Formularz dla nauczyciela
Informacje wstępne
Globalizacja zwiększyła integrację oraz współzależności państw z całego świata. Pomimo jej postępu, uwarunkowania społeczno‑prawno‑gospodarcze poszczególnych krajów nie uległy ujednoliceniu. Państwa wciąż znacząco różnią się między sobą, nawet w tak ściśle współdziałającej wspólnocie jak Unia Europejska. Te odmienności uwidaczniają się także w postawach jakie prezentują dane państwa względem wspierania krajowych biznesów. W regionach Europy Zachodniej i Europy Północnej dominuje przekonanie, że rynek lokalny należy chronić przed nadmierną ingerencją przedsiębiorstw zagranicznych. Z kolei w regionie Europy Środkowo‑Wschodniej, w tym w Polsce, uwidacznia się chęć korzystania z produktów i usług firm pochodzących z rynków obcych. W dużej mierze wynika to z postaw i schematów działania nabytych przez nasze społeczeństwo w okresie zaborów, wojen i komunizmu. Polacy przez lata zmuszani byli działać przeciwko instytucji państwa, które wówczas nie należało do nich. Z perspektywy gospodarczej, Polska wciąż odczuwa konsekwencje strategii transformacji, przyjętej po 1989 roku, wraz z rozpadem Związku Radzieckiego. Konsekwencją jego upadku, było pojawienie się głębokiego kryzysu w sektorze przemysłu, z którym państwa Grupy Wyszehradzkiej zmagały się przez kolejne lata. Istotne znaczenie miało tu utracenie relacji i kontaktów ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami bloku komunistycznego. Kluczowym okazało się także gwałtownie postępujące otwarcie polskiego rynku na zagraniczne towary. Na początku lat 90. polscy przedsiębiorcy z trudem konkurowali z dużo większymi firmami zza granicy, które dysponowały nowocześniejszymi produktami i technologią.
Kierowanie się dobrem społeczno‑ekonomicznym i generowaniem korzyści oraz możliwości rozwojowych dla własnego kraju, określa się pojęciem patriotyzmu gospodarczego. Zjawisko to nie jest tożsame z nacjonalizmem, ponieważ aktywny udział w globalnej gospodarce jest niezbędny do zachowania konkurencyjności polskiego rynku. Niemniej, patriotyzm gospodarczy to świadomość, że inne państwa priorytetyzują swój własny dobrobyt względem dobrobytu swoich sąsiadów. Opiera się na mądrym wykorzystywaniu przewag, które dają wszystkie formy kapitału narodu (fizyczny, finansowy, ludzki, społeczny) w powiązaniu z koncepcją państwa rozwojowego.
Patriotyzm gospodarczy to kierowanie się dobrem społeczno‑ekonomicznym i generowaniem korzyści i możliwości rozwojowych oraz minimalizowaniem strat dla własnego narodu, ojczyzny, kraju, rodaków, dla siebie i swoich bliskich.
W zależności od tego jak duży patriotyzm gospodarczy cechuje dane państwo, to: występują w nim różne rozwiązania legislacyjne mające na celu wspieranie i promowanie lokalnego biznesu; konsumenci mają odmienne preferencje produktowo‑usługowe; a przedsiębiorstwa krajowe skłaniają się ku różnym modelom współpracy z rodzimymi i zagranicznymi kontrahentami. Te uwarunkowania znacząco wpływają na funkcjonowanie firm na rynkach obcych. Przedsiębiorstwa, które decydują się na umiędzynarodowienie swojej działalności, muszą wziąć pod uwagę szereg ryzyk, w tym tych powiązanych z natężeniem patriotyzmu gospodarczego na rynkach docelowych. Rozpoczynanie działalności poza granicami, wymaga dużych nakładów, szczególnie jeżeli spółka chce wprowadzić do obcego kraju zupełnie nową, nikomu nieznaną tam markę, bez wsparcia lokalnych współpracowników. Przedsiębiorstwo napotka tym większe bariery, im bardziej obce są jej kultura, system prawny i uwarunkowania społeczno‑gospodarcze panujące na nowym rynku. Na przykładzie historii ekspansji międzynarodowej i doświadczeń firmy FAKRO, przedstawiono wyzwania, które mogą stanąć przed polskimi spółkami chcącymi zaistnieć na rynku globalnym. Zwrócono także uwagę na konsekwencje relatywnie niższego niż w krajach zachodnich i północnych, natężenia patriotyzmu gospodarczego, dla funkcjonowania firmy FAKRO.
Zadania moderatora
Moderator odpowiada za przekazanie informacji wstępnej, zaprezentowanie poleceń i instrukcji do obu zadań, oraz monitorowanie czasu. Ponadto, jego zadaniami są: wspieranie uczestników poprzez stymulowanie dyskusji w zespołach, oraz wyjaśnianie niejasności, które pojawią się w trakcie pracy nad case study. Moderator wprowadza także pojęcie patriotyzmu gospodarczego.
