Ilustracja interaktywna przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest pociągła, szczupła, oczy głęboko osadzone, nos szeroki. Mężczyzna ma ciemne, krótkie włosy, brodę i wąsy. Trzyma w ustach papierosa. Ubrany jest w marynarkę koszulę i krawat. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Stanisław Przybyszewski (1868–1927) Eseista, dramaturg, powieściopisarz, autor poematów prozą, pochodzący z Kujaw. Uczył się w gimnazjum niemieckim, a następnie wyjechał na studia do Berlina, gdzie jednak bardziej od nauki interesowało go życie artystyczne i towarzyskie. Obraz przedstawia szkic ołówkiem. To portret dojrzałego mężczyzny. Ukazany jest jego prawy profil. Mężczyzna ma szczupłą twarz oraz wąsy i brodę. Czoło zmarszczone. Włosy rozwichrzone. Domena publiczna, Stanisław Wyspiański, Stanisław Przybyszewski, 1899. 2. W tym okresie wydał po niemiecku eseje (1892), analizujące osobowości wybitnych jednostek twórczych, m.in. Szopena i Nietzschego. Zaprzyjaźnił się z osobami z kręgu niemiecko-skandynawskiej cyganerii: Dehmelem, Strindbergiem, Munchem. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Mężczyzna ma krótkie, rozwichrzone włosy. Ma owalną twarz. Ma brodę hiszpankę i wąsy. Ubrany jest w surdut, kamizelkę, koszulę i krawat. Siedzi w fotelu z założoną nogą na nogę. Domena publiczna. Autor nieznany, Portret Stanisława Przybyszewskiego, 1902. 3. W roku 1898 przyjechał do Krakowa, gdzie został redaktorem jednego z czołowych czasopism Młodej Polski – „Życia” (gdzie o stronę plastyczną dbał S. Wyspiański). Jego nieskrępowane konwenansami życie i skandalizująca twórczość dostarczały tematu do plotek i szokowały. Stał się wkrótce symbolem młodopolskiego artysty-cygana. Zdjęcie przedstawia stronę czasopisma. Po lewej stronie znajduje się portret ciemnowłosej kobiety ukazanej lewym profilem. Jej włosy są długie, upięte na głowie. Nad ilustracją widnieje napis Życie Tygodnik Ilustrowany Literacko-Artystyczny Naukowy i Społeczny. Po prawej stronie fragmenty utworów Kazimierza Tetmajera. Domena publiczna. „Życie”, pierwsza strona numeru ze stycznia 1898. 4. Artykuły z „Życia”, w których głosił hasła „sztuki dla sztuki” i kultu artysty-kapłana, zostały wydane w książce pt. Na drogach Duszy (1900). W niej także rozwijał swoją koncepcję twórcy, mającego docierać do „nagiej duszy”, pozbawionej racjonalistycznego i zmysłowego okrycia, co jest możliwe poprzez analizowanie stanów patologicznych i seksu (sfer wyjętych spod władania świadomości). W poemacie prozą Requiem aeternam (we wcześniejszej wersji niemieckiej – Totenmesse) uznawał pożądanie seksualne za główną siłę działającą we wszechświecie: słynne początkowe zdanie tego utworu brzmi: „Na początku była chuć”. Zdjęcie przedstawia kobietę i mężczyznę stojących obok siebie. Kobieta jest młoda, ma owalna twarz i nieduże oczy. Jej włosy są w nieładzie. Kobieta ubrana jest w suknię. Mężczyzna stojący obok niej ma pociągłą twarz, wysokie czoło i głęboko osadzone oczy. Ma brodę i wąsy. Ubrany jest w garnitur, koszulę. Pod szyją ma zawiązana muchę. Domena publiczna, Dagny i Stanisław Przybyszewscy, 1897–1898. 5. Przedstawiane w twórczości literackiej poglądy Przybyszewskiego miały swoje źródło w filozofii Schopenhauera i Nietzschego. Najwyraźniej brzmiały we wczesnych poematach prozą. Obok wspomnianego były to: Z cyklu Wigilii, De profundis, Nad morzem, Androgyne. Autor manifestu Confiteor pisał również dość popularne w epoce powieści, m.in. trylogie Homo sapiens i Mocny człowiek, Dzieci Szatana, Krzyk. Zdjęcie przedstawia okładkę książki. Na niebiskim tle, otoczony girlandą znajduje się napis: Stanisław Przybyszewski, Dzieci nędzy, Lektor 1929, domena publiczna. Okładka książki Dzieci nędzy, 1929. 6. Pełne monologów wewnętrznych i mowy pozornie zależnej analizowały one psychikę wybitnej jednostki, zmuszonej stawić czoło przeciętnemu ogółowi. Nowatorskie okazały się dramaty Przybyszewskiego (m.in. Dla szczęścia, Złote runo, Matka, Śnieg), które – oparte na schemacie konfliktu pożądania i sfery seksualnej z kodeksem moralnym – w warstwie formalnej nawiązywały do Ibsena, Strindberga i Maeterlincka. Rysunek przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest pociągła, szczupła, oczy głęboko osadzone, nos szeroki. Mężczyzna ma ciemne, krótkie włosy, brodę i wąsy. Domena publiczna, Edvard Munch, Stanislaw Przybyszewski, 1898.

