Obraz przedstawia pejzaż. Wśród pagórków i masywów Gór Krymskich położone jest miasto. Widać je z lotu ptaka. Wśród niewielkich mieszkalnych budynków góruje kościół i klika wież. Miasto otaczają drzewa. Po lewej stronie obrazu widoczna jest szeroka droga. Prowadzi wzdłuż masywu górskiego. Podążają nią ludzie. Po prawej stronie obrazu, na drugim planie widać morze. Styka się ono z górami. Ilustracja interaktywna: 1. Romantycy starali się ukazywać koloryt lokalny miejsca, w którym rozgrywa się akcja utworu. Świat przedstawiony miał oddawać charakterystyczne cechy danego regionu: wygląd krajobrazu, nazwy miejscowe, obyczajowość ludzi tam mieszkających, ich język. 2. Adam Mickiewicz, "Ałuszta w nocy". Rzeźwią się wiatry, dzienna wolnieje posucha, Na barki Czatyrdahu spada lampa światów, Rozbija się, rozlewa strumienie szkarłatów I gaśnie. Błędny pielgrzym ogląda się, słucha: Już góry poczerniały, w dolinach noc głucha, Źródła szemrzą jak przez sen na łożu z bławatów, Powietrze, tchnące wonią, tą muzyką kwiatów, Mówi do serca głosem, tajemnym dla ucha. Usypiam pod skrzydłami ciszy i ciemnoty: Wtem budzą mię rażące meteoru błyski, Niebo, ziemię i góry oblał potop złoty! Nocy wschodnia! ty na kształt wschodniéj odaliski, Pieszczotami usypiasz, a kiedym snu bliski, Ty iskrą oka znowu budzisz do pieszczoty. 3. Farys to konny rycerz arabski. Farysi byli znani ze swej szybkości i zwinności. Obraz przedstawia portret Araba. Mężczyzna jedzie konno. Zwierzę ukazane jest podczas spokojnej jazdy. Arab na koniu są na pustyni. Nad nimi unosi się tuman piasku. Zza niego przebłyskuje z lekka słońce Juliusz Kossak, Farys, XIX wiek. Adam Mickiewicz, "Bakczysaraj w nocy". Pod namiotem ciemności; niekiedy z ich szczytu Budzi się błyskawica i pędem Farysa Przelatuje milczące pustynie błękitu.

Obraz przedstawia scenę rodzajową. Na dachu budynku odbywa się modlitwa mężczyzn. To muzułmanie. Są ubrani w tradycyjne stroje. Na głowach maja turbany. Niewielka grupa mężczyzn przedstawiona jest lewymi profilami do widza. Mężczyźni stoją na rozłożonych dywanach. Część z nich ma pochylone głowy. Jeden z mężczyzn klęczy. Dotyka czołem dywanu. Na drugim planie widać inne dachy. Na nich także stoją lub siedzą mężczyźni. W lewej części obrazu widoczna jest także wieża meczetu. Podobna wieża jest także dalej, w prawej części obrazu. Ilustracja interaktywna: 1. Salat to muzułmańska rytualna modlitwa, będąca jednym z pięciu obowiązków każdego muzułmanina. Odmawia się ją pięciokrotnie w ciągu doby: przed wschodem słońca (Fadżr), w południe (Zuhr), po południu (Asr), po zachodzie słońca (Maghrib) i w pierwszej połowie nocy (Isza). Celem salat jest uzyskanie błogosławieństwa Allaha. Muzułmanie modlą się w meczetach zwieńczonych minaretami, czyli wysokimi wieżyczkami. Mickiewicz kilkukrotnie przywołuje obraz minaretu – w dosłownym lub metaforycznym znaczeniu. 2. Adam Mickiewicz, "Czatyrdah". „Drżący muślimin całuje stopy twej opoki, Maszcie krymskiego statku, wielki Czatyrdahu! O minarecie świata! O gór padyszachu!” 3. Muezin to mężczyzna, który pięć razy dziennie wzywa z minaretu wiernych do modlitwy. Stojąc na wieży, zwraca się kolejno na wszystkie strony świata i wykrzykuje azan, czyli wezwanie zawierające pochwałę Allaha. Charakterystyczny, śpiewny głos muezina rozlegający się na całą okolicę to jeden z najbardziej charakterystycznych elementów orientalnego świata. Obraz przedstawia scenę rodzajową. Dwóch muzułmanów znajduje się na tarasie wieży meczetu. Jeden z nich stoi wsparty o balustradę. Wznosi głowę do góry. Drugi muzułmanin stoi za jego plecami. Jest także wsparty o balustradę, jednak wychyla się poza nią. Zdaje się nawoływać ludzi. Wilhelm Gentz, Muezini wzywający na modlitwę, 1878, źródło: Travelers in the Middle East Archive (TIMEA), CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons. 4. Adam Mickiewicz, Bakczysaraj w nocy Rozchodzą się z dżamidów pobożni mieszkańce, Odgłos izanu w cichym gubi się wieczorze, Zawstydziło się licem rubinowym zorze, Srebrny król nocy dąży spocząć przy kochance. Słownik: Dżamidy – meczety, czyli miejsca kultu muzułmańskiego. Izan – śpiewne nawoływanie do modlitwy wykonywane przez duchownego muzułmańskiego: muezina. Srebrny król nocy – księżyc.

