Pojęcia prawne wg Izydora z Sewilli

O prawach boskich i ludzkich. Wszystkie zaś prawa są albo boskie, albo ludzkie. Boskie zgadzają się z naturą, ludzkie ze zwyczajami; przeto te ostatnie różnią się między sobą, ponieważ jedne tym, drugie innym narodom się podobają. Prawo przez Boga dane (fas) jest prawem boskim, ustawy (ius) są prawem ludzkim. […]
Czym różnią się między sobą prawo, ustawy i zwyczaje. Prawo jest nazwą ogólną, ustawy zaś gatunkiem prawa. […] Wszelkie zaś prawo składa się z ustaw i ze zwyczajów. Ustawą jest spisane rozporządzenie prawne. Zwyczaj zaś polega na przyzwyczajeniu, utwierdzonym przez starodawność, czyli jest ustawą niepisaną. […]
Co to jest prawo naturalne. Prawo zaś jest naturalne, cywilne i prawo narodów. Prawo naturalne jest wspólne wszystkim narodom i opiera się wszędzie na popędzie przyrody, a nie na jakimś rozporządzeniu prawnym: jako to związek mężczyzny i kobiety, następstwo dzieci i wychowanie, wspólne dla wszystkich posiadanie i jedna dla wszystkich wolność, nabywanie tych rzeczy, które czerpie się z nieba, ziemi i morza. Podobnie odebranie rzeczy złożonej albo powierzonych pieniędzy, odparcie gwałtu siłą […].
Co to jest prawo cywilne. Prawo cywilne jest to, które sobie każdy naród albo państwo jako swe własne za ludzką i boską sprawą ustanowiło.
Co to jest prawo narodów. Prawo narodów zasadza się na zajęciu siedzib, wznoszeniu budowli, obwarowań, na wojnach, braniu jeńców, poddaństwie, powrocie do własnego kraju, prawie pokoju, zawieszeniu broni, uszanowaniu dla posłów, których nie można znieważać, na zakazie zawierania małżeństw między obcoplemieńcami. A stąd prawo narodów, ponieważ tym prawem posługują się prawie wszystkie narody.

pojecia Źródło: Pojęcia prawne wg Izydora z Sewilli, [w:] M. Demska-Trębaczowa, Materiały źródłowe do historii kultury. Wieki średnie, Warszawa 1981, s. 24.

Kapitularz Ludwika Pobożnego De villis

6. Nakazujemy, aby rządcy nasi z całego dochodu oddawali w pełni dziesięcinę na kościoły, które znajdują się w majątkach naszych; innemu zaś kościołowi nie należy uiszczać naszej dziesięciny z wyjątkiem tych wypadków, gdzie została od dawna ustanowiona. A w kościołach naszych służbę winni pełnić nie obcy, ale jedynie nasi klerycy (wybrani) albo spośród czeladzi naszej, albo z naszej (przydwornej) kaplicy.

7. Aby włodarze nasi i leśnicy, zarządcy stad, piwniczni, dziesiętnicy, celnicy, oraz inni ministeriałowie odrabiali rega i dawali prosięta ze swych łanów, a w zamian za ręczną robociznę niechaj dobrze pełnią swój urząd. Gdyby zaś którykolwiek włodarz posiadał beneficium, niech wyśle swego zastępcę, który winien odrobić za niego prace ręczne i inne obowiązki służebne. […]

8. Aby opiekowali się troskliwie naszymi klaczami i w odpowiednim czasie odłączali źrebce (od stada); a jeżeli źrebice rozmnożą się, to niech będą odłączone i zebrane w jedno nowe stado.

kapitularz Źródło: Kapitularz Ludwika Pobożnego De villis, [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M. Kinstler, M.J. Ptak, Wrocław 1996, s. 41–43.

Izydor z Sewilli O pochodzeniu albo początkach ksiąg dwadzieścia

33. Wyobrażenia kosmiczne.
    O niebie i jego imieniu. Filozofowie wyrazili mniemanie, że niebo jest okrągłe, niestale i gorejące; nazwane zaś stąd, iż podobnie jak naczynie zdobione rylcem posiada wytłoczone znaki gwiazd. […]
    O położeniu niebieskiej sfery.
    Sfera niebios przedstawia pewną postać ukształtowaną okrągło, której środkiem jest Ziemia, zamknięta równomiernie ze wszystkich stron: Mówią, że sfera ta nie ma początku ani końca […].
    O biegu Słońca.
    Słońce samo przez się porusza się, a nie obraca razem ze światem. Albowiem, gdyby nieruchome na niebie pozostało, zrównałyby się wszystkie dnie i noce. […]

34. Wiadomości geograficzne.
    O Ziemi.
    Ziemia nazwana od okrągłego kształtu koła, ponieważ jest jak koło […]. Zewsząd bowiem ocean oblewając, okrąża jej granice w linii koła. Dzieli się zaś na trzy części: z tych jedna nazywa się Azja, druga Europa, trzecia Afryka […].

izydor Źródło: Izydor z Sewilli, O pochodzeniu albo początkach ksiąg dwadzieścia, [w:] D. Bąkowski, Historia 1. Podręcznik dla uczniów gimnazjum, Rumia 2002, s. 119.