Relacja z Marchiennes

Roku Pańskiego 1214, szóstego dnia przed kalendami sierpnia, przy moście w Bouvines, nieopodal Tournai, wydarzyła się rzecz godna pamięci. Tu bowiem, w miejscu wcześniej upatrzonym, Filip, szlachetny król Francuzów, zgromadził po jednej stronie część swojego królestwa. Otton zaś, trwając z uporem w swej nieprawości, za co dawno już pozbawiony został tytułu cesarskiego świętym dekretem Kościoła, wraz z owej nieprawości wspólnikami, Ferrandem, hrabią Flandrii, Reginaldem, hrabią Bulonii, rzeszą innych baronów, a także wojskami najemnymi Jana, króla Anglii, zeszli się po drugiej stronie. Jak dowiódł rozwój wypadków, z zamiarem stoczenia bitwy z Francuzami. Flamandowie […] niepomni widocznie przestrogi świętego Kościoła, która głosi: „Ten, kto się brata z wyklętym, sam jest wyklętym”, z Ottonem, który wcześniej na mocy wyroku i godności papieskiej został obłożony klątwą i wyłączony z grona wiernych świętej matki Kościoła, złączyli się trwałym przymierzem, lekceważąc ową sentencję bezwstydnie i zuchwale. Rozpaleni ogniem nieposkromionego okrucieństwa, w swojej czczej gadaninie postanowili nade wszystko zniweczyć, jeśli to możliwe, oznaki władzy królewskiej, berło i koronę. Lecz inaczej zrządziło miłosierdzie Boże, które wszędzie swoich osłania i wspomaga. Oto Filip, przemądry król Francji, wzburzony w duszy niebezpieczeństwem wiszącym nad jego wojskiem, rozważywszy swój zamysł roztropnie i powściągliwie, począł się stopniowo wycofywać, aby uchronić siebie i swoich przed atakiem najeźdźców, w miarę możności bez rozlewu krwi. Kiedy zobaczył tymczasem, że jego przeciwnicy niczym sfora wściekłych psów postępują za nim zuchwale i uznał wobec tego, że dalszy odwrót połączony będzie ze zbyt wielką hańbą, utwierdziwszy nadzieję w Panu, rozmieścił swoje wojsko w szyku bojowym, tak jak zwykle walczący je ustawiają. Przedtem jednak z niepokojem w sercu wzniósł modły do Pana. Przyzwawszy następnie szlachetnie urodzonych mężów ze swoich oddziałów, począł ich zaklinać pokornie i uniżenie, ze łzami w oczach nawet, by odważnie stawili czoło swoim przeciwnikom […].

Oto po obu stronach wojska ustawione w bojowym ordynku, żądne i spragnione walki, przystąpiły do bitwy. W krótkim jednak czasie uniósł się pod niebo taki tuman kurzu, że z ledwością jeden mąż mógł drugiego zobaczyć, a cóż dopiero rozpoznać. Pierwsza linia Francuzów, wpadłszy z wielką odwagą między Flamandów, rąbiąc nieustraszenie złamała ich szyki, nacierając mężnie i uparcie dążąc do celu przedarła się w środek ich wojsk. Co spostrzegłszy, Flamandowie, pokonani w jednej chwili nieomal, podali tyły, rzucając się czym prędzej do ucieczki. W tak niebezpiecznej chwili słudzy porzucali na pastwę losu swoich panów, ojcowie synów i krewnych. […] Otton zaś, którego papież w swym dostojeństwie zabronił tytułować cesarzem, pozbawiony jakiegokolwiek wsparcia i po mocy, po trzykroć obalony na ziemię z konia czy, jak utrzymują niektórzy, z kilku koni, nieomal samotnie, z jednym tylko hrabią u boku, ratował się śpieszną ucieczką; tak to zwyciężony w bitwie uszedł z rąk króla Francji, po kryjomu podając tyły. Takim sposobem opatrzność miłości Bożej owej bitwie, stoczonej, jak już było powiedziane, przy moście w Bouvines, położyła kres ku czci i sławie Jego Królewskiej Mości oraz ku chwale świętego Kościoła.

relacja Źródło: Relacja z Marchiennes, [w:] Georges Duby, Bitwa pod Bouvines, tłum. D. Urbańska, Warszawa 1988, s. 245.