Formy państw i ustrojów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń powinien:

• wyjaśnić pojęcia: państwo unitarne, państwo federalne, konfederacja, monarchia, republika, demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm, system prezydencki, system kanclerski, system kontynentalny,

• znać współczesne systemy polityczne państw demokratycznych,

• wskazać państwa monarchiczne i republikańskie.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• porównywać historyczne i współczesne formy państw,

• scharakteryzować system władzy i uprawnienia obywateli w reżimach totalitarnych i autorytarnych,

• układać informacje według określonego kryterium,

• korzystać z danych statystycznych, tekstów popularnonaukowych, informacji podawanych przez media w celu opisu form ustrojowych i systemów politycznych,

• dokonywać oceny przydatności różnych źródeł wykorzystywanych do analizy omawianych zjawisk.

2. Metoda i forma pracy

Poster tematyczny, pogadanka, praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

Poster tematyczny, podręcznik, ksero tekstów popularnonaukowych, artykułów prasowych, tabel statystycznych i innych informacji związanych z tematem lekcji.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat znanych im form państw i ustrojów oraz wyjaśnia pojęcia: państwo unitarne, państwo federalne, konfederacja, monarchia, republika, demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm, system prezydencki, system kontynentalny, system kanclerski.

b) Faza realizacyjna

Uczniowie uczestniczą w prezentacji posterów tematycznych przygotowanych przez zespoły uczniowskie, które w oparciu o zgromadzone materiały referują szczegółowe zagadnienia, wykonują notatki. Grupy otrzymują materiały ćwiczeniowe, wyszukują zagadnienia szczegółowe, grupują je zgodnie z przyjętymi kryteriami, np. państwa monarchiczne, system prezydencki, państwa federacyjne. Uczniowie, odwołując się do wiedzy uzyskanej na podstawie informacji dostarczonych z posterów tematycznych, określają podobieństwa i różnice między ustrojami politycznymi oraz formami państw.

c) Faza podsumowująca

Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki. Uczniowie ustalają, które kraje europejskie są republikami, a które mają ustrój monarchiczny, określają podobieństwa i różnice między systemami politycznymi państw demokratycznych, wskazują na znaczenie formy organizacyjnej państwa dla realizacji zadań społecznych, np. wynikających z funkcjonowania w obrębie danego kraju znacznej grupy mniejszości etnicznej lub narodowej. Uczniowie na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1).

5. Bibliografia

1. Chmaj M., Skrzydło W., Encyklopedia politologii, t. 2, Ustroje Państwowe, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2000.

2. Gdulewicz E., Kręcisz W., Orłowski W., Ustroje państw współczesnych, t.1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.

3. Wiedza o społeczeństwie, red. M. Bankowicz, M. Grzybowski, J. Stelmach, T. Woś, T. Włudyka, PWN, Warszawa 2001.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

1. Zakreśl państwa federacyjne:

Rosja, Finlandia, Peru, Boliwia, Stany Zjednoczone, Czechy, Niemcy, Czad, Albania, Szwajcaria, Japonia, Austria, Islandia, Korea Południowa, Australia, Algieria, Kanada, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Holandia, Ruanda, Indie, Zair, Nigeria, Francja, Mongolia, Republika Południowej Afryki, Malezja, Maroko, Tajlandia, Indonezja, Węgry, Egipt, Polska

2. Zakreśl monarchie:

Słowacja, Dania, Maroko, Jordania, Syria, Holandia, Malezja, Kongo, Argentyna, Tajlandia, Portugalia, Szwecja, Monako, Arabia Saudyjska, Jemen, Luksemburg, Włochy, Boliwia, Meksyk, Japonia, Chiny, Kambodża, Wietnam, Hiszpania, Libia, Watykan, Kazachstan, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Peru, Chile

3. Wskaż państwa wchodzące w skład Brytyjskiej Wspólnoty Narodów:

Republika Południowej Afryki, Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone, Jamajka, Kuba, Indie, Australia, Kanada, Korea Południowa, Papua Nowa Gwinea, Egipt, Sudan, Belize, Wyspy Bożego Narodzenia, Wyspy Salomona, Grenada, Tanzania, Nepal, Szwajcaria, Irlandia

