Caspar David Friedrich (1774‑1840) to niemiecki malarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego. Urodził się w Greinfswaldzie, studiował w Kopenhadze oraz Dreźnie. Wcześnie osierocony przez matkę, wychowywany w wierze chrześcijańskiej, w swojej twórczości wykorzystywał duchowe inspiracje.
Jego malarstwo stanowi dowód uwielbienia natury oraz Boga. Ważnym motywem twórczości Friedricha była także samotność, którą uważał za niezbędną do zrozumienia natury. Istotnym źródłem jego inspiracji były podróże, jakie odbywał na Rugię (1801, 1802) oraz w Karkonosze (1818). Choć oglądane pejzaże przyczyniły się do stworzenia wybitnych dzieł, Friedrich nie starał się wiernie odtwarzać tego, co widział.
Charakterystyczną cechą jego malarstwa, obok statyczności, jest samoistność krajobrazu, który nie jest jedynie tłem, jak u malarzy w poprzednich epokach, lecz staje się głównym bohaterem. Poza tą odmiennością Friedrich rygorystycznie przestrzegał zasad kompozycji, a także dopracowywał swoje dzieła od strony technicznej. Pomimo wstrzemięźliwej palety, kolorystyka przemawia z wielką siłą. Pozorny spokój bijący z obrazów po chwili budzi w widzu narastający niepokój.
Polecenie 1
Przyjrzyj się reprodukcjom obrazów Caspara Davida Friedricha. Zwróć uwagę na przestrzenie na nich przedstawione. Jakie dają one możliwości interpretacyjne?
Zapoznaj się z opisami reprodukcji obrazów Caspara Davida Friedricha. Zwróć uwagę na opisane w nich przestrzenie. Jakie dają one możliwości interpretacyjne?
R1fJayIyFb9YZ
(Uzupełnij).
RPiIKc92HzxPh
Ilustracja interaktywna przedstawia portret starszego mężczyzny. Ukazane jest jego popiersie. Mężczyzna ma szczupłą twarz okoloną pokaźnymi, kręconymi bokobrodami. Oczy duże, osadzone blisko siebie, nos i usta wydatne. Włosy półdługie, falujące. Mężczyzna ma pod szyją chustę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Caspar David Friedrich(1774–1840) – niemiecki malarz uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego. Tematem jego dzieł jest często przyroda, której artysta nadaje symboliczne znaczenia.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret starszego mężczyzny. Ukazane jest jego popiersie. Mężczyzna ma szczupłą twarz okoloną pokaźnymi, kręconymi bokobrodami. Oczy duże, osadzone blisko siebie, nos i usta wydatne. Włosy półdługie, falujące. Mężczyzna ma pod szyją chustę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Caspar David Friedrich(1774–1840) – niemiecki malarz uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego. Tematem jego dzieł jest często przyroda, której artysta nadaje symboliczne znaczenia.
Caspar David FriedrichAutoportret w wieku 36 lat, ok. 1810
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R5Ki6UcmbOix6
Ilustracja interaktywna przedstawia wierzchołek góry. Jest on stromy, skalisty. Rosną na nim pojedyncze jodły. Na szczycie stoi duży krzyż. Zza góry rozbłyskuje zachodzące słońce. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Działalność artystyczną zaczął od grafiki, natomiast pierwszy obraz olejny namalował dopiero w 1808 r. – Krzyż w górach. Wywołał on poruszenie krytyki i odbiorców, ponieważ zaznaczył zupełnie nowy stosunek do natury postrzeganej jako źródło religijnego przeżycia.
Ilustracja interaktywna przedstawia wierzchołek góry. Jest on stromy, skalisty. Rosną na nim pojedyncze jodły. Na szczycie stoi duży krzyż. Zza góry rozbłyskuje zachodzące słońce. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Działalność artystyczną zaczął od grafiki, natomiast pierwszy obraz olejny namalował dopiero w 1808 r. – Krzyż w górach. Wywołał on poruszenie krytyki i odbiorców, ponieważ zaznaczył zupełnie nowy stosunek do natury postrzeganej jako źródło religijnego przeżycia.
Caspar David Friedrich, Krzyż w górach, 1808
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RfATYZsIUzHi5
Obraz przedstawia eleganckiego mężczyznę stojącego tyłem do widza. Wspiera się on na lasce. Spogląda w dal na morze mgły, która opada nad górskimi szczytami. Jego włosy są potargane przez wiatr. Mgła i chmury do złudzenia przypominają morze i fale. Przestrzeń zdaje się być nieskończona. W oddali znajdują się masywy górskie.
Caspar David Friedrich, Wędrowiec nad morzem mgieł, 1818
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RBJF9qanJaEAK
Obraz przedstawia pejzaż górski. Na pierwszym planie znajduje się wąska przestrzeń okolona stromymi skałami. Stromo wznoszące się skały umożliwiają spojrzenie w głęboki jar i morską dal. Po lewej stronie obrazu znajduje się kobieta w długiej, czerwonej sukni chwytająca gałęzie krzewu, aby uchronić się przed upadkiem w przepaść. Klęczący pośrodku stary mężczyzna spogląda ze skraju urwiska w przepaść. Po prawej stronie stoi młody mężczyzna w kapeluszu rozmyśla i patrzy w przestrzeń.
