Struktury będące efektem rzeźbotwórczych procesów działalności wiatru powstają w czasie trzech procesów – erozjierozjaerozji, transportu i akumulacji. Na fazę niszczenia składają się zjawiska deflacji i korazji. Pierwsze z nich polega na wywiewaniu materiału mineralnego i przenoszeniu go w inne miejsce. Wielkość luźnych drobin skalnych transportowanych w powietrzu zależna jest od aktualnej siły wiatru, najczęściej dotyczy drobnych tworów nieskonsolidowanychkonsolidacjanieskonsolidowanych (np. piasków) lub rozdrobnionych wcześniej przez wietrzeniewietrzeniewietrzenie. Drugi z procesów destrukcyjnych charakteryzuje się niszczeniem form przy pomocy ziaren przemieszczanego materiału. Za sprawą dużej prędkości wiatru niewielkie fragmenty skalne działają jak wystrzelone pociski osłabiające zwarte konstrukcje nawet bardzo twardych skał, ścierając i szlifując ich wierzchnią warstwę (zazwyczaj do wysokości 1–2 m).

Skuteczność niszczącej działalności wiatru warunkuje czas trwania procesów, prędkość ruchu powietrza oraz charakter powierzchni (rozmiar ziaren, cechy materiału skalnego, ukształtowanie terenu oraz stopień wilgotności i stan pokrywy roślinnej).

Najbardziej narażone pod względem erozji wietrznej są obszary wyróżniające się deficytem opadów oraz ubogą szatą florystyczną. Takie środowisko sprzyja masowemu wywiewaniu gleb lekkich, rozwiniętych na podłożu piaszczysto‑pyłowym i torfowym. Występowanie opisywanego stanu rzeczy ma miejsce głównie w klimatach zwrotnikowych suchych, jednak można je zaobserwować także na terenie Polski (zwłaszcza w województwie wielkopolskim).

Transport eoliczny może odbywać się na bardzo dalekie odległości, np. zdarzają się sytuacje, kiedy to kraje Europy spowija pomarańczowy pył saharyjski, który pokonuje drogę kilku tysięcy kilometrów. Cząsteczki piasku i pyłu niewielkich rozmiarów unoszone przez wiatr i przemieszczające się na wysokości do kilku kilometrów ze średnią prędkością ruchu powietrza określa się mianem suspensji. Innym i zarazem najpowszechniejszym rodzajem relokacji ziaren piasku jest saltacja, podczas której poruszają się one skokowo. Opadając, uderzają w cząsteczki utworów powierzchniowych. Wybijają je w powietrze i tworzą przy tym zmultiplikowanymultiplikacjazmultiplikowany efekt domina, gdzie jedno ziarno porusza kilka kolejnych, a ilość materiału przemieszczanego wzrasta.

Trzecim typem transportu eolicznego jest trakcja cechująca się zmianą lokacji okruchów skalnych (w postaci piasku i żwiru) poprzez powolne przesuwanie, wleczenie, popychanie, pełzanie lub ślizganie po powierzchni na niewielką odległość.

Warto zaznaczyć, iż materiał przemieszczany podlega ruchowi turbulentno- kolizyjnemu, co oznacza, że doznaje on licznych uszkodzeń na skutek zderzeń z podłożem, formami ukształtowania terenu oraz z samymi utworami transportowanymi. Elementem wspólnym wszystkich etapów działalności wiatru jest to, że zróżnicowane procesy zachodzące w każdej z faz tworzą lub wpływają na formowanie struktur powierzchniowych.

Słownik