławskiego, Testament Bolesława Chrobrego do słów Edmunda Ligockiego, Psalm 136 Ojczyzna w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego, KantataKantataKantata o bohaterze do słów Cypriana Kamila Norwida czy hymny, takie jak: górnośląski, pomorski, kaszubski, warmiński) oraz inspirowanej polską muzyką ludową, przede wszystkim warmińską, wielkopolską, kujawską, małopolską oraz z okolic Górnego Śląska (m. in. Śpiewnik górnośląski, Warmijskie pieśni ludowe, Dziesięć regionalnych polskich pieśni ludowych).

RBnghuXBKsoKQ

Ilustracja interaktywna przedstawia stronę tytułową zeszytu PSALM 136 „Ojczyzna” - utwór autorstwa Feliksa Nowowiejskiego. Na stronie znajdują się napisy: wydawnictwo CHÓD numer 46. FELIKS NOWOWIEJSKI. PSALM 136 OJCZYZNA na chór mieszany i organy lub orkiestrę. cena 60 groszy. Skład główny w Księgarni F. Grąbczewskiego, Warszawa, Krakowskie Przedmieście 1. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Psalm 136 Jeruzalem – Ojczyzna op. 36 na chór mieszany i organy, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się religijnym, hymnicznym charakterem.

Ilustracja interaktywna przedstawia stronę tytułową zeszytu PSALM 136 „Ojczyzna” - utwór autorstwa Feliksa Nowowiejskiego. Na stronie znajdują się napisy: wydawnictwo CHÓD numer 46. FELIKS NOWOWIEJSKI. PSALM 136 OJCZYZNA na chór mieszany i organy lub orkiestrę. cena 60 groszy. Skład główny w Księgarni F. Grąbczewskiego, Warszawa, Krakowskie Przedmieście 1. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Psalm 136 Jeruzalem – Ojczyzna op. 36 na chór mieszany i organy, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się religijnym, hymnicznym charakterem.

1

1. Utwór: Psalm 136 Jeruzalem – Ojczyzna op. 36 na chór mieszany i organy, autorstwa Feliksa Nowowiejskiego

Feliks Nowowiejski komponował również muzykę religijną (m. in. 9 cykli mszalnych w języku polskim i łacińskim, psalmy, hymny kościelne, motety, kolędy czy opracowania Veni Creator czy Stabat Mater). Utwory te mogły być wykonywane zarówno podczas nabożeństw, jak i w salach koncertowych.

W twórczości Nowowiejskiego istotną rolę pełniły także dzieła oratoryjne - Powrót syna marnotrawnego, Quo Vadis i Znalezienie św. Krzyża. Jednym z najbardziej uznanych utworów Feliksa Nowowiejskiego jest Quo Vadis -oratoriumOratoriumoratorium inspirowane powieścią Henryka Sienkiewicza. Prawykonanie tego dzieła miało miejsce w 1909 r. w Amsterdamie, a do 1939 zostało wykonane ponad 200 razy na terenie Europy oraz Ameryki Północnej (m. in. w nowojorskiej Carnegie Hall czy na wystawie światowej w San Francisco) i Południowej. Quo Vadis to rodzaj pięcioczęściowej kantatyKantatakantaty na sopran, baryton, bas, chór mieszany, organy i wielką orkiestrę symfoniczną. Utwór ten zbliżony jest do stylistyki Meyerbeera i Händla, przede wszystkim w kształtowaniu partii chóralnych. Język kompozytorski, którym operuje Nowowiejski można określić jako późnoromantyczny poprzez m. in. stosowanie licznych modulacji, monumentalizm formy, stosowanie motywów przewodnich czy rozbudowanej orkiestry.

Kolejnymi ważnymi gatunkami, w których Nowowiejski spełniał się twórczo, były opery i balety. Szczególnie istotna w tym zakresie stała się współpraca z poznańską sceną operową, gdzie po raz pierwszy wystawiano dzieła kompozytora: operę Legenda Bałtyku do libretta Wandy Szalay‑Groele, balet Wesele na wsi (Malowanki ludowe), operę‑balet Tatry (Król Wichrów). Opery i balety Feliksa Nowowiejskiego cieszyły się dużą popularnością zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Podsumowanie wiadomości

Feliks Nowowiejski stworzył wiele dzieł symfonicznych, wśród nich - cztery symfonie, poematy symfoniczne (Beatrycze, Nina, Pożegnanie Ellenai), uwertury (Uwertura romantyczna, Konrad Wallenrod, Swaty polskie oraz koncerty instrumentalne (wiolonczelowy, fortepianowy).

Z opisu twórczości Feliksa Nowowiejskiego, znajdującego się na stronie internetowej poświęconej Salonowi Muzycznemu Feliksa Nowowiejskiegom63c5b11ae879f90e_0000000000005na stronie internetowej poświęconej Salonowi Muzycznemu Feliksa Nowowiejskiego Willa wśród róż, można wyczytać m. in.:

Język kompozytorski Nowowiejskiego charakteryzuje się nie tylko różnorodnością gatunkową i mistrzowskim opanowaniem warsztatu kompozytorskiego, ale przede wszystkim bujną inwencją melodyczną i rozmachem w kształtowaniu formy. Nie był on nowatorem, pozostając w kręgu stylistyki późnego romantyzmu, chociaż w pisanych w latach trzydziestych cyklach pieśni na głos z fortepianem (m. in. Róże dla Safo do poezji Marii Jasnorzewskiej‑Pawlikowskiej) muzyczną ekspresję uzyskał poprzez śmiały i bardzo interesujący dobór środków harmonicznych. Pomimo że krytycy ówcześni zarzucali muzyce Nowowiejskiego akademickość, brak autentyzmu i szablonowość, jego kompozycje zdobyły wielką popularność i uznanie słuchaczy.

Warto pamiętać, że twórczość wszechstronnego polskiego kompozytora jest niezwykle bogata i wiele z jego utworów spoczywa do tej pory w formie rękopisów m. in. przy Dziale Zbiorów Specjalnych Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, wciąż czekając na odkrycie i wykonanie.

Salon Muzyczny Feliksa Nowowiejskiego Willa wśród róż

Zadania

RaLCskl5Vz8tP

Ćwiczenie 2

Opowiedz na forum klasy o biografii Feliksa Nowowiejskiego.

Opowiedz na forum klasy o biografii Feliksa Nowowiejskiego.

Przyjrzyj się wybranym grafikom prezentującym sylwetki wybitnych kompozytorów XX w., z którymi współpracował Feliks Nowowiejski. Przeciągając podane elementy przyporządkuj nazwiska artystów do ich wizerunków.

Antonín Dvořák, Ignacy Jan Paderewski, Max Bruch, Gustav Mahler

.................

.................

.................

.................

Słownik pojęć

Źródło:

sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna