Mapa świata przedstawia główne okręgi przemysłowe. Okręgi surowcowe niezrestrukturyzowane to Houston Nowy Orlean w USA, Minas Gerais w Brazylii, Shaba w Demokratycznej Republice Konga, Witwatersrand w RPA, Broken Hill-Port Pirie w Australii, Damodar w Indiach, Północnochiński i Fushun Anshan w Chinach, Karagandzki w Kazachstanie, Wołżańsko-Uralski, Peczorski, Uralski, Norylski i Kuźniecki w Rosji, Doniecko-Naddnieprzański na Ukrainie i GOP w Polsce. Okręgi surowcowe zrestrukturyzowane to okręg Przyjezierny w USA, Nadrenii Północnej Westfalii w Niemczech, Północny we Francji i Yorkshire Humberside w Wielkiej Brytanii.
1. Okręg Uralski położenie: Rosja - środkowy i południowy Uralgłówne miasta: Niżny Tagił, Jekaterynburg, Czelabińsk, Magnitogorsk, Orsk, Perm, Ufaróżnorodność surowców mineralnych: sól kamienna i potasowa w dorzeczu Kamy (zapoczątkowała rozwój okręgu), wysokoprocentowe rudy żelaza i metali uszlachetniających stal, które zwiększyły dynamikę rozwoju, rudy miedzi, cynku i ołowiu, złoto, srebro i platyna, fosforyty, azbest, uboższe złoża surowców energetycznych (węgla kamiennego, ropy naftowej)struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy, chemiczny, celulozowy, spożywczy, 2. Kuźniecki Okręg Przemysłowy (Kuzbas) położenie: Rosja - Syberiagłówne miasta: Kemerowo, Nowokuźnieck, Biełowo, Prokopiewsksurowce mineralne: zasobne złoża węgla kamiennego, rudy żelaza, cyny oraz cynku i ołowiustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 3. Doniecko-Naddnieprzański Okręg Przemysłowy (Donbas) położenie: wschodnia Ukraina (i częściowo w Rosji)główne miasta: Donieck, Kramatorsk, Gorłówka, Charkówsurowce mineralne: bogate złoża węgla kamiennego, rudy żelaza i manganu, sól kamiennastruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, energetyka, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, dzięki którym rozwinął się przemysł maszynowy (urządzenia dla górnictwa, hutnictwa i budownictwa, łożyska toczne, obrabiarki, tabor kolejowy, traktory, czołgi), struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 4. Fushun-Anshan położenie: Chinygłówne miasta: Anshan, Benxi, Shenyang, Fushun , Daliansurowce mineralne: węgiel kamienny, rudy żelaza i magnezytustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, energetyka, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, dzięki którym rozwinął się przemysł maszynowy (urządzenia dla górnictwa, hutnictwa i budownictwa, łożyska toczne, obrabiarki, tabor kolejowy, traktory, czołgi), struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 5. Okręg Damodar położenie: wschodnie Indiegłówne miasta: Jamshedpur, Sindri, Asansol surowce mineralne: węgiel kamienny, rudy żelaza, miedzi, niklu, boksytystruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki), środków transportu, chemiczny, zwłaszcza karbochemia, spożywczy, 6. Okręg Shaba położenie: Zambia/ Demokratyczna Republika Kongagłówne miasta: Lubumbashi, Kolwezi, Kitwe, Luanshyasurowce mineralne: rudy miedzi, kobaltu, cyny, cynku i ołowiustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo metali nieżelaznych, przemysł metalowy, materiałów budowlanych, włókienniczy, spożywczy, 7. Okręg Witwatersrand położenie: RPAgłówne miasta: Johannesburg, Springs, Benoni, Germiston, Krugersdorp surowce mineralne: węgiel kamienny, złoto, srebro, platyna, diamenty, rudy żelaza, chromu, niklu, manganu, wanadu, kobaltu, miedzi, cynku i ołowiu, cyny, fosforytystruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł metalowy, maszynowy (obrabiarki, urządzenia górnicze), środków transportu (tabor kolejowy i samochody), chemiczny (karbochemia, kwas siarkowy, nawozy sztuczne), włókienniczy, spożywczy, 8. Okręg Minas Gerais położenie: wschodnia Brazyliagłówne miasta: São Paulo, Belo Horizonte, Itabira surowce mineralne: obfite złoża rud żelaza, rudy cyny, manganu, boksyty, złoto, uranstruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo metali żelaza i nieżelaznych, przemysł metalowy, petrochemiczny, włókienniczy, spożywczy, 9. Okręg Północny (Zagłębie Północne) położenie: północna Francjagłówne miasta: Lille, Roubaix, Tourcoing charakterystyka: tradycyjne gałęzie przemysłu bazujące na złożach węgla i rud metali zostały zastąpione nowymi; jeszcze w latach 60. XX w. dynamicznie rozwijało się górnictwo węgla, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł chemiczny (koksochemia, tworzywa sztuczne, nawozy azotowe), włókienniczy; obecnie dominują nowoczesne gałęzie przemysłu: precyzyjny, elektrotechniczny i elektroniczny, środków transportu, chemiczny (barwniki chemiczne, włókna syntetyczne, lekarstwa); rozwinął się też przemysł petrochemiczny (zastąpił karbochemię); specyfiką okręgu jest rozwój przemysłu kosmetycznego, odzieżowego, poligraficznego, 10. Okręg Nadrenii-Westfalii Północnej (Okręg Reńsko-Westfalski) położenie: zachodnie Niemcygłówne miasta: jego centralną część stanowi Zagłębie Ruhry : Düsseldorf, Duisburg, Dortmund, Essen, Bochum, Leverkusen charakterystyka: w latach 60. XX w. dominowało tu zatrudnienie w górnictwie węglowym, hutnictwie żelaza i metali nieżelaznych, przemyśle maszynowym (maszyny dla górnictwa i hutnictwa), w mniejszym stopniu w karbochemii, przemyśle chemicznym (barwniki, tworzywa sztuczne), włókienniczym; obecnie zamkniętych jest większość kopalń, położono nacisk na przemysł precyzyjny, elektrotechniczny i elektroniczny, środków transportu, chemiczny oparty na biotechnologiach; spadło znaczenie karbochemii na rzecz petrochemii; rozwinął się przemysł poligraficzny, 11. Okręg Przyjezierny (Przyjeziorny) główne ośrodki: Pittsburg, Cleverland, Detroid, Chicago, Milwaukee pierwotne czynniki rozwoju: duże zasoby węgla kamiennego, rud żelaza, miedzi, cynku i ołowiuobecnie większość surowców jest importowana, 12. Okręg Houston-Nowy Orlean położenie: Nizina Zatokowa w USA (Teksas, Luizjana, Oklahoma),główne ośrodki: Houston , Nowy Orlean, Dallascharakterystyka: rozwinął się w oparciu o złoża ropy naftowej i gazu ziemnego; ponadto duże znaczenie ma przemysł chemiczny oparty na miejscowych złożach, a także przemysł zbrojeniowy, 13. Okręg Północnochiński (Pekiński) główne ośrodki: Pekin, Tangshan , Tianjinsurowce mineralne: węgiel kamienny, ropa naftowastruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo, przemysł samochodowy, przemysł stoczniowy, 14. Okręg Broken Hill - Port Pirie położenie: Australiagłówne ośrodki Broken Hill, Port Pirie surowce mineralne: rudy cynku i ołowiu, srebrostruktura gałęziowa przemysłu: hutnictwo metali nieżelaznych za pomocą połączeń kolejowych; przemysł wydobywczy jest zmechanizowany, 15. Okręg Yorkshire-Humberside położenie: środkowa Wielka Brytaniagłównie miasta: Leeds, Sheffield, Manchester charakterystyka: rozwinął się w oparciu