W pierwszym etapie, Moderator przekazuje informacje wstępne oraz przytacza polecenie do pierwszego zadania, upewniając się, że uczestnicy rozumieją co mają robić. Następnie, po upłynięciu wyznaczonego czasu, dzieli słuchaczy na 5‑6 osobowe grupy i zaprasza ich do krótkiej dyskusji w ramach zespołów na temat opracowanych odpowiedzi na pytania pomocnicze. W drugim etapie, omawia drugie zadanie, które uczestnicy wykonają w zespołach, oraz wprowadza zwięźle pojęcie patriotyzmu gospodarczego. Wyjaśnienie tego pojęcia ma na celu upewnienie się, że słuchacze poprawnie zrozumieli jego znaczenie z kontekstu tekstu case study. Moderator przedstawia oczekiwania względem efektu końcowego pracy grupowej i dystrybuuje materiały. W trakcie pracy nad schematami, w razie potrzeby, wspiera słuchaczy. W trzecim etapie, Moderator zaprasza kolejne grupy do zaprezentowania rozwiązań reszcie uczestników. Pod koniec, dokonuje podsumowania przywołując przykłady innych działań z materiałów, które nie pojawiły się ze strony uczestników w trakcie ich prezentacji.
Scenariusz działań
Przekazanie informacji wstępnej i omówienie pierwszego polecenia (3 min).
Praca indywidualna – zapoznanie się uczestników z treścią case study i opracowane odpowiedzi do pierwszego zadania (7 min).
Podział uczestników na grupy (5‑6 osób) i dyskusja w zespołach na temat odpowiedzi do pierwszego zadania (5 min).
Wprowadzenie pojęcia patriotyzmu gospodarczego – samodzielnie lub ewentualnie z elementami aktywizacji słuchaczy i zadawania pytań jak oni je rozumieją. Omówienie drugiego polecenia (5 min).
Praca grupowa – dyskusja uczestników na temat rozwiązania zadania oraz wymyślenie i wykonanie na papierze jego wizualnej prezentacji (schematu). (10 min)
Prezentacja rozwiązania zadania przez zespoły. (10 min)
Omówienie przez Moderatora efektów pracy i uzupełnienie ich o dodatkowe rozwiązania dostępne w materiałach. Podsumowanie (5 min)
Komentarz dla uczniów
Zagadnienie patriotyzmu gospodarczego jest istotnym, często niedocenianym, elementem budowania dobrobytu Polski. Duży patriotyzm gospodarczy występuje państwach wysokorozwiniętych i zamożnych. W Polsce, jego poziom jest relatywnie niższy niż w wielu krajach regionu Europy Zachodniej i Europy Północnej. Należy dążyć do zwiększenia patriotyzmu gospodarczego w naszej ojczyźnie. Aby to umożliwić, koniecznym jest zmiana postaw społeczeństwa, biznesu i aparatu państwowego, względem wspierania polskich przedsiębiorstw i organizacji. Kluczowym jest podejmowanie świadomych decyzji konsumenckich, pracowniczych, inwestycyjnych, a także władczych, które pozwolą na ukształtowanie otoczenia państwowego, przychylnego wzmacnianiu pozycji polski na arenie międzynarodowej, przy jednoczesnym dbaniu o zabezpieczenie interesu narodowego.
Wyróżnić można trzy podstawowe grupy interesu, które mają możliwość wpływu na zwiększanie patriotyzmu gospodarczego kraju. Są to: społeczeństwo, biznes, oraz państwo.
Społeczeństwo może wzmagać patriotyzm gospodarczy poprzez:
Uznanie wagi wspierania lokalnych firm i nabywania krajowych produktów i usług, jako kluczowego komponentu rozwoju gospodarczego;
Wybór polskich produktów i usług;
Bojkotowanie produktów i usług zagranicznych przedsiębiorstw, które dopuszczają się nieuczciwych praktyk na polskim rynku;
Promowanie świadomości, że każda, nawet pojedyncza decyzja konsumencka ma znaczenie;
Przekazywanie wiedzy o istocie i znaczeniu tego zjawiska młodszym pokoleniom.
Biznes może wzmagać patriotyzm gospodarczy poprzez:
Opieranie łańcucha tworzenia wartości (np. dobór dostawców) o kryterium polskości kapitału, produktów, źródeł finansowania, surowców, oraz korzyści dla krajowej gospodarki;
Uwzględnianie elementów promocji polskości w kampaniach marketingowych;
Przestrzeganie prawa oraz uczciwe płacenie podatków;
Promowanie przewag rynku krajowego, poprzez eksponowanie mocnych stron polskiego biznesu wśród zagranicznych kontrahentów (np. szkolenia i wizytacje dla dostawców oraz klientów);
Uświadamianie kontrahentów krajowych, na temat przewag konkurencyjnych polskich biznesów na rynku globalnym.
Oczekiwanie jednoznacznego wskazania na opakowaniach i materiałach marketingowych, które produkty i usługi są polskimi a które zagranicznymi.
Angażowanie się w edukację ekonomiczną Polaków bezpośrednie, bądź za pośrednictwem dedykowanych organizacji zależnych.
Aparat państwowy może wzmagać patriotyzm gospodarczy poprzez:
Świadomą promocję polskiej gospodarki i polskich przedsiębiorców przez wszystkich urzędników publicznych, w kraju i za granicą.
Wdrożenie kolejnych rozwiązań prawnych chroniących interesów polskich przedsiębiorstw przed nieuprawnionymi praktykami konkurencyjnymi.
Prowadzenie programów edukacji ekonomicznej wśród młodego i dojrzałego pokoleń Polaków.
Badanie oraz analiza postaw i działań państw charakteryzujących się dużym patriotyzmem gospodarczym.
Przygotowanie spójnej komunikacji do odbiorców krajowych i międzynarodowych na temat wartości niesionej przez krajowy biznes i polskich przedsiębiorców.