Caspar David Friedrich, Skały kredowe na Rugii, 1818
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RzWKYkx1IPvLF
Obraz przedstawia pagórek, na którym rośnie rozłożyste drzewo. Jest pozbawione liści. Lata nad nimi stado czarnych kruków. Wokół drzewa znajdują się połamane pnie i konary.
Caspar David Friedrich, Drzewo kruków, 1822
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RXZlOLmNlJljh
Obraz przedstawia pejzaż górski. Widoczne są liczne masywy górskie i szczyty. Unoszą się wśród nich mgły. Na jednym ze szczytów stoi duży, drewniany krzyż.
Caspar David Friedrich, Poranek w Karkonoszach, 1810
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1H6PeO5uJTmo
Obraz ukazuje pejzaż. Niewielkie pagórki są okryte śniegiem. Na pierwszym planie znajdują się dwa różnej wielkości świerki. Między nimi stoi wyskoki, drewniany krzyż. W oddali majaczy się zarys strzelistego kościoła z kilkoma wieżyczkami.
Caspar David Friedrich, Zimowy krajobraz z kościołem, 1811
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Rz5uKaDt9DkYr
Obraz przedstawia pejzaż. Na rozległym polu rozciągają się pokruszone, zniszczone mury zamkowe. Ściany są wyszczerbione, okna powybijane. Do ruin prowadzi polna droga, a otaczają je niewielkie płoty zrobione z wikliny. W tle pochmurne niebo.
Caspar David Friedrich, Ruiny klasztoru Eldena, 1825
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1FNqur9m8Gu8
Obraz przedstawia połamany konar okazałego dębu. Drzewo jest bezlistne, rosochate, z wieloma niewielkimi gałęziami na których gdzieniegdzie znajduje się niewielka warstwa śniegu. Wierzchołek drzewa jest ułamany. Przed drzewem leżą pokruszone konary. Ziemia wokół drzewa pokryta jest śniegiem. W oddali, w tle znajduje się gęsty las i błękitne niebo z drobnymi chmurami.
Caspar David Friedrich, Dąb pokryty śniegiem, 1829
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RDN4dTUlMS8i1
Obraz przedstawia rozległą, nadmorską plażę, na której stoją tyłem do widza dwaj mężczyźni w osiemnastowiecznych strojach i trójskrzydłych kapeluszach. Obaj są w pelerynach. Mężczyźni podziwiają zachód słońca. Promienie odbijają się na powierzchni morza i niewielkich, przybrzeżnych, płaskich skałach.
Caspar David Friedrich, Zachód słońca, 1825
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2
Jakie emocje wyrażają, według ciebie, pejzaże Friedricha? Zredaguj wypowiedź na ten temat.
Poszukaj w biografii Friedricha wątków polskich. Odpowiedz na pytanie, jakie dzieła twórcy zostały zainspirowane karkonoskimi widokami.
RPncS76QC4dTJ
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 1
Zapisz, które elementy obrazu Wędrowiec nad morzem mgieł mają, twoim zdaniem, wymowę symboliczną.
Odpowiedz na pytanie, które elementy obrazu Wędrowiec nad morzem mgieł mają, twoim zdaniem, wymowę symboliczną?
RTP0H0hSe0VMo
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na kompozycję i kolorystykę obrazu. Wyjaśnij, w jaki sposób kolorystyka podkreśla przenośne znaczenia dzieła.
W centrum stoi samotny wędrowiec, co może symbolizować indywidualizm, zapowiadać nowy typ bohatera romantycznego – samotnika, indywidualistę, kogoś wybitnego. Fakt, że znajduje się ponad szczytami, podkreśla ten kierunek interpretacyjny. Postać jest bowiem wywyższona, znajduje się ponad światem.
Kolorystyka obrazu jest monochromatyczna, dominują odcienie bieli i niebieskiego, choć pierwszy plan jest ciemniejszy; skały, na których stoi wędrowiec, są ciemne i mocno zaznaczają się na obrazie. Pejzaż otwiera się jednak, jest przejrzysty.
1
Ćwiczenie 2
W podobny sposób jak w ćwiczeniu 1 przeanalizuj obraz Zimowy krajobraz z kościołem. Zapisz, za pomocą jakich środków romantyczny malarz przekazuje w nim swoją refleksję o świecie i człowieku.
Przeanalizuj opis obrazu Zimowy krajobraz z kościołem. Opisz, za pomocą jakich środków romantyczny malarz przekazuje w nim swoją refleksję o świecie i człowieku.
R9TyUDa09k79D
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na oba plany obrazu, a także na to, co zostało ukazane pomiędzy drzewami.
Na obrazie spotykają się dwie przestrzenie: natury i cywilizacji. Pierwsza, symbolizowana przez połać śniegu, kilka drzew i skały, odwołuje się do tego, co pierwotne i dzikie. W tle, owiany mgłą, stoi kościół, który – jako dzieło ludzkich rąk, budowla – symbolizuje drugą kategorię przestrzeni, cywilizację, człowieka, ludzkość.
Oba plany łączy jednak symbolika religijna, sfera sacrum, kościół jest bowiem miejscem kultu, pomiędzy drzewami zaś stoi krzyż. Może to świadczyć o tym, że malarz postrzega wiarę, religię jako to, co jest w stanie łączyć, spajać świat, a jednocześnie stanowi fundament istnienia owego świata i społeczeństwa.