Ilustracja interaktywna przedstawia portret kobiety. Jest ona w średnim wieku. Jej długie, ciemne włosy są starannie upięte. Kobieta siedzi wsparta o oparcie kanapy. Ubrana jest w długą suknię, która sięga jej do kostek. Ręce trzyma splecione na udach. Obok niej, na kanapie leży otwarta książka. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Gabriela Zapolska (właśc. Maria Gabriela Korwin-Piotrowska, 1857–1921) Dramatopisarka, powieściopisarka i nowelistka, aktorka występująca najpierw w Galicji (bez powodzenia), a później w Paryżu, m.in. w sławnym nowatorskim Théâtre Libre. Po powrocie do Polski była angażowana do najlepszych teatrów, ale konflikty z dyrektorami sprawiły, że zdecydowała się zrezygnować z tej drogi kariery. Zdjęcie przedstawia popiersie młodej kobiety. Jej twarz jest szczupła, oczy i nos duże. Kobieta ma długie, ciemne, falujące włosy. Na głowie założoną strojna przepaskę. Na jej szyi zawieszony jest naszyjnik. Kobieta ubrana jest w suknię z dużym dekoltem. Domena publiczna, Gabriela Zapolska w roli Chochlika w Balladynie Juliusza Słowackiego, 1884. 2. Twórczość literacką zaczęła od epiki: nowel, opowiadań, powieści (Kaśka Kariatyda, Przedpiekle), ale sławę i popularność zdobyła komediami obyczajowymi, będącymi satyrą na mieszczańską, „filisterską” moralność i hipokryzję. Do jej najlepszych dramatów należą: Żabusia, Moralność pani Dulskiej, Ich czworo. Stworzone przez nią postaci weszły do świadomości zbiorowej, podobnie jak pojęcie dulszczyzny, oznaczające podwójną moralność – tę na pokaz i tę codzienną, według której się żyje. Pani Dulska stała się symbolem osoby zakłamanej, dbającej jedynie o pozory, w myśl jej przekonania, że „własne brudy należy prać we własnym domu”. Obraz przedstawia portret dojrzałej kobiety. Stoi ona na tle kominka. Kobieta ma pociągłą twarz, długie, starannie upięte na głowie włosy, duże, wyraziste oczy. Ubrana jest w elegancką suknię z dużym dekoltem i szerokimi rękawami. Na szyi kobiety wisi długi naszyjnik. Na kominku, przy którym stoi kobieta są dwa podwójne lichtarze ze świecami. W tle lustro. Domena publiczna, Stanisław Janowski, Portret Gabrieli Zapolskiej,1903.

Ilustracja interaktywna przedstawia portret dojrzałego mężczyzny. Ukazany jest jego lewy profil. Twarz jest szczupła. Mężczyzna ma wysokie czoło, spiczasty nos i duże uszy. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. August Kisielewski (1876–1918). Dramatopisarz i krytyk literacki, założyciel krakowskiego czasopisma satyryczno-literackiego „Liberum veto” i współzałożyciel kabaretu Zielony Balonik. Od 1906 r. mieszkał w Warszawie, nękany chorobą psychiczną. Rysunek przedstawia prawy półprofil dojrzałego mężczyzny. Jest on brodaty, wspiera głowę na lewej ręce. Domena publiczna, Stanisław Wyspiański, Portret Jana Augusta Kisielewskiego, 1899. 2. Dziś znany jest przede wszystkim z napisanych w wieku dwudziestu paru lat dramatów psychologicznych: W sieci i Karykatury. Oddają one wiernie atmosferę Krakowa przełomu wieków, z jego cyganerią artystyczną, a z drugiej strony – „filisterskim” mieszczaństwem. Poruszona w nich została także aktualna w epoce kwestia miejsca i roli artysty w społeczeństwie. Obraz przestawia leżącego na prawym boku dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest pociągła, czoło wysokie, nos wąski. Mężczyzna ma brodę i wąsy. Jest ubrany w garnitur, kamizelkę i koszulę. Pod szyją ma zawiązaną muchę. Leży wspierając głowę na prawej ręce. Przed mężczyzną znajduje się mały stolik ze stojącą filiżanką i leżącą paczką papierosów i pudełkiem zapałek. Domena publiczna, Edward Loevy, portret Kisielewskiego, około 1905.

