Galeria zdjęć interaktywnych
Polecenie 1
Zapoznaj się z galerią, która przedstawia wybrane epizody z mitu o królu Edypie. Na podstawie opisów ilustracji wypisz określenia opisujące postawę Edypa.
Zapoznaj się z galerią, która przedstawia wybrane epizody z mitu o królu Edypie. Na podstawie opisów ilustracji wypisz określenia opisujące postawę Edypa.
Obejrzyj galerię, która przedstawia wybrane epizody z mitu o królu Edypie. Na podstawie ilustracji wypisz określenia opisujące postawę Edypa.
Ilustracja interaktywna przedstawia marmurowy posąg młodego mężczyzny, karmiącego niemowlę. Trzyma je na kolanie. Mężczyzna jest nagi, na głowie nosi kapelusz, przez ramię ma przewieszoną sakwę. Lewą nogę ma zgiętą, wspartą na cokole, na jego udzie siedzi niemowlę, które pije coś z niewielkiej miseczki. Mężczyzna trzyma miseczkę prawą ręką, lewą obejmuje plecy niemowlęcia. W pobliżu cokołu, pod nogą mężczyzny siedzi wilk. Liże językiem stopę niemowlęcia. Treść pod punktami interaktywnymi: 1 Mit o Edypie inspirował (i nadal to robi) wielu twórców. Szczególną rolę pełni wśród nich Sofokles, bo to jego dramaty (Król Edyp, Edyp w Kolonie oraz Antygona) stały się z kolei źródłem kolejnych dokonań artystów. Bardzo niewielka część dzieł nawiązujących do mitu znalazła się w multimedium, ale nawet ona świadczy o różnorodności tych nawiązań – znalazły się tu: rzeźba, fotos z przedstawienia teatralnego, drzeworyt, rycina, ilustracja i obraz. Nie przypadkiem wybrano dzieła nowożytne (XV-wieczne i późniejsze), gdyż ich obecność dowodzi tego, że mit o Edypie wciąż pełni kulturotwórczą funkcję. 2 Rzeźbę Chaudeta można opatrzyć cytatem z Mitologii Jana Parandowskiego: „Dziecko znaleźli pasterze i zanieśli do Koryntu, aby oddać na wychowanie królowej, która nie miała własnego potomstwa.” Ten epizod z dziejów Edypa przypomina, że losy antycznego herosa były zmienne. Odtrącony przez ojca i matkę, nie zginął, bo wzbudził litość w prostym człowieku, jakim był pasterz Forbas. To za jego sprawą trafił do domu władców korynckich, gdzie wychowywał się, otoczony miłością przybranych rodziców i szacunkiem należnym synowi królewskiemu.
Ilustracja interaktywna przedstawia marmurowy posąg młodego mężczyzny, karmiącego niemowlę. Trzyma je na kolanie. Mężczyzna jest nagi, na głowie nosi kapelusz, przez ramię ma przewieszoną sakwę. Lewą nogę ma zgiętą, wspartą na cokole, na jego udzie siedzi niemowlę, które pije coś z niewielkiej miseczki. Mężczyzna trzyma miseczkę prawą ręką, lewą obejmuje plecy niemowlęcia. W pobliżu cokołu, pod nogą mężczyzny siedzi wilk. Liże językiem stopę niemowlęcia. Treść pod punktami interaktywnymi: 1 Mit o Edypie inspirował (i nadal to robi) wielu twórców. Szczególną rolę pełni wśród nich Sofokles, bo to jego dramaty (Król Edyp, Edyp w Kolonie oraz Antygona) stały się z kolei źródłem kolejnych dokonań artystów. Bardzo niewielka część dzieł nawiązujących do mitu znalazła się w multimedium, ale nawet ona świadczy o różnorodności tych nawiązań – znalazły się tu: rzeźba, fotos z przedstawienia teatralnego, drzeworyt, rycina, ilustracja i obraz. Nie przypadkiem wybrano dzieła nowożytne (XV-wieczne i późniejsze), gdyż ich obecność dowodzi tego, że mit o Edypie wciąż pełni kulturotwórczą funkcję. 2 Rzeźbę Chaudeta można opatrzyć cytatem z Mitologii Jana Parandowskiego: „Dziecko znaleźli pasterze i zanieśli do Koryntu, aby oddać na wychowanie królowej, która nie miała własnego potomstwa.” Ten epizod z dziejów Edypa przypomina, że losy antycznego herosa były zmienne. Odtrącony przez ojca i matkę, nie zginął, bo wzbudził litość w prostym człowieku, jakim był pasterz Forbas. To za jego sprawą trafił do domu władców korynckich, gdzie wychowywał się, otoczony miłością przybranych rodziców i szacunkiem należnym synowi królewskiemu.Antoine‑Denis Chaudet, Mały Edyp przywrócony do życia przez pasterza Forbasa, który zdjął go z drzewa, między 1763 a 1810 r.
