Film 2
Zapoznaj się z filmem na temat skargi do RPO i wykonaj ćwiczenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D150PvBuE
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zapoznaj się z opisem sytuacji i wykonaj polecenia.
W mieszkaniu, w którym mieszkasz od kilku miesięcy, często słyszysz przez ścianę odgłosy gwałtownych kłótni sąsiadów. Wobec jednego z małżonków padają groźby pozbawienia życia, a któregoś dnia kobieta, próbująca opuścić mieszkanie, została na twoich oczach powstrzymana krzykiem i szarpaniem. Podobne sytuacje mają miejsce mniej więcej raz w miesiącu i obserwujesz je, odkąd tam mieszkasz. Sąsiadka poprosiła cię o pomoc. Za każdym razem zgłaszasz sprawę policji – początkowo telefonicznie i mailowo, jednak po trzecim razie właściwe wydało ci się złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Policjanci jednak odmówili interwencji, twierdząc, że to „stara, znana im sprawa” i że „taka interwencja nic nie da”, a także że „nie będą się wtrącać w sprawy rodzinne”. Inni sąsiedzi powiedzieli ci, że twój sąsiad jest byłym policjantem i stąd wynika niechęć policjantów do interwencji.
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Ze skargą do Rzecznika Praw Obywatelskich mogą zwracać się wyłącznie osoby posiadające polskie obywatelstwo. | □ | □ |
| Nieprzyjęcie przez sejm rocznego sprawozdania z pracy Rzecznika Praw Obywatelskich skutkuje dymisją Rzecznika. | □ | □ |
| Rzecznik Praw Obywatelskich wchodzi w skład władzy sądowniczej. | □ | □ |
| Odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich przed upływem jego kadencji nie jest możliwe. | □ | □ |
| Rzecznik Praw Obywatelskich korzysta z immunitetu na zasadach analogicznych do członków sejmu i senatu. | □ | □ |
Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj zadanie.
Źródło I
Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. 1987 Nr 21 poz. 123)Art. 14. Po zbadaniu sprawy Rzecznik może:
1) wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela;
2) skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela; wystąpienie takie nie może naruszać niezawisłości sędziowskiej;
3) zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką, o której mowa w pkt 2, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa;
4) żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu – na prawach przysługujących prokuratorowi;
5) żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu;
6) zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi;
7) wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach;
8) wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach.
Art. 15. 1. W wystąpieniu, o którym mowa w art. 14 pkt 2, Rzecznik formułuje opinie i wnioski co do sposobu załatwiania sprawy, a także może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych.
2. Organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystąpienie, obowiązane są bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku. W wypadku gdy Rzecznik nie podziela tego stanowiska, może zwrócić się do właściwej jednostki nadrzędnej o podjęcie odpowiednich działań.
Art. 16. 1. W związku z rozpatrywanymi sprawami Rzecznik może przedstawiać właściwym organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela i usprawnienia trybu załatwiania ich spraw.
2. Rzecznik może również:
1) występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela;
2) występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji;
3) zgłosić udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym i brać udział w tym postępowaniu;
4) występować z wnioskami do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.
3. W przypadku wystąpienia przez Rzecznika do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, informuje on o tym Rzecznika Praw Dziecka, jeżeli wniosek dotyczy praw dziecka.Źródło: Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. 1987 Nr 21 poz. 123), dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 30.03.2021 r.].
Źródło II
Ilustracja zaczerpnięta z: O mądre prawo i wrażliwepaństwo, Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 2013.
Materiał źródłowy do ćwiczeń 9–10.
Wystąpienie RPO Andrzeja Zolla 27.07.2005 – Informacja za rok 2004Nie kandydowałem na drugą kadencję, co zresztą zapowiedziałem już publicznie podczas składania ubiegłorocznej informacji. Uważam bowiem, że w przypadku takich stanowisk jak rzecznik praw obywatelskich nie powinno być w ogóle drugiej kadencji, tak jak w Trybunale Konstytucyjnym. Kandydowanie ponowne w czasie trwającej jeszcze pierwszej kadencji naraża na niebezpieczeństwo niezależność rzecznika, niezależność, która jest wręcz niezbędna do wykonywania tej funkcji publicznej. Opowiadałbym się natomiast za wydłużeniem kadencji na tym urzędzie nawet do 7 lat. Wtedy pewne sprawy można by było nie tylko zainicjować, ale i dokończyć.
Źródło: Wystąpienie RPO Andrzeja Zolla 27.07.2005 – Informacja za rok 2004, dostępny w internecie: rpo.gov.pl [dostęp 30.03.2021 r.].