o złoża surowców; nastąpił rozwój górnictwa węgla i hutnictwa; obecnie rola przemysłu ciężkiego zmalała, a rozwija się przemysł lekki i elektromaszynowy, 16. Górnośląski Okręg Przemysłowy położenie: południowa Polskagłówne miasta: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzówsurowce mineralne: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu; baza energetycznastruktura gałęziowa przemysłu: największy w Polsce, obecnie w trakcie restrukturyzacji; jego rozwój nastąpił w XIX w. na bazie górnictwa węgla, co wpłynęło na strukturę gałęziową przemysłu; główne gałęzie przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza oraz hutnictwo cynku i ołowiu, przemysł paliwowo-energetyczny, przemysł elektromaszynowy, zwłaszcza metalowy, maszynowy (maszyny dla górnictwa, hutnictwa, obrabiarki) oraz środków transportu (samochody osobowe w Gliwicach i Tychach, wagony i lokomotywy w Chorzowie), ponadto chemiczny, włókienniczy, spożywczyproblemy: do problemów okręgu należą: powstanie charakterystycznego krajobrazu przemysłowego, zanieczyszczenie powietrza, gleb i wód powierzchniowych, deficyt wody i trudności z zaopatrzeniem w wodę, wzrastający koszt jej dostawy, problemy zdrowotne mieszkańców, problemy składowania odpadów, konieczność kosztownej rekultywacji środowiska, restrukturyzacja przemysłu pociągająca zmiany struktury gałęziowej przemysłu i liczne problemy społeczne. Z drugiej strony zmniejsza się stopień zanieczyszczenia środowiska, liczba tąpnięć, ilość odpadów i wielkości hałd. Poprawia się również stan naturalnej roślinności.
Mapa świata przedstawia główne okręgi przemysłowe. Okręgi surowcowe niezrestrukturyzowane to Houston Nowy Orlean w USA, Minas Gerais w Brazylii, Shaba w Demokratycznej Republice Konga, Witwatersrand w RPA, Broken Hill-Port Pirie w Australii, Damodar w Indiach, Północnochiński i Fushun Anshan w Chinach, Karagandzki w Kazachstanie, Wołżańsko-Uralski, Peczorski, Uralski, Norylski i Kuźniecki w Rosji, Doniecko-Naddnieprzański na Ukrainie i GOP w Polsce. Okręgi surowcowe zrestrukturyzowane to okręg Przyjezierny w USA, Nadrenii Północnej Westfalii w Niemczech, Północny we Francji i Yorkshire Humberside w Wielkiej Brytanii.
1. Okręg Uralski położenie: Rosja - środkowy i południowy Uralgłówne miasta: Niżny Tagił, Jekaterynburg, Czelabińsk, Magnitogorsk, Orsk, Perm, Ufaróżnorodność surowców mineralnych: sól kamienna i potasowa w dorzeczu Kamy (zapoczątkowała rozwój okręgu), wysokoprocentowe rudy żelaza i metali uszlachetniających stal, które zwiększyły dynamikę rozwoju, rudy miedzi, cynku i ołowiu, złoto, srebro i platyna, fosforyty, azbest, uboższe złoża surowców energetycznych (węgla kamiennego, ropy naftowej)struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy, chemiczny, celulozowy, spożywczy, 2. Kuźniecki Okręg Przemysłowy (Kuzbas) położenie: Rosja - Syberiagłówne miasta: Kemerowo, Nowokuźnieck, Biełowo, Prokopiewsksurowce mineralne: zasobne złoża węgla kamiennego, rudy żelaza, cyny oraz cynku i ołowiustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 3. Doniecko-Naddnieprzański Okręg Przemysłowy (Donbas) położenie: wschodnia Ukraina (i częściowo w Rosji)główne miasta: Donieck, Kramatorsk, Gorłówka, Charkówsurowce mineralne: bogate złoża węgla kamiennego, rudy żelaza i manganu, sól kamiennastruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, energetyka, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, dzięki