4. Podaj, jaki tytuł nosi władca:

   1. Monako –

   2. Japonii –

   3. Omanu –

   4. Kuwejtu –

   5. Watykanu –

   6. Szwecji –

5. Przyporządkuj imię władcy do kraju, w którym panuje:

6. Podaj imię władcy:

   7. Watykanu –

   8. Wielkiej Brytanii –

   9. Monako –

   10. Japonii –

   11. Jordanii –

7. Wskaż prawidłowe odpowiedzi:

   1. Konstytucja w znaczeniu formalnym jako ustawa zasadnicza nie obowiązuje w:

      1. Chinach

      2. Izraelu

      3. Argentynie

   2. Folketing to parlament:

      4. islandzki

      5. szwedzki

      6. duński

   3. Siedzibą parlamentu RPA jest:

      7. Pretoria

      8. Kapsztad

      9. Johannesburg

   4. Rządy prezydenckie nie obowiązują w:

      10. Meksyku

      11. Chile

      12. Salwadorze

   5. Rząd brytyjski liczy:

      13. 20 osób

      14. 50 osób

      15. 100 osób

   6. W Hiszpanii jest regionów autonomicznych:

      16. 15

      17. 17

      18. 30

   7. Jedynym obecnie istniejącym cesarstwem jest:

      19. Brazylia

      20. Korea Południowa

      21. Japonia

   8. Do rejonów autonomicznych w Belgii nie należy:

      22. Walonia

      23. Brabancja

      24. Flandria

   9. Do państw zregionalizowanych nie należy:

      25. Hiszpania

      26. Niemcy

      27. Włochy

   10. Ostatnim władcą teokratycznym w świecie jest:

       28. cesarz Japonii

       29. papież

       30. król Arabii Saudyjskiej

b) Notatki dla nauczyciela

Karta odpowiedzi

I.

Rosja, Finlandia, Peru, Boliwia, Stany Zjednoczone, Czechy, Niemcy, Czad, Albania, Szwajcaria, Japonia, Austria, Islandia, Korea Południowa***, Australia***, Algieria, Kanada, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Holandia, Ruanda, Indie, Zair, Nigeria, Francja, Mongolia, Republika Południowej Afryki, Malezja, Maroko, Tajlandia, Indonezja, Węgry, Egipt, Polska

II.

Słowacja, Dania, Maroko, Jordania, Syria, Holandia, Malezja, Kongo, Argentyna, Tajlandia, Portugalia, Szwecja, Monako, Arabia Saudyjska, Jemen, Luksemburg, Włochy, Boliwia, Meksyk, Japonia, Chiny, Kambodża, Wietnam, Hiszpania, Libia, Watykan, Kazachstan, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Peru, Chile

III.

Republika Południowej Afryki, Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone, Jamajka, Kuba, Indie, Australia, Kanada, Korea Południowa, Papua Nowa Gwinea, Egipt, Sudan, Belize, Wyspy Bożego Narodzenia, Wyspy Salomona, Grenada, Tanzania, Nepal, Szwajcaria, Irlandia

IV.

1. Monako – książę

2. Japonii – cesarz

3. Omanu – sułtan

4. Kuwejtu – emir

5. Watykanu – papież

6. Szwecji – król

V.

A3

B5

C4

D1

E2

VI.

1. Watykanu – Benedykt XVI

2. Wielkiej Brytanii – Elżbieta II

3. Monako – Albert II

4. Japonii – Akihito

5. Jordanii – Husajn

VII.

1) Konstytucja w znaczeniu formalnym jako ustawa zasadnicza nie obowiązuje w:

1. Chinach

2. Izraelu

3. Argentynie

2) Folketing to parlament:

1. islandzki

2. szwedzki

3. duński

3) Siedzibą parlamentu RPA jest:

1. Pretoria

2. Kapsztad

3. Johannesburg

4) Rządy prezydenckie nie obowiązują w:

1. Meksyku

2. Chile

3. Salwadorze

5) Rząd brytyjski liczy:

1. 20 osób

2. 50 osób

3. 100 osób

6) W Hiszpanii jest regionów autonomicznych:

1. 15

2. 17

3. 30

7) Jedynym obecnie istniejącym cesarstwem jest:

1. Brazylia

2. Korea Południowa

3. Japonia

8) Do rejonów autonomicznych w Belgii nie należy:

1. Walonia

2. Brabancja

3. Flandria

9) Do państw zregionalizowanych nie należy:

1. Hiszpania

2. Niemcy

3. Włochy

10) Ostatnim władcą teokratycznym w świecie jest:

1. cesarz Japonii

2. papież

3. król Arabii Saudyjskiej

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz może być realizowany podczas zajęć fakultatywnych dla grupy uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego.