Ważne daty

Pieśń - zarys historyczny

R7PIADNVmv9uy1

Ilustracja przedstawia obraz Michelangelo Merisi da Caravaggio pt. „Lutnista”. Dzieło powstało w 1596 roku. Obecnie znajduje się w Hermitage Museum w Rosji. Na obrazie znajduje się chłopiec grający na lutni. Ubrany jest w białą bluzkę. Ma dłuższe, kręcone włosy. Chłopiec siedzi przy stole, na którym leży zeszyt z nutami oraz skrzypce. W lewym roku ustawiono wazon z kwiatami. Za chłopcem znajduje się brązowe tło. Autorem obrazu jest włoski malarz. W swoich pracach wprowadził światłocień w celu ukazania realizmu obrazu.

Jak doskonale wiecie, pieśńPieśńpieśń to utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego (wiersza). Może być ona wykonywana solowo lub chóralnie, z towarzyszeniem instrumentu (najczęściej fortepianu) bądź a cappellaA cappellaa cappella.

Pieśń jest najstarszym gatunkiem muzycznym, towarzyszącym człowiekowi od zarania dziejów. W antycznej Grecji wykonywano ją jednogłosowo lub chóralnie, z akompaniamentem liry, wysławiając bogów i wielkich bohaterów, streszczając dzieje bitew i mitów lub poruszając tematykę miłosną. W średniowieczu pieśń związana była przede wszystkim z działalnością trubadurów, truwerów i minnesingerów, którzy głosili uczucie do odległej, nieuchwytnej „damy serca” (np. twórczość Bernarda de Ventadorna, Raimbauta de Vaqueirasa, Walthera von den Vogelweide’a). W epoce renesansu występowała pod wieloma nazwami (fr. rondo, virelai; wł. frottola, vilanella, canzona; hiszp. cantiga, villancico), poruszała różnorodną tematykę, często odzwierciedlając odgłosy zwierząt czy wykorzystując efekt echa (Josquin dés Prés, Orlando di Lasso, Clément Jannequin). W manieryzmieManieryzmmanieryzmie i baroku znana była głównie pod postacią madrygałuMadrygałmadrygału – utworu wielogłosowego, obfitującego w chromatykę, pełnego dramaturgii, poświęconego przeważnie tematyce miłosnej (Luca Marenzio, Carlo Gesualdo di Venosa, Claudio Monteverdi). Szczególnie istotną rolę pieśń odegrała w epoce romantyzmu, jako gatunek solowy z towarzyszeniem fortepianu (rzadziej orkiestry), tworzony do wierszy słynnych poetów tamtego czasu (Johann Wolfgang von Goethe, Friedrich Schiller, Heinrich Heine, Wilhelm Müller, Friedrich Hölderlin). Do najwybitniejszych romantycznych kompozytorów pieśni zalicza się Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Johannesa Brahmsa, Hugo Wolfa i Gustava Mahlera. Wśród polskich twórców wyróżnili się Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko. Tradycja pieśni nie zanikła w XX i XXI w. Po gatunek ten sięgali kompozytorzy, tacy jak Claude Debussy, Maurice Ravel, Arnold Schönberg, Igor Strawiński, Manuel de Falla i Leoš Janáček, a w Polsce – Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Wiechowicz czy Kazimierz Sikorski.

Pieśń - tematyka, obsada, charakter

RbPCySerSYQNL1

Ilustracja przedstawia tytułową stronę „Małgorzaty przy kołowrotku” Franza Schuberta. Praca pochodzi z 1814 roku. Na fotografii znajduje się tekst zdobioną czarną czcionką. Strona jest w kolorze kremowym. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

Pieśń jest gatunkiem bardzo różnorodnym. Może poruszać wątki miłosne, refleksyjno‑filozoficzne, religijne, patriotyczne, polityczne czy krajobrazowe. Wiersz, stanowiący warstwę tekstową pieśni, może być przykładem liryki bezpośredniej (podmiot liryczny przedstawia swoje przemyślenia wprost), pośredniej (przedstawione one zostają pośrednio, np. przy pomocy opisu przyrody) lub inwokacyjnej (podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do konkretnej osoby, bóstwa). W zależności od koncepcji poety, wiersz może wyzyskiwać określone środki stylistyczne (słowotwórcze, składniowe, przekształcenia semantyczne, odwołania do innych stylów językowych itp.).

Ze względu na obsadę, wyróżniamy pieśni solowe, zespołowe i orkiestrowe; biorąc pod uwagę akompaniament lub jego brak – pieśni wykonywane a cappella lub z towarzyszeniem instrumentu (najczęściej fortepianu) czy orkiestry (pieśni orkiestrowe).

Pod względem muzycznym pieśni różnią się przede wszystkim charakterem, na który wpływ ma:

• zastosowany materiał dźwiękowy – tonacje systemu dur‑moll, pentatonika, skale kościelne, skale ludowe, skale 12‑dźwiękowe, inne skale opracowane przez kompozytorów,

• melodyka – kształt, ambitus i rodzaj melodii (kantylenowa, deklamacyjna, ornamentalna, figuracyjna), dominujące interwały,

• harmonika – rodzaj harmoniki (modalna/tonalna/sonorystyczna), następstwo funkcji harmonicznych, rola kadencji,

• metrorytmika – tempo utworu (szybkie, umiarkowane, wolne; ewentualne zmiany tempa), metrum (dwudzielne/trójdzielne), rytmika (stała/zmienna, taneczna, oparta na charakterystycznych grupach rytmicznych),

• dynamika – kontrastowa/płaszczyznowa, oparta na niskim/wysokim poziomie natężenia,

• kolorystyka i artykulacja – wysoki/niski rejestr, dobór instrumentów, łagodna/wyrazista artykulacja,

• faktura – monofoniczna/homofoniczna/polifoniczna, wokalna/wokalno‑instrumentalna, akordowa,

• relacja między głosem (głosami) a ewentualnym instrumentem (instrumentami) towarzyszącymi (prosty akompaniament/równorzędność partii wokalnej i instrumentalnej).

Formy pieśni: pieśń zwrotkowa i pieśń zwrotkowo‑refrenowa

RGQGXQSNSF1Uk1

Ilustracja przedstawia obraz Eduarda Juliusa Friedricha Bendemanna pt. „Robert Schumann”. Dzieło pochodzi z 1859 roku. Na obrazie znajduje się mężczyzna. Widoczny jest od popiersia w górę. Postać ma ciemne, dłuższe włosy. Głowę ma przechyloną w prawą stronę i brodę opiera na zgiętej dłoni. Mężczyzna ubrany jest w ciemny strój pod szyję. Za postacią widoczne jest ciemne tło. Cały obraz jest w odcieniach szarości. Pod wizerunkiem Schumanna znajduje się podpis. Autorem pracy był niemiecki malarz. Bendemann miał okazję ozdabiać pałac królewski w Dreźnie swoimi malowidłami ściennymi.

Pod względem formy muzycznej, pieśni możemy podzielić na: zwrotkowe, zwrotkowo‑refrenowe, wariacyjne, repryzowe i przekomponowanePrzekomponowana pieśńprzekomponowane.

Pieśń zwrotkowa to najprostszy rodzaj pieśni. Każda ze zwrotek wiersza opracowana została w ten sam muzyczny sposób, a jednolity charakter dodatkowo potęguje ten sam akompaniament instrumentu. Niewielkie zmiany w wybranych zwrotkach mogą wynikać z powtarzania danych słów wiersza bądź wprowadzenia zakończenia.

Przykładem pieśni zwrotkowej jest pierwsza pieśń z cykluCykl pieśnipieśń z cyklu Miłość poety (Dichterliebe) Roberta Schumanna do słów Heinricha Heine pt. Im wunderschönen Monat Mai. Wiersz w dwóch strofach przedstawia typowy motyw rozkwitu uczuć w cudownym miesiącu maju, w którym cała przyroda budzi się do życia. Z uwagi na poruszaną tematykę (podmiot liryczny wyznaje miłość swojej ukochanej), charakter tekstu jest niezwykle osobisty, konfensyjny. Pieśń zachowuje dwuzwrotkową budowę wiersza. Każda ze zwrotek posiada identyczne opracowanie muzyczne, brak tu powtarzania danych słów czy charakterystycznego, innego zakończenia. Partia głosu wyróżnia się kantylenowością, zaś arpeggiowy akompaniament fortepianu doskonale oddaje melancholijny, intymny nastrój wiersza.

Wysłuchajmy pieśni Im wunderschönen Monat Mai Roberta Schumanna wraz z dołączonym zapisem nutowym.