Źródło: Wikimedia Commons, Loicwood, licencja: CC BY-SA 2.5.
Zdjęcie przedstawia scenę teatralną. Znajdują się na niej aktorzy. Na tronie siedzi ubrany w zdobne szaty mężczyzna. To król. Po lewej stronie sceny stoi postać z kosturem. Nie widać jej twarzy, ponieważ cała przysłonięta jest futrzanym odzieniem. Po prawej stronie siedzi sześć postaci w maskach i czarnych strojach. Przyglądają się stojącej postaci. Nieopodal nich stoi jeszcze mężczyzna. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Tejrezjasz to tebański wróżbita, który według różnych źródeł żył siedem lub dziewięć pokoleń. Już ta długowieczność była źródłem rozległej wiedzy, jednak przede wszystkim jego mądrość wynikała z woli bogów, którzy obdarzyli go umiejętnością wyjaśniania tego, co dla innych ludzi pozostawało niejasne., 2. W micie o Edypie zdolność do przepowiadania łączy się z wiedzą o przeszłości: „Straszny był dzień, kiedy Tejrezjasz zjawił się pałacu Edypa. Milczał długo, aby odwlec chwilę nieszczęścia. Na koniec odkrył prawdę: król Teb jest winien zbrodni ojcobójstwa i kazirodztwa.” Wprawdzie los Edypa był przypieczętowany już od chwili narodzin, ale od momentu, gdy poznał prawdę, król Teb miał świadomość, że przed losem nie można uciec. Niewidomy starzec wiedział o tym wcześniej, widział więc lepiej niż mający zdrowe oczy Edyp.
Zdjęcie przedstawia scenę teatralną. Znajdują się na niej aktorzy. Na tronie siedzi ubrany w zdobne szaty mężczyzna. To król. Po lewej stronie sceny stoi postać z kosturem. Nie widać jej twarzy, ponieważ cała przysłonięta jest futrzanym odzieniem. Po prawej stronie siedzi sześć postaci w maskach i czarnych strojach. Przyglądają się stojącej postaci. Nieopodal nich stoi jeszcze mężczyzna. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Tejrezjasz to tebański wróżbita, który według różnych źródeł żył siedem lub dziewięć pokoleń. Już ta długowieczność była źródłem rozległej wiedzy, jednak przede wszystkim jego mądrość wynikała z woli bogów, którzy obdarzyli go umiejętnością wyjaśniania tego, co dla innych ludzi pozostawało niejasne., 2. W micie o Edypie zdolność do przepowiadania łączy się z wiedzą o przeszłości: „Straszny był dzień, kiedy Tejrezjasz zjawił się pałacu Edypa. Milczał długo, aby odwlec chwilę nieszczęścia. Na koniec odkrył prawdę: król Teb jest winien zbrodni ojcobójstwa i kazirodztwa.” Wprawdzie los Edypa był przypieczętowany już od chwili narodzin, ale od momentu, gdy poznał prawdę, król Teb miał świadomość, że przed losem nie można uciec. Niewidomy starzec wiedział o tym wcześniej, widział więc lepiej niż mający zdrowe oczy Edyp.Scena z przedstawienia Król Edyp, wystawionego w trakcie festiwalu sztuk greckich w Lugo (Hiszpania)
Źródło: Wikimedia Commons, IES-MGB, licencja: CC BY 2.0.
