Polecenie 1

Porównaj wysokości występowania pięter klimatyczno‑roślinnych w Alpach,  Górach Skandynawskich i Himalajach. Wyjaśnij powód występowania różnych temperatur na podobnych wysokościach nad poziomem morza.

R3IRaHkkHufih1
Ilustracja przedstawia występowanie pięter klimatyczno-roślinnych w Górach Skandynawskich. Alpach i Himalajach. Zaznaczono wysokość - od 700 metrów nad poziomem morza do 8000 metrów. Góry ukazano w formie stożków - tylko w przypadku Gór Skandynawskich wierzchołek stożka jest płaski, w pozostałych spiczasty. Góry porośnięte są różnymi piętrami roślinności. Od dołu zaznaczono następujące piętra: wilgotne lasy monsunowe, lasy liściaste, iglaste, mieszane, piętro kosodrzewiny, trawy, skały i turnie oraz lodowce i wieczne śniegi. 1. Góry Skandynawskie. Położone są na Półwyspie Skandynawskim, w Norwegii, Szwecji i Finlandii. Najwyższym szczytem jest Galdhøpiggen (2469 metrów nad poziomem morza). Pasmo ma długość około 1800 kilometrów. Powstały podczas orogenezy kaledońskiej. Zachodnia część Gór Skandynawskich leży w strefie klimatu umiarkowanego morskiego, wschodnia-kontynentalnego. Cechą klimatu Gór Skandynawskich są duże kontrasty termiczne i opadowe. Średnia roczna temperatura na wysokości 1800 metrów nad poziomem morza wynosi od -8 stopni Celsjusza w Szwecji do -5,6 stopni Celsjusza w Norwegii. Średnia roczna temperatura na wysokości 500 metrów nad poziomem morza wynosi -1,5 stopnia Celsjusza. średnia temperatura w styczniu spada do około -15° stopni w Laponii, w lipcu natomiast na wysokości 1100 metrów nad poziomem morza osiąga 7 stopni Celsjusza. Na piętrze pogórza Gór Skandynawskich, czyli 700 metrów nad poziomem morza występują lasy iglaste i liściaste. Na piętrze górskim występują lasy iglaste. Na piętrze alpejskim, czyli powyżej 2000 metrów nad poziomem morza występują trawy. Na piętrze subniwalnym i niwalnym, czyli około 3000 metrów nad poziomem morza występują skały i turnie. Zdjęcie przedstawia szczyty górskie. Zbocza gór są zielone. Na górskich szczytach leży niewielka ilość śniegu. 2. Alpy. Są najwyższymi górami w Europie (Mont Blanc 4807 metrów nad poziomem morza). Położone są na obszarach państw: Niemiec, Włoch, Francji, Szwajcarii, Monako, Liechtensteinu, Austrii i Słowenii. Mają długość około 1200 kilometrów. Powstały podczas orogenezy alpejskiej. Alpy leżą na pograniczu dwóch stref klimatycznych, Alpy Wschodnie i Północne pozostają pod wpływem klimatu umiarkowanego, Południowy – podzwrotnikowego. Temperatura obniża się stopniowo wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Średnia temperatura miesięczna w styczniu najwyższe wartości osiąga u podnóży: w Alpach Nadmorskich około 8 stopni Celsjusza, po południowej stronie około 0 stopni Celsjusza, po północnej — około -2 stopnia Celsjusza; na wysokości 2500 metrów średnia temperatura w styczniu spada do około 0 stopni. Średnia temperatura w lipcu: około 24 stopni Celsjusza w Alpach Nadmorskich, około 20 stopni na południu i 19 stopni na północy, na wysokości 2500 metrów około 5 stopni. Inwersja opadów (spadek ilości opadów wraz ze wzrostem temperatury nad poziom morza) rozpoczyna się na wysokości około 2000 metrów nad poziomem morza. Na piętrze pogórza Alp, czyli 700 metrów nad poziomem morza występują lasy liściaste. Na piętrze górskim występują lasy iglaste oraz kosodrzewiny. Na piętrze alpejskim, czyli powyżej 2000 metrów nad poziomem morza występują trawy. Na piętrze subniwalnym czyli około 3000 metrów nad poziomem morza występują skały i turnie. Na piętrze niwalnym, czyli ponad 4000 metrów nad poziomem morza występują lodowce i wieczne śniegi. Zdjęcie przedstawia górski szczyt w kształcie piramidy. Ma bardzo strome zbocza. Na samym szczycie i zboczach leży gdzieniegdzie śnieg. Na pierwszym planie jest łąka z kwiatami. 3. Himalaje. Najwyższe góry na Ziemi (Mount Everest 8848 metrów nad poziomem morza). Położone są na terytorium Chin, Indii, Nepalu, Bhutanu i Pakistanu. Mają długość około 2500 kilometrów. Powstały podczas orogenezy alpejskiej. Piętra roślinne kształtowane są przez spadek temperatury wraz z wysokością. Najniższe piętro odpowiada roślinności strefowej obszaru, na którym położone są Himalaje to wilgotne lasy równikowe. Inwersja opadów (spadek ilości opadów wraz ze wzrostem temperatury nad poziom morza) rozpoczyna się na wysokości około 1300 metrów nad poziomem morza. Granica wieloletniego śniegu przebiega na wysokości powyżej 6000 metrów nad poziomem morza. U podnóża Himalajów średnia temperatura w styczniu wynosi około 10 stopni, w lipcu około 25 stopni Celsjusza, na wysokości 2000 m n.p.m. odpowiednio 6 stopni i 18 stopni, natomiast na wysokości 4500 metrów nad poziomem morza w ciągu całego roku poniżej 0 stopni. Na piętrze pogórza Himalajów, czyli do 2000 metrów nad poziomem morza występują wilgotne lasy monsunowe. Na piętrze górskim, czyli od 2000 do 4000 metrów nad poziomem morza występują lasy mieszane, iglaste oraz liściaste. Na piętrze alpejskim, czyli powyżej 4000 metrów nad poziomem morza występują trawy. Na piętrze subniwalnym czyli od 5000 do 6000 metrów nad poziomem morza występują skały i turnie. Na piętrze niwalnym, czyli ponad 6000 metrów nad poziomem morza występują lodowce i wieczne śniegi. Zdjęcie przedstawia górskie szczyty. Ich zbocza są strome. Góry pokryte są śniegiem. Krajobraz jest surowy.
Występowanie pięter klimatyczno‑roślinnych w Alpach, Górach Skandynawskich i Himalajach
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
grafiki w panelach bocznych – Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępne w internecie: https://pixabay.com/.