Grafika interaktywna
Polecenie 1
Przeanalizuj grafikę interaktywną zawierającą informacje o formach wytworzonych na skutek niszczącej działalności wiatru.
Przeanalizuj opisy grafiki interaktywnej zawierającej informacje o formach wytworzonych na skutek niszczącej działalności wiatru.
Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Tło, Licencja Pixabay, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/valley-monument-utah-krajobraz-1081996/
1. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:NachalParan1.jpg
2. Autorstwo Ikiwaner - Praca własna, GFDL 1.2, http://www.gnu.org/licenses/old-licenses/fdl-1.2.html, [online], dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sossusvlei.jpg
3. Autorstwo Mark Marathon- Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Desert_pavement_2.jpg
4. Autorstwo Chris M Morris - https://www.flickr.com/photos/79666107@N00/6995480591/, CC-BY-2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nebkha_or_nabkha_with_prosopis_glandulosa.jpg
6. Licencja Pixabay, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/photos/ayers-rock-uluru-australia-landmark-1538576/
7. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dasht-e_Lut_Iran_2006-02-28_ISS012-E-18779.jpg
8. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Weisse_W%C3%BCste.jpg, dostępny w internecie: www.pixabay.com.pl.
Tło, Licencja Pixabay, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/valley-monument-utah-krajobraz-1081996/
1. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:NachalParan1.jpg
2. Autorstwo Ikiwaner - Praca własna, GFDL 1.2, http://www.gnu.org/licenses/old-licenses/fdl-1.2.html, [online], dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sossusvlei.jpg
3. Autorstwo Mark Marathon- Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Desert_pavement_2.jpg
4. Autorstwo Chris M Morris - https://www.flickr.com/photos/79666107@N00/6995480591/, CC-BY-2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nebkha_or_nabkha_with_prosopis_glandulosa.jpg
6. Licencja Pixabay, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/photos/ayers-rock-uluru-australia-landmark-1538576/
7. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dasht-e_Lut_Iran_2006-02-28_ISS012-E-18779.jpg
8. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Weisse_W%C3%BCste.jpg, dostępny w internecie: www.pixabay.com.pl.
Polecenie 2
Przeanalizuj formy będące produktem budującej działalności wiatru.
1. Kształt
- Barchany są wydmami ruchomymi, których ramiona poruszają się szybciej niż środek kumulujący większą część materiału (przez co jest trudniejszy do przesunięcia). Ich stok dowietrzny mieści się w granicach 5°–12°, a zawietrzny sięga max. 34°.
- Wydmy paraboliczne przypominają większą, odwróconą wersję barchanów, gdyż ramiona wyciągnięte są w kierunku wiejącego wiatru, a część centralna przemieszcza się w kierunku ruchu powietrza. Dzieje się tak dlatego, że środek wydmy tworzy materiał luźny i suchy w przeciwieństwie do ramion zakotwiczonych przez roślinność. Zbocze dowietrzne jest pochylone od 2°–12°, natomiast zawietrzne ok. 30°. Najciekawsze okazy wydm tego typu na terenie naszego kraju znajdują się w Puszczy Kampinoskiej, Bydgoskiej i Noteckiej.
- Wydmy podłużne są formą powstałą na skutek zespolenia barchanów, poprzez nakładanie jednego na drugi. Efektem łączenia jest wał, którego długość może sięgać setek kilometrów, a wysokość do 100 m.
- Wydmy poprzeczne tworzą długie, lekko kręte wały, mogące występować w formie izolowanej. Generowane są dzięki bocznemu przyrostowi sąsiednich pojedynczych barchanów, mają wydłużone grzbiety prostopadle do poruszającego się powietrza. Transport eoliczny zachodzący przy przemieszczaniu się materiału budującego formę odbywa się w kierunku prostopadłym do grzbietów, czyli inaczej niż w przypadku wydm podłużnych, w których kierunek przesuwania jest równoległy.
- Wydmy gwiaździste to jedne z najbardziej zjawiskowych form tego typu ze względu na kształt i ilość stoków. Tworzą się z połączenia kilku wydm (najczęściej barchanu i wydmy parabolicznej) na obszarach cechujących się zmiennością kierunku wiatrów.
- Pole wydmowe jest nagromadzeniem zazwyczaj małych wydm na określonym terenie. W Polsce tego typu skupisko występuje w centralnej części Mierzei Łebskiej.
- Wał wydmowy to struktura piaskowa usypywana przez wiatr na obszarach odsłoniętych i nadmorskich. Może osiągać rozciągłość kilkudziesięciu kilometrów i rozrastać się z prędkością do kilku metrów rocznie. 2. Dynamikę
- wydmy wędrujące – przemieszczające się dzięki sile wiatru transportującego lekki materiał ze stoku nawietrznego na stok zawietrzny,
- wydmy ustalane – w trakcie zatrzymywania i porastania roślinnością,
- wydmy ustalone – wykazująca brak ruchu i porośnięta roślinnością.
3. Położenie
- wydma nadmorska,
- wydma śródlądowa,
- wydma pustynna., Makro-formy Największą strukturą piaskową zbliżoną do wydm są draasy, osiągają do 600-800 km długości, ok. 3 km szerokości i do 450 m wysokości. Za sprawą uformowania w kształcie wału o tak wielkich rozmiarach draasy poruszają się w ślimaczym tempie. Ich konstrukcja wymaga grubej pokrywy materiału sypkiego, dlatego formy te nie występują na wszystkich pustyniach. Regionami w których można je spotkać jest Afryka Północna, Australia lub pustynie Półwyspu Arabskiego.
Pod względem zajmowanego obszaru odznaczają się również pokrywy lessowe uformowane z pyłu pustynnego lub pochodzącego z przedpola lodowców. Dla przykładu – na terenie Polski obecność lessów odnotowana została u stóp Karpat, na co wpływ miała obecność Lądolodu Skandynawskiego. Współcześnie tworzące się warstwy lessów można spotkać w Chinach, generowane są dzięki materiałowi deflacyjnemu pustyń Azji Środkowej.]
Źródło: Ripplemarki, Autorstwo Kempf EK - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1969_Afghanistan_(Sistan)_wind_ripples.tiff
Barchan, CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Barchan.jpg
Wydmy parabaoliczne, Autorstwo Po ke jung - Praca własna, CC BY-3.0, https://creativecommons.org/licenses/by/3.0, [online], dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Parabolic_dune.jpg
Wydmy podłużne, Autorstwo Kacper Dębski - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wydma_pod%C5%82u%C5%BCna.JPG
Wydmy poprzeczne, Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rub%27_al_Khali_(Arabian_Empty_Quarter)_sand_dunes_imaged_by_Terra_(EOS_AM-1).jpg
Wydmy gwiaździste, Autorstwo Dave Curtis, CC BY-NC-ND 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.0/, [online], dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/davec71/42940367/sizes/o/
Pole wydmowe, Autorstwo Luca Galuzzi, CC BY-SA 2.5, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Libya_5230_Wan_Caza_Dunes_Luca_Galuzzi_2007.jpg
Wał wydmowy, Autorstwo untipografico z Madrytu, Hiszpania - Flickr, CC Autorstwo 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gran_Duna_Playa_de_Tarifa.jpg
Wyżyna Lessowa, Autorstwo Till Niermann, CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Loess_landscape_china.jpg.
Barchan, CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Barchan.jpg
Wydmy parabaoliczne, Autorstwo Po ke jung - Praca własna, CC BY-3.0, https://creativecommons.org/licenses/by/3.0, [online], dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Parabolic_dune.jpg
Wydmy podłużne, Autorstwo Kacper Dębski - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wydma_pod%C5%82u%C5%BCna.JPG
Wydmy poprzeczne, Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rub%27_al_Khali_(Arabian_Empty_Quarter)_sand_dunes_imaged_by_Terra_(EOS_AM-1).jpg
Wydmy gwiaździste, Autorstwo Dave Curtis, CC BY-NC-ND 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.0/, [online], dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/davec71/42940367/sizes/o/
Pole wydmowe, Autorstwo Luca Galuzzi, CC BY-SA 2.5, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Libya_5230_Wan_Caza_Dunes_Luca_Galuzzi_2007.jpg
Wał wydmowy, Autorstwo untipografico z Madrytu, Hiszpania - Flickr, CC Autorstwo 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gran_Duna_Playa_de_Tarifa.jpg
Wyżyna Lessowa, Autorstwo Till Niermann, CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Loess_landscape_china.jpg.