Zdjęcie przedstawia średniowieczny drzeworyt. Na obrazie widocznych jest pięć postaci. Dwie kobiety i dwóch mężczyzn stoją. Jedna z kobiet przebija swoje serce mieczem. Druga płacze, ociera łzy. Mężczyźni rozpaczają. Na ziemi leży nagie ciało kobiety. Stoi nad nim wilk. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. „Na wieść o tym Jokasta powiesiła się.” (ilustracja przedstawia scenę przebicia się mieczem, ale antyczne źródła mówią o innej formie popełnienia samobójstwa przez władczynię Teb). W ten sposób Edyp niejako zamordował własną matkę i do szeregu niezamierzonych przewin (ojcobójstwo, kazirodztwo) dołożył kolejną: doprowadził do tego, że Jokasta została okryła się hańbą i popadła w rozpacz.
Zdjęcie przedstawia średniowieczny drzeworyt. Na obrazie widocznych jest pięć postaci. Dwie kobiety i dwóch mężczyzn stoją. Jedna z kobiet przebija swoje serce mieczem. Druga płacze, ociera łzy. Mężczyźni rozpaczają. Na ziemi leży nagie ciało kobiety. Stoi nad nim wilk. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. „Na wieść o tym Jokasta powiesiła się.” (ilustracja przedstawia scenę przebicia się mieczem, ale antyczne źródła mówią o innej formie popełnienia samobójstwa przez władczynię Teb). W ten sposób Edyp niejako zamordował własną matkę i do szeregu niezamierzonych przewin (ojcobójstwo, kazirodztwo) dołożył kolejną: doprowadził do tego, że Jokasta została okryła się hańbą i popadła w rozpacz.Drzeworyt z XV‑wiecznego druku, będącego niemieckim przekładem dzieła Giovanniego Boccaccia, zatytułowanego O znanych kobietach – ilustracja przedstawia Jokastę i Edypa.
Źródło: Wikimedia Commons, kladcat, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 2.0.
Obraz przestawia scenę rodzajową. W pałacowej komnacie znajdują się mężczyzna i kobieta. Kobieta leży martwa na łożu. Zwisa jej bezwładnie ręka. Obok niej stoi mężczyzna. Wykuwa sobie lewe oko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. „Na wieść o tym [...] Edyp wykłuł sobie oczy.” – uczynek Edypa jest konsekwencją tego, co wydarzyło się do tej pory. Wprawdzie król Teb dotąd miał oczy, ale w rzeczywistości nie widział, teraz natomiast przejrzał i postanowił więcej nie oglądać strasznego świata. Edyp nie musiał wykonywać tak desperackiego gestu, gdyż (jak sam ogłosił) morderca Lajosa miał zostać „tylko” wygnany, a nie oślepiony. Jednak wykłuwając sobie oczy szpilą z chusty, na której powiesiła się jego matka, odcinał się od wszystkich i wszystkiego – nie chciał i nie mógł spojrzeć w oczy Tebańczykom.
Obraz przestawia scenę rodzajową. W pałacowej komnacie znajdują się mężczyzna i kobieta. Kobieta leży martwa na łożu. Zwisa jej bezwładnie ręka. Obok niej stoi mężczyzna. Wykuwa sobie lewe oko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. „Na wieść o tym [...] Edyp wykłuł sobie oczy.” – uczynek Edypa jest konsekwencją tego, co wydarzyło się do tej pory. Wprawdzie król Teb dotąd miał oczy, ale w rzeczywistości nie widział, teraz natomiast przejrzał i postanowił więcej nie oglądać strasznego świata. Edyp nie musiał wykonywać tak desperackiego gestu, gdyż (jak sam ogłosił) morderca Lajosa miał zostać „tylko” wygnany, a nie oślepiony. Jednak wykłuwając sobie oczy szpilą z chusty, na której powiesiła się jego matka, odcinał się od wszystkich i wszystkiego – nie chciał i nie mógł spojrzeć w oczy Tebańczykom.Ilustracja przedstawiająca okaleczającego się Edypa pochodzi z dzieła Ludolpha Smidsa Pictura loquens sive Heroicarum tabularum Hadriani Schoonebeeck, enarratio et explicatio (1695).
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Obraz przestawia scenę rodzajową. Między wzgórzami stoi starzec z młodą dziewczyną. Starzec jest siwobrody. Dotyka kosturem ziemi, jakby szukał drogi. Idzie boso. Ubrany jest w luźną szatę. Obok niego idzie młoda dziewczyna. Jest jasnowłosa, bosa. Ubrana jest w skromną suknię. Przez ramię ma przewieszoną dużą sakwę. Na biodrach ma także niewielką torbę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Nieszczęście Edypa polegało na tym, że właściwie sam wydał na siebie wyrok, nakazując ukaranie zabójcy Lajosa. Opuszczając miasto, wykazał się konsekwencją, ale można przypuszczać, że społeczność tebańska nie pozwoliłaby mu pozostać w ojczyźnie, na którą bezwiednie ściągnął nieszczęście w postaci zarazy. Niektóre wersje mitu wprawdzie mówią, że Edyp, dręczony przez Erynie (czyli boginie zemsty) za to, że przyczynił się do śmierci matki, jeszcze kilka lat rządził Tebami, a następnie zginął w obronie swego państwa, ale m.in. za sprawą Sofoklesa znacznie bardziej znana jest inna wersja dziejów byłego króla:
„Edyp […] odział się w łachmany żebracze i o kiju wywlókł się z miasta, dziad stary i złamany. Prowadziły go córki.”
Edyp stracił więc niemal wszystko: żonę, władzę i ojczyznę.
Obraz przestawia scenę rodzajową. Między wzgórzami stoi starzec z młodą dziewczyną. Starzec jest siwobrody. Dotyka kosturem ziemi, jakby szukał drogi. Idzie boso. Ubrany jest w luźną szatę. Obok niego idzie młoda dziewczyna. Jest jasnowłosa, bosa. Ubrana jest w skromną suknię. Przez ramię ma przewieszoną dużą sakwę. Na biodrach ma także niewielką torbę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Nieszczęście Edypa polegało na tym, że właściwie sam wydał na siebie wyrok, nakazując ukaranie zabójcy Lajosa. Opuszczając miasto, wykazał się konsekwencją, ale można przypuszczać, że społeczność tebańska nie pozwoliłaby mu pozostać w ojczyźnie, na którą bezwiednie ściągnął nieszczęście w postaci zarazy. Niektóre wersje mitu wprawdzie mówią, że Edyp, dręczony przez Erynie (czyli boginie zemsty) za to, że przyczynił się do śmierci matki, jeszcze kilka lat rządził Tebami, a następnie zginął w obronie swego państwa, ale m.in. za sprawą Sofoklesa znacznie bardziej znana jest inna wersja dziejów byłego króla:„Edyp […] odział się w łachmany żebracze i o kiju wywlókł się z miasta, dziad stary i złamany. Prowadziły go córki.”
Edyp stracił więc niemal wszystko: żonę, władzę i ojczyznę.
„Edyp […] odział się w łachmany żebracze i o kiju wywlókł się z miasta, dziad stary i złamany. Prowadziły go córki.”
Edyp stracił więc niemal wszystko: żonę, władzę i ojczyznę.
Ilustracja Niewidomy Edyp prowadzony przez córkę Antygonę, znajduje się w książce autorstwa Logana Marshalla Myths and legends of all nations, 1914.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Obraz przestawia scenę rodzajową. Na kamiennym tarasie znajdują się mężczyzna i kobieta. Mężczyzna jest stary. Siwowłosy i siwobrody. Prawą ręką dotyka swej piersi, jakby czynił znak bicia się w piersi. Trzyma na kolanach leżącą, młodą kobietę. Kobieta wygląda jakby nie żyła. Lewa ręka zwisa jej bezwładnie ku ziemi. Za tarasem rozpościera się zielone wzgórze. W oddali widać zabudowania mieszkalne. Po niebie szybuje ogromny ptak. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Tradycja żywa w okolicach Aten wyjaśniała, dlaczego Edyp jest tam czczony jak heros. Mit opowiada o końcu długotrwałego wygnania byłego władcy Teb: „Szukał ziemi, w której by się do grobu położył. Zaszedł do miejscowości Kolonos, niedaleko Aten, i tam umarł”.
