Wiesz już, jak bardzo na przestrzeni lat zmieniała się gospodarka Polski. Zmian było szczególnie dużo po roku 1989, kiedy przeszliśmy na gospodarkę wolnorynkową działającą według zasad ekonomicznych. W twoim regionie zapewne również wiele się wydarzyło. Czy potrafisz wymienić wszystkie najważniejsze zmiany?
R14f3PIe8HL5U
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
podział administracyjny Polski;
główne cechy ludności Polski;
czynniki decydujące o rozwoju rolnictwa w poszczególnych regionach kraju;
przestrzenne zróżnicowanie głównych upraw i chowu zwierząt w Polsce;
rozmieszczenie ośrodków przemysłu w poszczególych regionach kraju;
zmiany zachodzące w polskiej gospodarce od 1989 roku.
Twoje cele
wskażesz „swój” region gospodarczy;
opiszesz strukturę zatrudnienia i poziom bezrobocia we własnym regionie;
scharakteryzujesz rolnictwo własnego regionu;
ocenisz poziom rozwoju przemysłu w regionie i wyjaśniać tego przyczyny;
opiszesz zmiany w gospodarce własnego regionu po 1989 roku;
zaplanujesz trasę wycieczki edukacyjnej mającej na celu dokładne poznanie ważniejszych przykładów działalności gospodarczej człowieka w regionie.
icXAJlkXMI_d5e263
1. Jak wyznaczyć „mój” region gospodarczy?
Regiony gospodarcze rozwijały się na bazie regionów historycznychicXAJlkXMI_1451232574525_0regionów historycznych. Gospodarka to działalność ludzi, którzy zamieszkując określone obszary, zajmowali się podobnymi czynnościami i kształtowali w sobie podobne cechy – tworzyli jednorodną kulturę. Scharakteryzowanie własnego regionu gospodarczego powinno więc opierać się o historyczne tradycje danego obszaru. Zadanie to wydaje się dosyć proste, ponieważ granice większości województw mają związek z granicami regionów historycznych. Trzeba się tylko zastanowić, czy „moim” regionem gospodarczym jest obszar całego województwa, czy jego część. Być może lepszym wyborem byłby powiat lub kilka powiatów – dotyczy to zwłaszcza województw o dużej powierzchni, np. mazowieckiego, wielkopolskiego. Swoje znaczenie ma też położenie miejscowości zamieszkania – jeśli na przykład leży ona w pobliżu granicy województwa, to można się zastanawiać, czy odległe obszary z drugiego końca województwa też są nam w jakikolwiek sposób bliskie.
REQJtNpH8FgmB
RBhNovEXDjU9A
R135EaTpSAOcQ
R8saNsqsS3xKX
RLFjQn9B6SNS9
R15qcz4u4s1DQ
R1PgcPCvV3IWo
R6nHaBC8hgGUY
RfnG9KR0oOBCo
R63IpyVSud1PP
R8agfyYIVTtgg
RuemOla2TZCAU
REr0skjqlrMAZ
RXyFf5KC8gajV
R10rw0xwEXtlE
R1BRY8GBvSNzg
R1P0DuaRAtcCD
1
Polecenie 1
Przeanalizuj powyższe mapy, w tym położenie na nich miejscowości, w której mieszkasz, i wybierz „swój” region gospodarczy.
R1XzH0NQskW1w
Korzystając z opisu powyższych map, ustal w jakim regionie gospodarczym znajduje się miejscowość, w której mieszkasz. Zapisz odpowiedź.
R12uraH9pBFSc
Szukajac swojego regionu zacznij od ogółu do szczegółu. Najpierw skup się na odnalezieniu odpowiedniej mapy województwa, następnie powiatu lub grupy powiatów.
icXAJlkXMI_1451232574525_0
RFsH07chmAjRz
icXAJlkXMI_d5e304
2. Charakterystyka gospodarki „mojego” regionu
Gospodarce Polski poświęcone były lekcje „Zmiany w przemyśle Polski”, „Rozwój usług w Polsce”, „Rozwój transportu lądowego w Polsce” oraz wiele innych. Z gospodarką wiążą się też inne tematy, np. rozmieszczenie i struktura ludności, warunki klimatyczno‑glebowe (dla rolnictwa), występowanie bogactw mineralnych (dla przemysłu), położenie nad morzem (gospodarka morska). Pełna charakterystyka gospodarcza regionu musi uwzględniać te kwestie, a także wszystkie cechy typowe dla opisywanego obszaru.
