Grafika interaktywna (schemat)

Droga ku supernowej typu Ia.

Zapoznaj się z grafiką pokazującą ewolucję gwiazd związanych w układzie podwójnym. Specyfika tej ewolucji prowadzi jedną z gwiazd do wybuchu supernowej typu Ia. Grafika ma postać zbliżoną do naukowego komiksu, z komentarzami schematycznie opisującymi przebieg wydarzeń w poszczególnych etapach ewolucji takiego układu podwójnego.
Do każdego z dziewięciu obrazów i komentarzy wykonaj polecenie, które pozwoli Ci uzupełnić lub rozszerzyć komentarz.

Zapoznaj się z opisem ewolucji gwiazd, związanych w układzie podwójnym. Specyfika tej ewolucji prowadzi jedną z gwiazd do wybuchu supernowej typu Ia. Kolejne komentarze schematycznie opisującymi przebieg wydarzeń w poszczególnych etapach ewolucji takiego układu podwójnego.

Do każdego z dziewięciu komentarzy wykonaj polecenie, które pozwoli Ci uzupełnić lub rozszerzyć wiedzę.

Rnhh6sTi0Iqqg
Grafika demonstruje schemat ewolucji gwiazd związanych w układzie podwójnym. 9 kolejnych komentarzy przybliża poszczególne etapy. 1 Dwie gwiazdy znajdują się w układzie podwójnym. Poruszają się wokół wspólnego środka masy, zataczając okrąg. 2 Bardziej masywna gwiazda ewoluuje i staje się czerwonym olbrzymem. 3 Część masy z czerwonego olbrzyma przelewa się na mniejszą gwiazdę. 4 Mniejsza gwiazda i jądro czerwonego olbrzyma wchodzą we wspólną otoczkę. 5 Otoczka zostaje odrzucona, a odległość pomiędzy obiektami w układzie zmniejsza się. 6 Jądro po czerwonym olbrzymie zapada się i obiekt staje się białym karłem. 7 Drugi składnik układu ewoluował i zaczyna transferować swoją masę na białego karła. 8 Biały karzeł przyjmuje masę z kompana aż do momentu osiągnięcia masy krytycznej, po przekroczeniu której eksploduje wyświecając ogromną ilość promieniowania. 9 Gwiazda towarzysząca zostaje odrzucona i układ zostaje rozerwany.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Progenitor_IA_supernova.svg [dostęp 12.06.2022], licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
R1QqujenXuBFI
Wskaż trajektorie, po których mogą poruszać się gwiazdy w układzie podwójnym. Możliwe odpowiedzi: 1. Obie po torach kołowych., 2. Jedna po okręgu, druga po elipsie., 3. Obie po torach eliptycznych., 4. Jedna po elipsie
Polecenie 2
R1VsCVz6pmwKA
Gwiazda ewoluująca szybciej ma masę Możliwe odpowiedzi: 1. większą, 2. mniejszą, 3. masa nie wpływa na tempo ewolucji gwiazdy
Polecenie 3

Podkreśla się, że przepływ materii pomiędzy składnikami układu podwójnego jest uwarunkowany, między innymi, rozmiarem tego układu. Mówi się nawet o ciasnych układach podwójnych, w których niewielka odległość pomiędzy gwiazdami sprzyja osiągnięciu stadium, w którym rozpoczyna się ten przepływ materii. 
Uporządkuj poniższe zdania w taki sposób, by uzyskany tekst stanowił jakościowe uzasadnienie tej tezy.