Zdjęcie przedstawia muzułmański cmentarz. Wśród drzew stoją kamienne tablice. Są półkoliste. Ilustracja interaktywna: 1. Muzułmańskie cmentarze to mizary. Przeważnie znajdują się na wzniesieniu. Mogiły ułożone są w regularne rzędy zwane safami i obłożone polnymi kamieniami. Każdy grób wieńczy tablica inskrypcyjna z półkolistym kamieniem z wyżłobionym na górze półksiężycem i gwiazdami. Określenie „zimny turban” odnosi się do kamiennych ozdób umieszczanych dawniej przez muzułmanów nad grobami. 2. Adam Mickiewicz, "Mogiły haremu". Skryła je niepamięci i czasu zasłona, Nad nimi turban zimny błyszczy śród ogrodu, Jak buńczuk wojska cieniów, i ledwie u spodu Zostały dłonią giaura wyryte imiona.

Obraz przedstawia scenę rodzajową. We wnętrzu pałacu muzułmańskiego znajduje się grupa ludzi. Sala jest zdobiona orientalnymi wzorami. Na podłodze leży ogromny dywan. Po prawej stronie obrazu na szerokim siedzisku, obłożonym poduszkami, siedzi starszy mężczyzna. Jest ubrany w zdobne szaty. Unosi prawą rękę i wskazuje palcem na stojącego naprzeciw niego mężczyznę. Mężczyzna stoi. Ma wzniesioną lewą rękę. Gestykuluje. Obok niego stoi drugi mężczyzna. Jest częściowo schylony, jakby się kłaniał. Za mężczyznami stoi grupa ludzi. Ilustracja interaktywna: 1. Seraj to nazwa pałacu muzułmańskiego. Mickiewicz opisuje ruiny wielkiego pałacu w Bakczysaraju, dawnej stolicy chanów. 2. Adam Mickiewicz, "Bakczysaraj". Jeszcze wielka, już pusta Girajów dziedzina! Zmiatane czołem baszów ganki i przedsienia, Sofy, trony potęgi, miłości schronienia, Przeskakuje sarańcza, obwija gadzina.

Obraz przedstawia scenę rodzajową. We wnętrzu pałacu muzułmańskiego znajdują się cztery kobiety. Sala jest zdobiona orientalnymi wzorami. Okna zdobią złote ornamenty. Na podłodze leży ogromny, kolorowy dywan. W centralnej części obrazu na szerokim siedzisku, obłożonym poduszkami, siedzi młoda kobieta. Jest ubrana w obszerne, zdobne szaty. W prawej części obrazu widać jeszcze trzy kobiety. Stoją. Trzymają w rękach jakieś przedmioty. Ilustracja interaktywna: 1. W krajach muzułmańskiego Wschodu kobiety zamieszkują osobną część domu, niedostępną dla obcych mężczyzn. Nazywa się ją haremem. 2. Adam Mickiewicz, "Bakczysaraj". W środku sali wycięte z marmuru naczynie; To fontanna haremu, dotąd stoi cało I perłowe łzy sącząc, woła przez pustynie: Gdzież jesteś, o miłości, potęgo i chwało! Wy macie trwać na wieki, źródło szybko płynie, O hańbo! wyście przeszły, a źródło zostało. 3. Adam Mickiewicz, "Bakczysaraj w nocy". Błyszczą w haremie niebios wieczne gwiazd kagańce Śród nich po safirowym żegluje przestworze Jeden obłok, jak senny łabędź na jeziorze, Pierś ma białą, a złotem malowane krańce.

Obraz przedstawia scenę rodzajową. We wnętrzu pałacowym znajdują się kobieta i mężczyzna. Sala jest zdobiona orientalnymi wzorami. Widać bogato zdobiony kufer i fajkę wodną. Kobieta leży na wznak naga w pościeli. Jest młoda. Ma długie, ciemne włosy. Jej głowa spoczywa na poduszkach. Kobieta patrzy się na siedzącego u jej stóp mężczyznę. To muzułmanin. Gra na instrumencie. Ubrany jest w obszerne, kolorowe szaty. Ilustracja interaktywna: 1. Odaliska to biała niewolnica usługująca kobietom z haremu albo nałożnica sułtana tureckiego. 2. Adam Mickiewicz, "Ałuszta w nocy". Nocy wschodnia! Ty na kształt wschodniej odaliski Pieszczotami usypiasz, a kiedym snu bliski, Ty iskrą oka znowu budzisz do pieszczoty.