Funkcjonowanie ekosystemu

Możesz uwzględnić takie czynniki jak dostępność tlenu, dostępność światła, stabilność warunków.

Na lądzie jest lepszy dostęp do światła i tlenu niż w wodzie, natomiast w środowisku wodnym nie występują duże wahania temperatury, które mają miejsce w środowisku lądowym.

Zwróć uwagę, że drapieżnik musi mieć przystosowania do tropienia ofiary i spożywania pokarmu mięsnego, a ofiara musi być w stanie się ukrywać przed drapieżnikiem i uciekać.

• Lis (drapieżnik): rozwinięte kły, bardzo dobry węch, nocny tryb życia.

• Zając (ofiara): kamuflujące umaszczenie, zdolność szybkiego biegu.

Zastanów się jakie są podstawowe potrzeby roślin i przypomnij sobie jak wygląda las.

Drzewa konkurują o dostęp do światła oraz dostęp do wody i soli mineralnych, przez co wykształciła się piętrowość lasu.

Zauważ, że niedźwiedź musi mieć przystosowania zarówno do polowania na zwierzęta, jak i do gryzienia różnego rodzaju pokarmu.

Niedźwiedź poluje na mniejsze zwierzęta, co ułatwia mu dobry węch i ostre pazury. Może również żywić się pokarmem zwierzęcym, roślinnym i grzybami dzięki zróżnicowanemu uzębieniu.

Zwróć uwagę, że zielenice i bakterie tworzące porosty są organizmami samożywnymi, ale wymagają wilgotnego środowiska.

Bakteria lub zielenica w procesie fotosyntezy produkuje substancje odżywcze, z których korzysta również grzyb, a grzyb zapewnia im stałe, korzystne warunki do życia, chroniąc przed wysychaniem.

Zauważ, że łuskiewnik korzysta z zasobów innych roślin (drzew), uszczuplając je i nie oferując żadnych korzyści w zamian.

1. Pasożytnictwo – łuskiewnik jest pasożytem drzew.

2. Przystosowanie do pasożytniczego trybu życia stanowią ssawki umożliwiające pobieranie substancji odżywczych i wody z innych roślin.

Zastanów się, czy rośliny mogą być konsumentami oraz jaki poziom troficzny mogą zajmować zwierzęta wszystkożerne.

Producenci i destruenci zajmują stałe miejsca w łańcuchach troficznych, ale konsumenci mogą zajmować różne poziomy (być konsumentami różnego rzędu) w zależności od rozpatrywanego łańcucha pokarmowego. Na przykład niedźwiedź może być konsumentem I rzędu, gdy żywi się pokarmem roślinnym, ale może też być konsumentem wyższych rzędów, gdy zjada ryby i inne zwierzęta.

Zwróć uwagę, że producenci są pierwszym ogniwem, od którego zaczyna się krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie.

Producenci przetwarzają energię słoneczną na energię chemiczną, dzięki czemu jest ona dostępna dla pozostałych organizmów w ekosystemie. Przemieniają oni również materię nieorganiczną do związków organicznych, dzięki czemu możliwy jest jej obieg.

Zwróć uwagę, że producentami mogą być jedynie organizmy samożywne, a konsumentami są organizmy cudzożywne.

1. Łańcuch pokarmowy: jednokomórkowe samożywne bakterie (producenci) – plankton zwierzęcy (konsumenci I rzędu) – śledzie i szprotki  (konsumenci II rzędu) – dorsz (konsument III rzędu)

2. Przez nadmierny połów dorsza zakwitają toksyczne sinice, których szczątki wytwarzają strefy pozbawione wystarczającej zawartości tlenu, aby mogły w nich przeżyć organizmy tlenowe.

Pamiętaj, że osobników na wyższych poziomach troficznych jest mniej niż na niższych, ponieważ gdyby było inaczej populacje ofiar by nie przetrwały.

1. W tym ekosystemie obecne są 4 poziomy troficzne.

2. Gatunkiem roślinożernym jest gatunek B, a ostatnim drapieżnikiem gatunek D.

1. Przypomnij sobie nazwy głównych poziomów troficznych i zwróć uwagę na możliwość występowania rzędowości.

2. Pamiętaj, żeby w łańcuchach uwzględnić wszystkie poziomy troficzne.

3. Zwróć uwagę, że najbardziej konkurować ze sobą o pokarm będą gatunki należące do tego samego poziomu troficznego.

4. Przeanalizuj łańcuchy pokarmowe z drugiego podpunktu. Zwróć uwagę, na pokarm lisa.

1. A – producenci, B – konsumenci I rzędu, C – konsumenci II rzędu, D – konsumenci III rzędu.

2. Łańcuchy pokarmowe:

• jagoda – lis rudy – destruenci

• liść – zając szarak – lis rudy – destruenci

• liść – ślimak winniczek – lis rudy – destruenci

• liść – ślimak winniczek – jaszczurka zielona – lis rudy – destruenci

• liść – gąsienica bielinka – żaba trawna – lis rudy – destruenci

• liść – gąsienica bielinka – jaszczurka zielona – lis rudy – destruenci

3. Przykładowe pary: ślimak winniczek i gąsienica bielinka, jaszczurka zielona i żaba trawna.

4. Lis jest drapieżnikiem i konsumentem I, II i III rzędu.

Zauważ, że w pierwszym ekosystemie jedna z populacji wyparła drugą, a w drugim ekosystemie liczebności populacji ściśle zależą od siebie.

1. Pomiędzy gatunkami A i B zachodzi konkurencja, a pomiędzy C i D drapieżnictwo.

2. Liczebność populacji w pierwszym ekosystemie jest regulowana przez ograniczone zasoby środowiska. Wzrost populacji gatunku A powoduje zmniejszenie dostępności tych zasobów dla gatunku B, a przez to spadek liczebności jego populacji. Natomiast w drugim przypadku liczebność drapieżników (gatunek C) determinuje liczebność ofiar (gatunek D) i odwrotnie. Wzrost liczebności drapieżników powoduje spadek liczebności ofiar, a z czasem spadek liczebności ofiar skutkuje spadkiem liczebności drapieżników. Niska liczebność drapieżników pozwala na wzrost populacji ofiar i w konsekwencji ponowny wzrost liczebności drapieżników.

1. Ułóż łańcuchy troficzne z organizmów widocznych na ilustracji. Który organizm jest konsumentem najwyższego rzędu?

2. Zastanów się, które gatunki stanowią główny pokarm szczupaka.

3. Zastanów się, czy błotniarka jest jedynym pożywieniem danego konsumenta wyższego rzędu.

4. Zwróć uwagę na występujące na ilustracji organizmy samożywne.

1. Najwyższy poziom troficzny zajmuje czapla siwa, a najwięcej konkurentów ma perkoz dwuczuby.

2. Wzrost populacji szczupaka/okonia wpłynie szczególnie negatywnie na liczebność płoci i żab.

3. Usunięcie błotniarki nie powinno spowodować całkowitego wyginięcia populacji konsumentów w tym ekosystemie, ponieważ żywią się oni również innymi gatunkami.

4. Producenci to grzybienie białe i plankton roślinny.