R1MzPXBOk1658
Kolorowa ilustracja przedstawia rozsypankę z nut i znaków muzycznych. Na obrazku są różnej wielkości znaki unoszące się w przestrzeni. Na pierwszym planie po lewej stronie widoczny jest dużych rozmiarów klucz wiolinowy, zaś po prawej rozbłysk kolorowego światła.

Głoski dźwięczne i bezdźwięczne

Dźwięk
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Twoje cele

  • odróżnisz głoski dźwięczne od bezdźwięcznych,

  • połączysz w pary głoski, które różnią się wyłącznie pod względem dźwięczności.

Jak rozpoznać głoski dźwięczne i bezdźwięczne? 

Podczas wymawiania głoski dotknij palcami prawej ręki krtanikrtańkrtani. Jeżeli czujesz drgania to znaczy, że jest to głoska dźwięczna. Jeżeli nie czujesz drgań, jest to głoska bezdźwięczna.

Polecenie 1

Przypomnij sobie wiadomości o głoskach dźwięcznych i bezdźwięcznych. Pomoże ci w tym materiał: Dźwięczna czy bezdźwięczna?P1FIWDx7WDźwięczna czy bezdźwięczna?

R1FdRLrqF9Gfj
(Uzupełnij).

Obejrzyj animację pt. „Dźwięczna czy bezdźwięczna?”, a następnie wykonaj polecenia.

RrZVEZHhQYNGl
Animacja przedstawia proces powstawania głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych.
Animacja pt. „Dźwięczna czy bezdźwięczna?”
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RrZVEZHhQYNGl

Animacja pt. „Dźwięczna czy bezdźwięczna?”
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Animacja przedstawia proces powstawania głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych.

Polecenie 2

Opisz, co dzieje się z twoją krtanią podczas wymawiania głoski „g”. Jaki to rodzaj głoski?

R1bxXqYhXqkD1
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Uruchom film „Dźwięczna czy bezdźwięczna?” i zanotuj informację, jak powstają głoski dźwięczne.

R2EHChQT6TyW2
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Na podstawie dostępnych źródeł podaj inne, oprócz obserwowania drgań krtani, metody na odróżnienie głosek dźwięcznych od bezdźwięcznych.

RN7ZqkV3aNcKU
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Uzasadnij w kilku zdaniach, dlaczego umiejętność odróżnienia głosek dźwięcznych od bezdźwięcznych jest ważna dla ucznia.

RGYxQsU9mxzuy
(Uzupełnij).
R10cJ65MuL54u
Ćwiczenie 1
Przenieś głoski do odpowiednich kategorii. głoski dźwięczne Możliwe odpowiedzi: 1. T, 2. DŹ, 3. S, 4. N, 5. M, 6. Ź, 7. W, 8. Z, 9. B , 10. D, 11. Ń, 12. Ż, 13. CH, 14. J, 15. CZ, 16. L, 17. Ś, 18. Ł, 19. DŻ, 20. C, 21. P , 22. H, 23. G, 24. Ć, 25. SZ, 26. DZ, 27. F, 28. K, 29. R głoski bezdźwięczne Możliwe odpowiedzi: 1. T, 2. DŹ, 3. S, 4. N, 5. M, 6. Ź, 7. W, 8. Z, 9. B , 10. D, 11. Ń, 12. Ż, 13. CH, 14. J, 15. CZ, 16. L, 17. Ś, 18. Ł, 19. DŻ, 20. C, 21. P , 22. H, 23. G, 24. Ć, 25. SZ, 26. DZ, 27. F, 28. K, 29. R
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1YBmcoeMeJfR
Ćwiczenie 2
Zaznacz wyraz niepasujący do pozostałych. 1. pomnik, taras, bursztyn, sok, fala 2. zamek, dżem, firanka, arbuz, okulary 3. kino, okno, szafa, czajnik, cukierek
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1K6ReMC8xWNv
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Uzupełnij zdania. Wpisz wyrazy, które zaczynają się na głoskę dźwięczną. Zadbaj, aby pasowały do treści zdań.

R1PfSRbSXI1HQ
dom – tom dzień – Tu uzupełnij miedź – Tu uzupełnij był – Tu uzupełnij żyć – Tu uzupełnij działo – Tu uzupełnij nuda – Tu uzupełnij rada – Tu uzupełnij żal – Tu uzupełnij
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R1a2Kn6tUgEgz
Ćwiczenie 4
Uzupełnij wyrazy literami oznaczającymi spółgłoski dźwięczne. - Tu uzupełnijrówka - Tu uzupełnijódka - Tu uzupełnijrak - Tu uzupełnijułka - noTu uzupełnije
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RvDJ09CSGxCOH
Ćwiczenie 5
Połącz w pary spółgłoski dźwięczne i ich bezdźwięczne odpowiedniki. B Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć D Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć G Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć W Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć Z Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć Ż Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć Ź Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć DZ Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć DŹ Możliwe odpowiedzi: 1. C, 2. T, 3. S, 4. K, 5. P, 6. Ś, 7. SZ, 8. F, 9. Ć
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R5wtbyUi3xNvq
Ćwiczenie 6
Uzupełnij zdania. W tym celu wybierz prawidłowe, spośród proponowanych, wyrazy. Spółgłosek 1. samogłoski, 2. spółgłoski, 3. bezdźwięcznych, 4. dźwięcznych jest więcej niż spółgłosek 1. samogłoski, 2. spółgłoski, 3. bezdźwięcznych, 4. dźwięcznych. Wszystkie 1. samogłoski, 2. spółgłoski, 3. bezdźwięcznych, 4. dźwięcznych są dźwięczne. Wszystkie 1. samogłoski, 2. spółgłoski, 3. bezdźwięcznych, 4. dźwięcznych bezdźwięczne mają swoje dźwięczne odpowiedniki.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1NUY1re412jV
Ćwiczenie 7
Jak zapisać podane w nawiasach głoski? Przeczytaj na głos wyrazy i uzupełnij tabelę. Wpisz podane rzeczowniki w mianowniku liczby mnogiej, następnie uzupełnij poprawną formę mianownika liczby pojedynczej.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
REqV7p1YUx2Fy
Ćwiczenie 8
Uzupełnij wniosek na podstawie ćwiczenia 7. Głoski występujące na końcu wyrazu mogą stać się dźwięczne / bezdźwięczne. Aby mieć pewność, jaką literę należy wpisać, trzeba utworzyć liczbę pojedynczą / mnogą danego rzeczownika. Następnie wymówić głośno wyraz i sprawdzić, czy wiązadła głosowe / płuca drgają. W wyrazie chleb na końcu słyszymy b / p, ale w mianowniku liczby mnogiej wyraźnie słychać b / p. Dlatego zapiszemy go tak: chleb / chlep.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Słownik

krtań
krtań

odcinek dróg oddechowych pomiędzy gardłem a tchawicą, stanowiący jednocześnie narząd głosowy

Notatki

R15ZpynhMgXjl
(Uzupełnij).

Bibliografia

Bralczyk J., Drabik L. (red.), (2005), Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie elektroniczne [dostęp dn. 28.02.2023].

Dyszak A. S., Benenowska I., (2009), Od głoski do zdania. Część I Wiadomości, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.