R13KDmEV3Pq7V
Elementy do uszeregowania: 1. Ten ostatni czynnik wynika z istnienia sił bezwładności w układzie krążących gwiazd., 2. W procesie formowania układu podwójnego dochodzi do rozdzielenia materii na dwie części. Każda znajduje się wewnątrz obszaru dominacji każdej z gwiazd., 3. Natomiast w każdym układzie dwóch ciał istnieje obszar, wewnątrz którego dominuje przyciąganie grawitacyjne jednego z tych ciał., 4. Jej rozmiary zwiększają się, aż w końcu zewnętrzne jej powłoki wychodzą poza granicę jej dominacji - rozpoczyna się przepływ materii między gwiazdami., 5. To rozdzielenie materii zostaje naruszone, gdy jedna z gwiazd staje się olbrzymem., 6. Przyczyną utraty materii przez czerwonego olbrzyma nie jest jej odpychanie grawitacyjne - takie zjawisko nie istnieje., 7. Przebieg granicy pomiędzy tymi obszarami zależy od kilku czynników, w tym od mas składników, odległości między nimi oraz od kształtu i rozmiarów torów, po których się okrążają., 8. Osiągnięcie takiego stanu jest tym bardziej prawdopodobne, im odległość pomiędzy środkami gwiazd jest mniejsza, czyli im ciaśniejszy jest układ.
1
Polecenie 4

Podaj jeden powód zacieśniania się orbit obu składników układu podwójnego.

uzupełnij treść
Polecenie 5
RMWPYszEzO6Yg
Uporządkuj poniższe zdania w taki sposób, by uzyskany tekst stanowił jakościowe uzasadnienie tej tezy. Elementy do uszeregowania:
Polecenie 6
RuNPDBrQ3fXLk
Wskaż najwcześniejszy rysunek, na którym mogłaby nastąpić kontrakcja jądra czerwonego olbrzyma. Możliwe odpowiedzi: 1. 2., 2. 3., 3. 4., 4. 5.
Polecenie 7
RLUCuPyz41Hu9
Wskaż właściwe uzupełnienie zdań opisujących przepływ materii z drugiej gwiazdy na pierwszą. Analogiczny proces został już opisany na rysunku nr 2345.
Zostały one w obu przypadkach zainicjowane wskutek osiągnięcia przez gwiazdę
Polecenie 8
R4PiyGK25e91J
Wskaż typowo używane określenie dla krytycznej wartości masy białego karła, powyżej której może on eksplodować. Możliwe odpowiedzi: 1. próg Al Battaniego, 2. granica Chandrasekhara, 3. masa Hiroshiego Abe, 4. kryterium Shen Gua
Polecenie 9
RW8cpCBkdhgbu
Wskaż właściwe uzupełnienie zdania, poruszającego problematykę losów układu podwójnego po wybuchu supernowej. Druga gwiazda, przed wybuchem supernowej, była związana z pierwszą przede wszystkim oddziaływaniem 1. jąder atomowych uległa endoenergetycznej syntezie termojądrowej, 2. masy pierwszej gwiazdy została odrzucona poza układ, 3. jądrowym, 4. ładunku elektrycznego pierwszej gwiazdy została odrzucona poza układ, 5. elektrycznym, 6. elektromagnetycznym, 7. magnetycznym, 8. grawitacyjnym.
Osłabło ono znacznie, gdyż wskutek wybuchu ogromna część 1. jąder atomowych uległa endoenergetycznej syntezie termojądrowej, 2. masy pierwszej gwiazdy została odrzucona poza układ, 3. jądrowym, 4. ładunku elektrycznego pierwszej gwiazdy została odrzucona poza układ, 5. elektrycznym, 6. elektromagnetycznym, 7. magnetycznym, 8. grawitacyjnym. To właśnie doprowadziło do destabilizacji układu.
11
Polecenie 10

„Kto daje i odbiera ten się w piekle poniewiera”.
Rozważ znaczenie tego przysłowia. W krótkiej wypowiedzi rozstrzygnij i pobieżnie uzasadnij dwa problemy.
1. Czy stosuje się ono do którejkolwiek z gwiazd w opisanym tu procesie?
2. Która gwiazda wybuchła jako supernowa typu Ia? Pierwsza czy druga?

uzupełnij treść
Przeczytaj
Sprawdź się