którym rozwinął się przemysł maszynowy (urządzenia dla górnictwa, hutnictwa i budownictwa, łożyska toczne, obrabiarki, tabor kolejowy, traktory, czołgi), struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 4. Fushun-Anshan położenie: Chinygłówne miasta: Anshan, Benxi, Shenyang, Fushun , Daliansurowce mineralne: węgiel kamienny, rudy żelaza i magnezytustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, energetyka, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, dzięki którym rozwinął się przemysł maszynowy (urządzenia dla górnictwa, hutnictwa i budownictwa, łożyska toczne, obrabiarki, tabor kolejowy, traktory, czołgi), struktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki, turbiny, maszyny górnicze i rolnicze), karbochemia, produkcja nawozów sztucznych, przemysł celulozowo-papierniczy, włókienniczy, spożywczy, 5. Okręg Damodar położenie: wschodnie Indiegłówne miasta: Jamshedpur, Sindri, Asansol surowce mineralne: węgiel kamienny, rudy żelaza, miedzi, niklu, boksytystruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł maszynowy (obrabiarki), środków transportu, chemiczny, zwłaszcza karbochemia, spożywczy, 6. Okręg Shaba położenie: Zambia/ Demokratyczna Republika Kongagłówne miasta: Lubumbashi, Kolwezi, Kitwe, Luanshyasurowce mineralne: rudy miedzi, kobaltu, cyny, cynku i ołowiustruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo metali nieżelaznych, przemysł metalowy, materiałów budowlanych, włókienniczy, spożywczy, 7. Okręg Witwatersrand położenie: RPAgłówne miasta: Johannesburg, Springs, Benoni, Germiston, Krugersdorp surowce mineralne: węgiel kamienny, złoto, srebro, platyna, diamenty, rudy żelaza, chromu, niklu, manganu, wanadu, kobaltu, miedzi, cynku i ołowiu, cyny, fosforytystruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł metalowy, maszynowy (obrabiarki, urządzenia górnicze), środków transportu (tabor kolejowy i samochody), chemiczny (karbochemia, kwas siarkowy, nawozy sztuczne), włókienniczy, spożywczy, 8. Okręg Minas Gerais położenie: wschodnia Brazyliagłówne miasta: São Paulo, Belo Horizonte, Itabira surowce mineralne: obfite złoża rud żelaza, rudy cyny, manganu, boksyty, złoto, uranstruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo metali żelaza i nieżelaznych, przemysł metalowy, petrochemiczny, włókienniczy, spożywczy, 9. Okręg Północny (Zagłębie Północne) położenie: północna Francjagłówne miasta: Lille, Roubaix, Tourcoing charakterystyka: tradycyjne gałęzie przemysłu bazujące na złożach węgla i rud metali zostały zastąpione nowymi; jeszcze w latach 60. XX w. dynamicznie rozwijało się górnictwo węgla, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł chemiczny (koksochemia, tworzywa sztuczne, nawozy azotowe), włókienniczy; obecnie dominują nowoczesne gałęzie przemysłu: precyzyjny, elektrotechniczny i elektroniczny, środków transportu, chemiczny (barwniki chemiczne, włókna syntetyczne, lekarstwa); rozwinął się też przemysł petrochemiczny (zastąpił karbochemię); specyfiką okręgu jest rozwój przemysłu kosmetycznego, odzieżowego, poligraficznego, 10. Okręg Nadrenii-Westfalii Północnej (Okręg Reńsko-Westfalski) położenie: zachodnie Niemcygłówne miasta: jego centralną część stanowi Zagłębie Ruhry : Düsseldorf, Duisburg, Dortmund, Essen, Bochum, Leverkusen charakterystyka: w latach 