Polecenie 1

Poniżej przedstawiony jest model pręcikowo‑kulkowy pewnego związku chemicznego. Czy wiesz, za pomocą jakich formuł można przedstawić jego strukturę? Przeanalizuj jego budowę, a następnie dowiedz się, w jaki sposób można zapisać jego wzory chemiczne, po czym przejdź do wykonania ćwiczenia 1.

Zapoznaj się z modelem pręcikowo‑kulkowym pewnego związku chemicznego. Czy wiesz, za pomocą jakich formuł można przedstawić jego strukturę? Przeanalizuj opis jego budowy, a następnie dowiedz się, w jaki sposób można zapisać jego wzory chemiczne, po czym przejdź do wykonania ćwiczenia 1.

ROrSQwhb3CQDC1
Ilustracja interaktywna. Na ilustracji jest model kulkowo-pręcikowy. Model zbudowany jest między innymi z dwóch sześcioczłonowych pierścieni z trzema wiązaniami podwójnymi. Pierścienie tworzą szare kulki - atomy węgla. Pierścień leżący po prawej stronie modelu ma jedną niebieską kulkę. Pierścienie połączone są atomami węgla oraz atomem azotu - niebieską kulką - połączoną z atomem wodoru - małą białą kulką. Pierścień leżący po lewej stronie modelu łączy się z atomem tlenu - czerwoną kulką, która łączy się z szarą kulką połączoną z trzema małymi białymi kulkami - atomami wodoru. 1. Wzór sumaryczny. Wzór sumaryczny określa skład jakościowy i ilościowy związku chemicznego, czyli definiuje liczbę atomów danego pierwiastka występującego w jego strukturze chemicznej. Wzór sumaryczny pozwala obliczyć masę cząsteczkową związku chemicznego, ale nie daje żadnych informacji o wiązaniach chemicznych oraz grupach funkcyjnych w nim występujących. Model związku chemicznego przedstawionego na grafice to 7-metoksy-1-metylo-9H- pirydo[3,4-b]indol znany również pod nazwą harmina. Wzór sumaryczny: C 13 H 12 N 2 O , 2. Wzór empiryczny. Wzór empiryczny (inaczej najprostszy) stanowi najprostszy stosunek liczb całkowitych atomów obecnych w opisywanym związku chemicznym. W przypadku związków organicznych, wzory empiryczne są pomocne w opracowaniu wzoru cząsteczkowego określonego związku chemicznego, jeśli go nie znamy. Wzór empiryczny harminy: C 13 H 12 N 2 O , 3. Wzór półstrukturalny (grupowy). Szczególnie często stosowany typ wzoru we wczesnych publikacjach z zakresu chemii organicznej, w których użycie grafiki było ograniczone. Wzór grupowy przedstawia budowę związku organicznego, w którym pominięta jest większość wiązań między atomami pierwiastków budujących ten związek. Nawiasy służą do wskazania rozgałęzień w cząsteczce lub wielu identycznych grup. Wzór półstrukturalny harminy: na ilustracji jest wzór zbudowany między innymi z dwóch sześcioczłonowych pierścieni połączonych z grupą NH oraz wiązaniem pomiędzy atomami węgla. Pierścień leżący po lewej stronie wzoru ma trzy grupy CH oraz łączy się z atomem tlenu połączonym z grupą metylową. Pierścień leżący po prawej stronie wzoru jest zbudowany między innymi z dwóch grup CH i jednej metylowej oraz z atomu azotu., 4. Wzór strukturalny. Wzór strukturalny przedstawia budowę związku chemicznego z uwzględnieniem wszystkich atomów i wiązań w nim występujących. W związkach organicznych występują: wiązania pojedyncze, wiązania podwójne (2 linie), które są stosunkowo powszechne, wiązania potrójne (3 linie). Wzory strukturalne pokazują cząsteczkę tak szczegółowo, jak to jest tylko możliwe, ale zajmują również dużo miejsca, a ich rysowanie może być czasochłonne. Wzór strukturalny harminy: na ilustracji jest wzór strukturalny: zbudowany między innymi z dwóch sześcioczłonowych pierścieni połączonych z atomem azotu, który łączy się z atomem wodoru, oraz wiązaniem pomiędzy atomami węgla. Trzy atom węgla w pierścieniu leżącym po lewej stronie wzoru łączą się z atomem wodoru. Pierścień ten łączy się z atomem tlenu połączonym z atomem węgla łączącym się z trzema atomami wodoru. Dwa atomy węgla z pierścienia leżącego po prawej stronie wzoru łączą się z atomem wodoru, a jeden atom węgla łączy się z trzema atomami wodoru. Pierścień tworzy także jeden atom azotu. Atomy azotu we wzorze zaznaczono na niebiesko, atom tlenu kolorem czerwonym., 5. Wzór szkieletowy Wzór szkieletowy jest najprostszym i najczęściej stosowanym sposobem przedstawiania cząsteczek organicznych, zarówno w podręcznikach, jak i publikacjach naukowych. Wzór szkieletowy przedstawia główny łańcuch węglowy jako zygzakowatą linię, w której jej końce i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej. Atomy inne niż węgiel lub wodór są również zawsze wyświetlane. Wzór szkieletowy harminy: Ilustracja przedstawia wzór: dwa sześcioczłonowe pierścienie z trzema wiązaniami podwójnymi łączy się za pośrednictwem struktury przypominającej pięcioczłonowy pierścień. Ma ona na dole grypę NH. Sześcioczłonowy pierścień leżący po prawej stronie jest zbudowany między innymi z atomu azotu, a na dole ma wiązanie pojedyncze. Pierścień leżący po lewej stronie łączy się z atomem tlenu. Ten z kolei łączy się z z wiązaniem pojedynczym.
Wzory chemiczne na przykładzie harminy.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., McMurry J., Chemia organiczna, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, ISBN 83-01-14406-8, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
1

