Na terenach górskich występuje klimat astrefowy zwany górskim. Na kształtowanie klimatu gór mają wpływ:

• wysokość na poziomem morza,

• szerokość geograficzna,

• odległość od mórz i oceanów,

• prądy morskie.

Cechy klimatu, takie jak ciśnienie atmosferyczne, natężenie promieniowania słonecznego, temperatura i wilgotność powietrza oraz wiatr zmieniają się pod wpływem wysokości. Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza maleją wartości ciśnienia atmosferycznego i temperatury powietrza, a sumy opadów często wzrastają. Klimat górski cechuje również duża porywistość wiatrów. Te zmiany pozwalają na wydzielenie pięter klimatycznych.

Powierzchnie pasm górskich wymuszają konwekcję orograficzną- unoszenie się mas powietrza po dowietrznych stokach górskich. Na dowietrznych stokach tworzą się chmury. Proces ten może być dodatkowo potęgowany przez konwekcję termiczną, występującą na stokach gór w ciągu dnia. Po zawietrznej stronie ciepłe i suche powietrze ześlizguje się w dół, tworząc cień opadowy. Kształtujący się w ten sposób efekt orograficzny sprawia, że większa część wilgoci atmosferycznej pozostaje na dowietrznych obrzeżach lądu. W Europie najsilniejszy efekt orograficzny występuje w Górach Skandynawskich.

Na półkuli północnej stoki o ekspozycji północnej otrzymują mniejszą ilość promieniowania słonecznego, niż stoki południowe. W Alpach południowe stoki gór są cieplejsze od północnych.

Główną miarą zróżnicowania pięter klimatycznych w górach jest pionowy gradient temperatury powietrza określający zmianę wartości temperatury wraz z wysokością. Średnia wartość gradientu wynosi 0,6°C/100 m. Warunki termiczne panujące na szczytach alpejskich są podobne do warunków występujących daleko poza kręgiem polarnym.

RZmVd2kfPKQtL

Ilustracja przedstawia łąkę górską tworzącą piętro alpejskie. W tle widoczne jest pasmo górskie z ośnieżonymi szczytami. Na pierwszym planie, w dole, łąka otacza zbiornik wodny. Łąka porośnięta jest gęstą murawą i kwiatami.

Na obszarach górskich często występuje zjawisko inwersji opadowej. Oznacza to, że powyżej określonej wysokości nad poziomem morza, roczna suma opadów zaczyna spadać. Wzrost opadów następuje do wysokości zalegania podstawy chmur.

Takie warunki sprzyjają powstawaniu pięter roślinnychpiętrowość roślinnapięter roślinnych, ponieważ wraz z wysokością również warunki glebowe ulegają zmianom.

Położenie pięter klimatyczno‑roślinnych zależy od klimatu, odległości od oceanu  i szerokości geograficznej, na której znajdują się obszary gór. Odpowiada ono położeniu kolejnych stref klimatycznych, tzn. wyższe piętra są położone analogicznie do stref występujących coraz dalej na północ. Oznacza to, że najcieplejszym klimatem charakteryzuje się piętro najniższe i w miarę wzrostu wysokości klimat staje się coraz chłodniejszy. Roślinność najniższego piętra na ogół nie różni się od roślinności, która pokrywa tereny sąsiadujące z podnóżem gór. Kolejne piętra roślinne uzależnione są głównie od czynników decydujących o klimacie danego pasma górskiego.

Na nasłonecznionych stokach granice pięter roślinnych znajdują się wyżej niż na tych otrzymujących mniejszą ilość promieniowania. Inną cechą piętrowego zróżnicowania warunków termicznych jest jego związek z rozległością gór i ich wysokością. Im większa wysokość gór i ich rozległość, tym na odpowiedniej wysokości panują łagodniejsze warunki termiczne.

Skład gatunkowy pięter roślinnych, głównie położonych niżej, jest kształtowany przez:

• budowę geologiczną pasm górskich,

• ekspozycję stoków,

• położenie pasm górskich,

• oddziaływanie prądów morskich.

Najczęściej wyróżnia się piętra roślinne:

• piętro pogórza,

• piętro górskie,

• piętro alpejskie,

• piętro subniwalne,

• piętro niwalne.

Porównanie pięter roślinnych w wybranych górach

Słownik