1
Polecenie 2
Na stronach Głównego Urzędu Statystycznego (stat.gov.pl) odszukaj dane statystyczne dotyczące gospodarki twojego regionu. Wyjaśnij przyczyny odstępstw wartości dla regionu od średnich wartości dla Polski. Opisz poniższe wskaźniki gospodarcze: struktura zatrudnienia, stopa bezrobocia, udział użytków rolnych, średnie plony zbóż, uprawy i hodowla, bogactwa naturalne, ważniejsze zakłady przemysłowe, produkcja energii elektrycznej na mieszkańca, gęstość sieci drogowej, gęstość sieci kolejowej, udział obszarów chronionych, produkt krajowy brutto na mieszkańca.
RrCgi7ZXhAYgu
Wejdź na stronę Banku Danych Lokalnych. W zakładce „dane” -→ „dane według dziedzin” będą dostępne dane potrzebne do wypełnienia tabeli.
Strukturę zatrudnienia oraz stopę bezrobocia znajdziesz w zakładce „rynek pracy”.
Udział użytków rolnych, średnie plony zbóż, uprawę i hodowlę znajdziesz w zakładce „powszechne spisy rolne”.
Gęstość sieci kolejowej i drogowej znajdziesz w sekcji „transport i łączność”.
Udział obszarów chronionych będzie w zakładce „stan i ochrona środowiska”, a produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca w zakładce „rachunki regionalne”.
Bogactwa naturalne, ważniejsze zakłady przemysłowe oraz produkcję energii elektrycznej i PKB na jednego mieszkańca znajdziesz w obszarach tematycznych na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.
icXAJlkXMI_d5e347
3. Wycieczka edukacyjna po regionie
Warto naocznie poznać działalność większych regionalnych obiektów gospodarczych, np. fabryk, elektrowni, kopalń lub innych zakładów przemysłowych, a także gospodarstw rolnych czy agroturystycznych, dużych hoteli, lotnisk, dworców kolejowych, centrów biznesowych lub handlowych. Niektóre firmy chętnie przyjmują zwiedzających, ponieważ jest to dla nich pewna forma reklamy. Goście mogą przyjrzeć się z bliska, jak działają duże (lub małe) przedsiębiorstwa i poznać podstawowe zasady produkcji lub usług, a przede wszystkim ekonomii.
1
Polecenie 3
Zaplanuj przebieg co najmniej jednej wycieczki mającej na celu poznanie obiektów ważnych dla gospodarki twojego regionu. Określ datę, godzinę, miejsce oraz obiekty gospodarcze, które poznasz.
RQZJb4MBYhn9F
Tworząc plan wycieczki możesz wykorzystać internetowe strony dotyczące miejscowości w twoim regionie. Znajdziesz na nich wiele informacji przydatnych do wykonania zadania. Trasa wycieczki powinna zawierać ważne gospodarczo obiekty czy jednostki naukowe, np. uniwersytety.
icXAJlkXMI_d5e393
Podsumowanie
Odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia:
W jakim regionie gospodarczym leży twoja miejscowość?
Scharakteryzuj strukturę zatrudnienia ludności regionu.
Wymień główne kierunki lokalnej produkcji rolnej.
Które bogactwa mineralne wydobywane są w twoim regionie?
Jakie gałęzie przemysłu rozwinęły się w regionie i dlaczego właśnie te?
Wymień główne ośrodki przemysłowe i usługowe twojego regionu, w tym węzły komunikacyjne i stolice administracyjne.
Wskaż przykłady wpływu gospodarki na środowisko naturalne regionu.
Opisz sytuację na lokalnym rynku pracy. Czy występuje duże bezrobocie? Czy są szanse na tworzenie nowych miejsc pracy? Czy w regionie funkcjonują Specjalne Strefy Ekonomiczne?