R139ESfAbTLnW1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Roberta Schumanna pt. „Im wunderschönen Monat Mai”. Nad zapisem nutowym znajduje się tekst. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

R9HztctNbM99M1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Roberta Schumanna pt. „Im wunderschönen Monat Mai”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

W podobnej budowie utrzymana jest pieśń zwrotkowo‑refrenowa. Pod względem literackim tekst zwrotki jest zmienny, zaś tekst refrenu stały. Pod względem muzycznym zarówno zwrotka, jak i refren wiersza zyskują własne, niezmienne opracowania, takie same dla każdej zwrotki i takie same dla każdego refrenu. Nieustanne, naprzemiennie występowanie zwrotek i refrenów nadaje pieśni wrażenie stałości, nie jest ona jednak tak jednolita jak pieśń zwrotkowa (gdyż, w przeciwieństwie do niej, bazuje nie na jednym, lecz na dwóch pomysłach muzycznych).

Przykładem pieśni zwrotkowej jest Prząśniczka Stanisława Moniuszko do słów Jana Czeczota. Porusza ona tematykę typowego w tamtych czasach motywu rozstania ukochanych i niestałości dziewczyny, która pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie. Uczucie pary symbolicznie ilustrowane jest przez nić, którą przędzie dziewczyna – w kulminacyjnym momencie pęka ona, co jest równoznaczne z obumarciem miłości (wyraża to ostatni, zmieniony „refren”: Kręć się, kręć wrzeciono, prysła wątła nić, wstydem dziewczę płonie, wstydź się, dziewczę, wstydź!). Pieśń zachowuje budowę wiersza, podkreślając dodatkowo chwilę zerwania nici przez wprowadzenie wymownej, pełnej charakteru pauzy. Warto zwrócić uwagę na szczególną rolę, którą powierzono fortepianowi – obrotowy, figuracyjny akompaniament ma nawiązywać do ruchu kołowrotka.

Wysłuchajmy pieśni Prząśniczka Stanisława Moniuszki wraz z dołączonym zapisem nutowym.

RxhtQjFOvTtCQ1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Stanisława Moniuszko pt. „Prząśniczka”. Nuty znajdują się na brązowym tle. Pieśń została skomponowana na głos oraz fortepian. Utwór był wykorzystywany jako sygnał wywoławczy przez stacje telewizyjne oraz radiowe. Autorem był polski kompozytor oraz dyrygent.

R8fRODslFC8V51

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Stanisława Moniuszko pt. „Prząśniczka”. Nuty znajdują się na brązowym tle. Pieśń została skomponowana na głos oraz fortepian. Utwór był wykorzystywany jako sygnał wywoławczy przez stacje telewizyjne oraz radiowe. Autorem był polski kompozytor oraz dyrygent.

RM9lcw15sWs9c1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Stanisława Moniuszko pt. „Prząśniczka”. Nuty znajdują się na brązowym tle. Pieśń została skomponowana na głos oraz fortepian. Utwór był wykorzystywany jako sygnał wywoławczy przez stacje telewizyjne oraz radiowe. Autorem był polski kompozytor oraz dyrygent.

Formy pieśni: pieśń wariacyjna

RPtnOMIvXs8351

Ilustracja przedstawia obraz Wilhelma Augusta Riedera pt. „Portret Franza Petera Schuberta”. Dzieło pochodzi z 1875 roku. Na obrazie znajduje się mężczyzna w okularach. Postać ma dłuższe, ciemne, kręcone włosy oraz baczki. Ubrany jest w białą koszulę oraz czarną marynarkę i muchę pod szyją. Postać spogląda w prawą stronę. Za mężczyzną znajduje się dokument zwinięty w rulon. Z lewej strony za postacią widoczna jest czerwona kotara. Autorem pracy był austriacki portrecista oraz rysownik i malarz historii. Jego najbardziej znanym obrazem był właśnie portret Franza Petera Schuberta.

Inną odmianą pieśni z uwagi na zastosowaną formę jest pieśń wariacyjna. Muzyczne opracowanie każdej zwrotki jest wariacyjną (czyli zmienioną) wersją strofy bezpośrednio ją poprzedzającej lub strofy pierwszej (wyjściowej). Zmiany te mogą rozgrywać się na różnych poziomach, jednak temat główny pieśni jest zawsze wyczuwalny.

Formy pieśni: pieśń repryzowa

Kolejnym rodzajem jest pieśń repryzowa, złożona z trzech części. Skrajne z nich operują tym samym materiałem muzycznym, środkowa zaś wprowadza nowy materiał (najczęściej kontrastujący pod względem charakteru, tonacji, metrum itp.).