W jaki sposób przedstawia się struktury związków organicznych? Zapoznaj się z niektórymi przykładami związków i ich zapisów umieszczonych na grafice interaktywnej, a następnie przejdź do wykonania ćwiczeń.

W jaki sposób przedstawia się struktury związków organicznych? Zapoznaj się z opisami niektórych przykładów związków i ich zapisów umieszczonych na grafice interaktywnej, a następnie przejdź do wykonania ćwiczeń.

RaKPotc3BR7dF1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Struktury chemiczne wybranych związków organicznych - grafika interaktywna.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., McMurry J., Chemia organiczna, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, ISBN 83-01-14406-8, licencja: CC BY-SA 3.0.
R16mXCVfmpgxf
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj nazwy do ich definicji. Wzór sumaryczny Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. Polega na przedstawieniu głównego łańcucha węglowego jako zygzakowatej linii, w której końce linii i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej, która jest zawsze pokazana., 4. , 5. Wzór empiryczny Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. Polega na przedstawieniu głównego łańcucha węglowego jako zygzakowatej linii, w której końce linii i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej, która jest zawsze pokazana., 4. , 5. Wzór półstrukturalny Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. Polega na przedstawieniu głównego łańcucha węglowego jako zygzakowatej linii, w której końce linii i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej, która jest zawsze pokazana., 4. , 5. Wzór szkieletowy Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. Polega na przedstawieniu głównego łańcucha węglowego jako zygzakowatej linii, w której końce linii i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej, która jest zawsze pokazana., 4. , 5. Wzór strukturalny Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. Polega na przedstawieniu głównego łańcucha węglowego jako zygzakowatej linii, w której końce linii i wierzchołki przedstawiają atomy węgla. Pomija się wszystkie atomy wodoru, chyba że są one częścią grupy funkcyjnej, która jest zawsze pokazana., 4. , 5.
1
Ćwiczenie 2

Korzystając z polecenia nr 2, napisz wzór sumaryczny, empiryczny, półstrukturalny, strukturalny dla kwasu heksanowego (kapronowego).

RUD6IFAFObwAX
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Rwytr5pu2i7St
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3
R1dLiJ38XNoGc1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1TtqHqIJnxHa
(Uzupełnij).