Praca domowa
Sporządź ilustrowany opis z wycieczki edukacyjnej po własnym regionie.
RR4Dv3NuPjvrd
Pokaż podpowiedź
Do stworzenia ilustrowanego opisu możesz wykorzystać zdjęcia satelitarne z Google Earth Pro lub zdjęcia z Google Maps (Street View) albo inne dostępne źródła.
Zaplanuj wycieczkę edukacyjną po własnym regionie.
R1LXcJJNxKU5V
icXAJlkXMI_d5e520
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozwiąż krzyżówkę. W pionowej kolumnie powinno pojawić się hasło opisujące warunki działania polskiej gospodarki.
RPWdn99uwaqeJ
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Rozwiąż krzyżówkę. W pionowej kolumnie powinno pojawić się hasło opisujące warunki działania polskiej gospodarki.
Dział przemysłu zajmujący się wydobyciem bogactw mineralnych.
Dział usług zajmujący się przewozem osób i towarów.
Dział gospodarki zajmujący się wytwarzaniem żywności.
Dział usług zajmujący się sprzedażą towarów.
Może być przetwórczy lub wydobywczy.
Wytwarzanie i przesyłanie prądu elektrycznego lub ciepła.
Podróżowanie w celach krajoznawczych lub wypoczynkowych.
Dział usług obejmujący działalność urzędów państwowych.
Ogół finansów państwa (i nie tylko państwa).
Ochrona środowiska w potocznym znaczeniu.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
Na podstawie własnych obserwacji opisz główne czynniki mające wpływ na gospodarkę Twojego regionu.
R1Qj6DhtJT6Dl
Zwróć uwagę na obecność firm lub zakładów o podobnym profilu działalności.
Przykładowa odpowiedź:
W moim regionie przeważa produkcja rolnicza. Wiele osób zajmuje się uprawą ziemi czy hodowlą zwierzęcą. Główny czynnik wpływający na rozwój mojego regionu gospodarczego to jakość i klasa bonitacyjna gleb, które są wykorzystywane przez działalność rolniczą oraz znaczne oddalenie od dużych ośrodków miejskich i przemysłowych i brak znaczących surowców mineralnych.
Ćwiczenie 3
Wskaż poprawne zakończenie zdania.
R1YbGpMd8vfPd
1
Ćwiczenie 4
Wykorzystując dostępne źródła oraz własną wiedzę opisz, jakie surowce mineralne występują w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania. Jeśli nie ma żadnych, opisz, jakie surowce mineralne występują w pobliżu Kleczewa (woj. wielkopolskie).
R1eHOyrIr3Isy
Opisując występowanie surowców mineralnych w swoim regionie wykorzystaj mapę surowców mineralnych znajdującą się w materiale „Surowce mineralne Polski”
Kleczew znajduje się w województwie wielkopolskim obok Konina. Znajduje się tam kopalnia węgla brunatnego.
1
Ćwiczenie 5
Wskaż przykłady firm działających w Twojej okolicy, które powstały w wyniku restrukturyzacji i prywatyzacji państwowych zakładów przemysłowych. Dowiedz się, co produkowały dawniej i co produkują dziś, a także ile osób było kiedyś w nich zatrudnionych, a ile jest obecnie.
R1Zspi7x0xjjE
O firmy działające w okolicy zapytaj swoich opiekunów lub kogoś starszego. Także w internecie znajduje się wiele przeglądarek, które wyszukują zakłady produkcyjne w wybranym mieście.
Przykładem może być Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów ,,Prefabet” z Osławy Dąbrowy. Zakład przeszedł restrukturyzację w 1996 roku. Obecnie pracuje w niej 150 osób.
1
Ćwiczenie 6
Korzystając z danych GUS, wskaż wartość bezrobocia w powiecie, w którym mieszkałeś w 2020 roku.
ReDvpPwOAazyy
Wykorzystaj dane dostępne na stronie Banku Danych Lokalnych (BDL).
Przykładowa odpowiedź: W powiecie żuromińskim w 2020 roku bezrobocie było na poziomie 14,2 %.