Stało się tak „po wieloletniej tułaczce. [...] Przeklęci przez niego synowie Eteokles i Polinejkes, przygotowujący się do wzajemnej walki, wiedzą, że zwycięży ten, kto będzie miał przy sobie ojca żywego lub martwego. Postanawiają za wszelką cenę zdobyć go, każdy dla siebie. Prośby i pretensje obydwu zostaną odrzucone przez Edypa, który znalazł opiekuna w królu Aten, Tezeuszu. Podziemny grzmot zwiastuje zbliżanie się śmierci. Edyp [...] idzie w towarzystwie Tezeusza naprzeciw przeznaczeniu. [...] Jedyną zapłatą dla Edypa cierpiącego bez winy jest ukojenie w śmierci, ale jego grób będzie źródłem pomyślności dla ziemi, w której spoczął”.
Źródło: Alicja Szastyńska-Siemion, Od „Orestei” do „Antygony”. Ajschylos, Sofokles [w:] Dramat starożytny, Wrocław 1984, s. 24.
Obraz przestawia scenę rodzajową. Na kamiennym tarasie znajdują się mężczyzna i kobieta. Mężczyzna jest stary. Siwowłosy i siwobrody. Prawą ręką dotyka swej piersi, jakby czynił znak bicia się w piersi. Trzyma na kolanach leżącą, młodą kobietę. Kobieta wygląda jakby nie żyła. Lewa ręka zwisa jej bezwładnie ku ziemi. Za tarasem rozpościera się zielone wzgórze. W oddali widać zabudowania mieszkalne. Po niebie szybuje ogromny ptak. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Tradycja żywa w okolicach Aten wyjaśniała, dlaczego Edyp jest tam czczony jak heros. Mit opowiada o końcu długotrwałego wygnania byłego władcy Teb: „Szukał ziemi, w której by się do grobu położył. Zaszedł do miejscowości Kolonos, niedaleko Aten, i tam umarł”. Stało się tak „po wieloletniej tułaczce. [...] Przeklęci przez niego synowie Eteokles i Polinejkes, przygotowujący się do wzajemnej walki, wiedzą, że zwycięży ten, kto będzie miał przy sobie ojca żywego lub martwego. Postanawiają za wszelką cenę zdobyć go, każdy dla siebie. Prośby i pretensje obydwu zostaną odrzucone przez Edypa, który znalazł opiekuna w królu Aten, Tezeuszu. Podziemny grzmot zwiastuje zbliżanie się śmierci. Edyp [...] idzie w towarzystwie Tezeusza naprzeciw przeznaczeniu. [...] Jedyną zapłatą dla Edypa cierpiącego bez winy jest ukojenie w śmierci, ale jego grób będzie źródłem pomyślności dla ziemi, w której spoczął”.
Źródło: Alicja Szastyńska-Siemion, Od „Orestei” do „Antygony”. Ajschylos, Sofokles [w:] Dramat starożytny, Wrocław 1984, s. 24.
Stało się tak „po wieloletniej tułaczce. [...] Przeklęci przez niego synowie Eteokles i Polinejkes, przygotowujący się do wzajemnej walki, wiedzą, że zwycięży ten, kto będzie miał przy sobie ojca żywego lub martwego. Postanawiają za wszelką cenę zdobyć go, każdy dla siebie. Prośby i pretensje obydwu zostaną odrzucone przez Edypa, który znalazł opiekuna w królu Aten, Tezeuszu. Podziemny grzmot zwiastuje zbliżanie się śmierci. Edyp [...] idzie w towarzystwie Tezeusza naprzeciw przeznaczeniu. [...] Jedyną zapłatą dla Edypa cierpiącego bez winy jest ukojenie w śmierci, ale jego grób będzie źródłem pomyślności dla ziemi, w której spoczął”.
Źródło: Alicja Szastyńska-Siemion, Od „Orestei” do „Antygony”. Ajschylos, Sofokles [w:] Dramat starożytny, Wrocław 1984, s. 24.
Fulchran-Jean Harriet, Edyp w Kolonie, 1798.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2
Zwróć uwagę na postawę i wyraz twarzy Edypa na obrazach: Edyp prowadzony przez córkę Antygonę i Edyp w Kolonie. Napisz, w jaki sposób Edyp znosi swoje cierpienie.
Zapoznaj się z opisami obrazów, znajdujących się w galerii i wyjaśnij, w jaki sposób Edyp znosi swoje cierpienie.