Ilustracja interaktywna przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ukazany jest jego prawy profil. Mężczyzna ma siwe włosy i wydatny nos. Ma krótko przystrzyżone wąsy. Jest ubrany w marynarkę, koszulę i krawat. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Wacław Berent
(1873–1940) Jego najbardziej znanym młodopolskim dziełem jest powieść współczesna z życia artystów Próchno (1903). Oprócz wnikliwej analizy wewnętrznych przeżyć bohaterów, zawiera impresjonistyczne (z elementami ekspresjonizmu) opisy miasta, kabaretów i kawiarni. Bohaterowie, wyznający nietzscheańską ideę nadczłowieka, depczą zasady moralne, gardzą tłumem, sami czując się ofiarami cywilizacji niszczą innych. Wierząc w swoje posłannictwo artysty, pozostają jednocześnie niezdolni do twórczości, skazani na nudę i marzenie o samobójstwie lub nirwanie. Zdjęcie przedstawia zniszczoną stronę rękopisu. Jest ona zapisana niewyraźnym pismem, jest ono częściowo rozmazane. Na górze strony znajduje się nagłówek Próchno sześć. Domena publiczna, Rękopis Próchna Wacława Berenta, 1902. 2. W kolejnej powieści pt. Ozimina (1911) podjął aktualną problematykę rewolucyjną w poetyce ekspresjonistycznej. Zestawia się to dzieło z Weselem i Nocą listopadową Wyspiańskiego ze względu na pomysł zgromadzenia różnych bohaterów na zabawie podczas jednej nocy i zderzenia ze sobą ich poglądów oraz postaw, a także symboliczne zakończenie, zawierające ideę odrodzenia przez śmierć (poetycka adaptacja mitu eleuzyńskiego). Berent jest tu też głosicielem wartości tradycji narodowej, przekazywanej przez pokolenia. Zdjęcie przedstawia stronę tytułową powieści Stanisława Berenta pod tytułem Ozimina. Książka wydana jest Nakładem Jakuba Mortkowicza w Warszawie i Lwowie. Domena publiczna. Pierwsze wydanie Oziminy Wacława Berenta, 1911. 3. Jako tłumacz zajmował się dziełami m.in. Nietzschego, Hamsuna, Ibsena, Maupassanta.
W Dwudziestoleciu międzywojennym wydawał powieści historyczne: Żywe kamienie, Nurt, Diogenes w kontuszu, Zmierzch wodzów. Zdjęcie przedstawia stronę tytułową książki Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo. Przełożył Wacław Berent. Nakład Jakuba Mortkiewicza. domena publiczna Fryderyk Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo w tłumaczeniu Wacława Berenta, 1906.

Ilustracja interaktywna przedstawia portret dojrzałego mężczyzny w garniturze. Mężczyzna ma owalna twarz, jest łysiejący, Ma zmarszczone czoło, spiczasty nos i długą brodę. Pochyla głowę, patrząc na swoje dłonie. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Tadeusz Miciński (1873–1918) {audio} Poeta, dramaturg, prozaik i publicysta o zainteresowaniach filozoficznych; w czasie pobytu w Berlinie poznał Przybyszewskiego i Lutosławskiego, który zaprosił go do Hiszpanii. Pobyt ten zaowocował, wykorzystywaną później w twórczości, znajomością hiszpańskiej mistyki, tamtejszego malarstwa i dramatu. Jego jedynym, ale wybitnym i nowatorskim tomem poezji jest zbiór W mroku gwiazd (1902). Zdjęcie przedstawia siedzących do siebie bokiem dwóch dojrzałych mężczyzn w garniturach. Mężczyźni mają identyczne twarze, są łysiejący, mają długie, gęste brody. Domena publiczna, Władysław Zahorski, Portret podwójny Tadeusza Micińskiego, 1905. 2. W swojej liryce łączył elementy symbolizmu i ekspresjonizmu. Uważa się, że niektóre jego wiersze są prekursorskie wobec nurtu surrealizmu. Do najciekawszych dramatów Micińskiego należą: Kniaź Patiomkin, W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissa Teofanu, a do powieści: Nietota i Xiądz Faust. Jest także autorem interesującego poematu prozą Niedokonany. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę w garniturze. Mężczyzna jest łysiejący, ma gęstą brodę i wąsy. Za plecami mężczyzny, na ścianie zawieszona jest skóra rysia. Głowa zwierzęcia leży na prawym ramieniu mężczyzny. Domena publiczna. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Tadeusz Miciński, 1905. 3. W każdym rodzaju literackim Miciński był nowatorem: jego poezja w swoich najlepszych realizacjach znacznie wyprzedza epokę, zwiastując nowe kierunki (niezwykłość skojarzeń, rozluźnienie związków logicznych, sekwencje obrazów przedstawiających trudne do wyrażenia stany psychiczne, wizje senne wyprzedzające wiedzę psychologiczną, związek mistyki i erotyzmu); w ekspresjonistycznych dramatach idei wpisywał się w reformę teatru spod znaku Craiga, Appii i Wyspiańskiego (tworzył szczególne misteria filozoficzno-społeczne, stosując symbol, alegorię, groteskę, technikę sennego marzenia i przedstawień stanów podświadomości); w symboliczno-ekspresjonistycznych powieściach eksperymentował w zakresie kompozycji, stylistyki, języka, posługując się mitem i przypowieścią, zawierały one też elementy katastrofizmu. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Widoczny jest jego prawy półprofil. Mężczyzna jest łysiejący. Ma okrągłą twarz. Ma długą, bujną brodę i wąsy. Ubrany jest w surdut, koszulę i krawat. Domena publiczna, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Portret Tadeusza Micińskiego, 1913.