60. XX w. dominowało tu zatrudnienie w górnictwie węglowym, hutnictwie żelaza i metali nieżelaznych, przemyśle maszynowym (maszyny dla górnictwa i hutnictwa), w mniejszym stopniu w karbochemii, przemyśle chemicznym (barwniki, tworzywa sztuczne), włókienniczym; obecnie zamkniętych jest większość kopalń, położono nacisk na przemysł precyzyjny, elektrotechniczny i elektroniczny, środków transportu, chemiczny oparty na biotechnologiach; spadło znaczenie karbochemii na rzecz petrochemii; rozwinął się przemysł poligraficzny, 11. Okręg Przyjezierny (Przyjeziorny) główne ośrodki: Pittsburg, Cleverland, Detroid, Chicago, Milwaukee pierwotne czynniki rozwoju: duże zasoby węgla kamiennego, rud żelaza, miedzi, cynku i ołowiuobecnie większość surowców jest importowana, 12. Okręg Houston-Nowy Orlean położenie: Nizina Zatokowa w USA (Teksas, Luizjana, Oklahoma),główne ośrodki: Houston , Nowy Orlean, Dallascharakterystyka: rozwinął się w oparciu o złoża ropy naftowej i gazu ziemnego; ponadto duże znaczenie ma przemysł chemiczny oparty na miejscowych złożach, a także przemysł zbrojeniowy, 13. Okręg Północnochiński (Pekiński) główne ośrodki: Pekin, Tangshan , Tianjinsurowce mineralne: węgiel kamienny, ropa naftowastruktura gałęziowa przemysłu: górnictwo, hutnictwo, przemysł samochodowy, przemysł stoczniowy, 14. Okręg Broken Hill - Port Pirie położenie: Australiagłówne ośrodki Broken Hill, Port Pirie surowce mineralne: rudy cynku i ołowiu, srebrostruktura gałęziowa przemysłu: hutnictwo metali nieżelaznych za pomocą połączeń kolejowych; przemysł wydobywczy jest zmechanizowany, 15. Okręg Yorkshire-Humberside położenie: środkowa Wielka Brytaniagłównie miasta: Leeds, Sheffield, Manchester charakterystyka: rozwinął się w oparciu o złoża surowców; nastąpił rozwój górnictwa węgla i hutnictwa; obecnie rola przemysłu ciężkiego zmalała, a rozwija się przemysł lekki i elektromaszynowy, 16. Górnośląski Okręg Przemysłowy położenie: południowa Polskagłówne miasta: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzówsurowce mineralne: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu; baza energetycznastruktura gałęziowa przemysłu: największy w Polsce, obecnie w trakcie restrukturyzacji; jego rozwój nastąpił w XIX w. na bazie górnictwa węgla, co wpłynęło na strukturę gałęziową przemysłu; główne gałęzie przemysłu: górnictwo, hutnictwo żelaza oraz hutnictwo cynku i ołowiu, przemysł paliwowo-energetyczny, przemysł elektromaszynowy, zwłaszcza metalowy, maszynowy (maszyny dla górnictwa, hutnictwa, obrabiarki) oraz środków transportu (samochody osobowe w Gliwicach i Tychach, wagony i lokomotywy w Chorzowie), ponadto chemiczny, włókienniczy, spożywczyproblemy: do problemów okręgu należą: powstanie charakterystycznego krajobrazu przemysłowego, zanieczyszczenie powietrza, gleb i wód powierzchniowych, deficyt wody i trudności z zaopatrzeniem w wodę, wzrastający koszt jej dostawy, problemy zdrowotne mieszkańców, problemy składowania odpadów, konieczność kosztownej rekultywacji środowiska, restrukturyzacja przemysłu pociągająca zmiany struktury gałęziowej przemysłu i liczne problemy społeczne. Z drugiej strony zmniejsza się stopień zanieczyszczenia środowiska, liczba tąpnięć, ilość odpadów i wielkości hałd. Poprawia się również stan naturalnej roślinności.
Główne okręgi przemysłowe na świecie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.