Przykładem pieśni repryzowej jest Śmierć i dziewczyna (Der Tod und das Mädchen) Franza Schuberta do tekstu niemieckiego poety Matthiasa Claudiusa. Wiersz porusza typowy motyw śmierci młodej dziewczyny i składa się z dwóch, kontrastujących zwrotek, przyporządkowanych odpowiednio Dziewczynie i Śmierci. Wypowiedzi pierwszej z bohaterek są krótkie, pełne emocji, wykrzyknień i strachu (nie chce ona poddać się Śmierci), druga jest pełna spokoju, deklaruje, że jest jej przyjazna i obiecuje błogi sen w swych ramionach. Franz Schubert zachował kontrastujący charakter zwrotek, postaci dziewczyny powierzając dynamiczną, porozdzielaną pauzami, utrzymaną w wysokim rejestrze linię melodyczną, zaś śmierci – spokojną, deklamacyjną, opartą na niskich dźwiękach. Interesującym zabiegiem jest wprowadzenie trybu majorowego pod koniec utworu, w momencie obiecanego błogiego snu – być może śmierć rzeczywiście nie jest zła, a przynosi ukojenie. Repryzowość utworu w pierwszym odczuciu jest trudna do zauważenia. Skrajne części formy to czysto instrumentalny, rozbudowany wstęp fortepianu oraz opracowanie drugiej zwrotki, przyporządkowane postaci śmierci (wyraźnie bazujące na motywach wstępu). Część środkowa, poświęcona dziewczynie, wprowadza typową dla formy repryzowej zmianę charakteru. W pieśni tej Schubert postawił znak równości między partią wokalną a instrumentalną, za jedną z części obierając fragment czysto instrumentalny (również w zakończeniu decydując się na wprowadzenie odcinka wyłącznie fortepianowego, symbolicznie „dopełniającego” całość).

Wysłuchajmy pieśni Śmierć i dziewczyna Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.

Formy pieśni: pieśń przekomponowana

Typowa dla muzyki romantycznej odmiana pieśni to pieśń przekomponowana, w której każdy fragment tekstu zyskuje nowe, odrębne opracowanie muzyczne, podążające za treścią literackiego pierwowzoru. Pod względem muzycznym, cechuje się ona największą różnorodnością spośród wszystkich rodzajów pieśni.

Przykładem romantycznej ballady przekomponowanej jest Król Olch (Erlkönig) Franza Schuberta do wiersza Johanna Wolfganga von Goethe. Utwór literacki ukazuje konną podróż ojca i syna nocą przez las, podczas której chłopcu wydaje się, że widzi różne baśniowe istoty, w tym złego Króla Olch, chcącego go porwać. Pełna dramatyzmu akcja kończy się śmiercią dziecka (na skutek choroby, gorączki czy rzeczywistej ingerencji Króla – nie zostało wyjaśnione), tuż pod domem rodzinnym. W wierszu wyzyskano podział na role: chłopiec (ciekawy świata, pełen entuzjazmu, emocjonalny), ojciec (racjonalny, stanowczy, spokojny), Król Olch (tajemniczy, groźny, władający nadprzyrodzonymi mocami), narrator (pozornie obojętny wobec sytuacji). Utwór jest przykładem dualizmu postaw ludzi żyjących na przełomie epok – ojciec symbolizuje człowieka epoki oświecenia, kierującego się racjonalizmem, syn zaś jest przedstawicielem młodego pokolenia romantyków, którzy nad rozsądek stawiają uczucie i fascynują się ludowymi, fantastycznymi wierzeniami. Ballada Franza Schuberta doskonale oddaje charakter wiersza. Kompozytor muzycznie scharakteryzował każdą z postaci, nadając jej określoną melodykę i zalecając śpiewakowi modulację głosu. Rozgorączkowane wypowiedzi chłopca utrzymane są w wysokim rejestrze, ojca w niskim; pozornie opanowany narrator śpiewa wyłącznie w trybie minorowym, zaś najbardziej różnorodna jest partia kuszącego dziecko Króla Olch, utrzymana w trybie majorowym, bogatej harmonice i tanecznej rytmice. Warto także zwrócić uwagę na szczególną rolę fortepianu w balladzie – w całym jej przebiegu, wyłączając wypowiedzi Króla Olch, zauważyć można repetowane w szybkim tempie oktawy, mające muzycznie wyrażać cwał konia. Na wspomnienie zasługuje też zakończenie – nagłe, gwałtowne zatrzymanie ruchu oktawowego i lapidarne, budzące przerażenie stwierdzenie narratora (w tłum. Stefana Barańskiego) Już dom, już widmu ujdzie łup. Niestety, z ojca tam rąk – padł trup.

Wysłuchajmy ballady Król Olch Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.

RlWJoOBjBWlfv1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

R58hCtTrINDo31

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

RdHjuFzidmzMf1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

RbpshPCYciMX81

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

RAnoku5izXnEx1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

R1FmvIc3EPd4K1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Król Olch”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

Przykładem pieśni przekomponowanej jest Małgorzata przy kołowrotku (Gretchen am Spinnrade) Franza Schuberta do fragmentu Fausta Johanna Wolfganga von Goethe, uchodząca za pierwszą pieśń epoki romantyzmu. Tekst to rozmyślania Małgorzaty, dotyczące jej uczuć do tytułowego Fausta, któremu – choć go kocha – nie może zaufać. Fragment jest pełny dramatyzmu, emocje towarzyszące bohaterce to rozpacz, tęsknota, niepokój. W kulminacyjnym momencie deklaruje ona, że jest w stanie umrzeć za jeden pocałunek ukochanego. Franz Schubert w mistrzowski sposób spotęgował nastrój wiersza w pieśni. Pierwsza strofa operuje początkowo melodyką o niewielkim ambitusie, rozszerzającym się stopniowo (jak rozważania samej Małgorzaty). Zwrotka ta powtarzana jest w przebiegu utworu kilkakrotnie, choć nie bezpośrednio po sobie – jakby ukazując powrót w rozmyślaniach kobiety do poruszanych już wątków. Kulminacyjny moment marzenia o pocałunku, nakładający się na dwukrotne powtórzenie ostatniej strofy wiersza, przedstawiony jest muzycznie przez wprowadzenie melodii o wznoszącym kierunku, osiągnięciu najwyższego rejestru i charakterystyczny skok o kwintę w górę. Jakby dla podkreślenia dramatyzmu i beznadziei sytuacji Małgorzaty, kompozytor wprowadza na końcu dodatkowo, po raz kolejny, pierwszą zwrotkę tekstu (choć literacki oryginał kończy się w momencie kulminacji). Warto zwrócić szczególną uwagę na ostinatowy, oparty na jednostajnym ruchu szesnastkowym akompaniament fortepianu.
Ma on muzycznie przedstawiać obroty kołowrotka (Małgorzata poświęca się bowiem rozmyślaniom przy pracy).

Wysłuchajmy pieśni Małgorzata przy kołowrotku Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.

R4OCGoAdyZ1wQ1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

RA72L9W9q2QXa1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

R1SSr4P9co8RH1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

Rx3MNtmmSb1781

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

R1Y5YGisfFoRc1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

RN52YxVUBV8Cl1

Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu Franza Schuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku”. Nuty znajdują się na białym tle. Franz Schuber był austriackim kompozytorem oraz prekursorem romantyzmu w muzyce.

Podsumowanie

R1P8wLKcp2z0b1

Ilustracja przedstawia stronę tytułową drugiego zeszytu „Śpiewnika domowego” Stanisława Moniuszki. Na fotografii znajduje się tekst, a dookoła niego widoczna jest zdobiona ramka. Strona jest w kolorze kremowym. Autorem był polski kompozytor oraz dyrygent.

Pieśń to utwór wokalny, do tekstu lirycznego, wykonywany solowo lub chóralnie, z towarzyszeniem instrumentu bądź a cappella. Jest ona najstarszym gatunkiem muzycznym, towarzyszącym człowiekowi od zarania dziejów, obecnym w różnym stopniu w każdej z historycznych epok muzycznych. Szczególne znaczenie odegrała ona w romantyzmie, stając się jednym z głównych gatunków epoki.

Pieśń może podejmować zróżnicowaną tematykę (miłosną, refleksyjną, filozoficzną, religijną, polityczną itp.), wyzyskiwać rozmaite środki muzyczne (różnorodny materiał muzyczny, melodykę, metrorytmikę, harmonię, fakturę, dynamikę, artykulację, rodzaj akompaniamentu itp.). Pod względem formy wyróżniamy pieśni zwrotkowe (oparte na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek), zwrotkowo‑refrenowe (oparte na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu), wariacyjne (w których każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej), repryzowe (trzyczęściowe, w których części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym) i przekomponowane (gdzie każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób).

Słynnymi twórcami pieśni epoki romantyzmu byli: Franz Schubert, Robert Schumann, Johannes Brahms, Gustav Mahler, zaś w Polsce – Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko. W XX i XXI w. pieśni komponowali: Claude Debussy, Maurice Ravel, Arnold Schönberg, Igor Strawiński, Manuel de Falla i Leoš Janáček, a w Polsce – Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Wiechowicz czy Kazimierz Sikorski.

Cykle pieśniowe Franza Schuberta

Zadania

Słownik pojęć

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna