Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Wyjaśnij, jak warunki środowiskowe wpływają na intensywność rodzajów wietrzenia na przedstawionych na mapie obszarach na Ziemi.

Wyjaśnij, jak warunki środowiskowe wpływają na intensywność rodzajów wietrzenia na opisanych na mapie obszarach na Ziemi.

R16PzMBCQqhUu1
Mapa interaktywna dotycząca głównych stref wietrzeniowych na świecie według Summerfielda. Na mapie świata zaznaczono różnymi kolorami główne strefy wietrzeniowe. Wyróżniono siedem stref. Należą do nich obszary górskie z dużą zmiennością wietrzenia – na mapie zaznaczono zachodnie rejony Ameryki Północnej i Ameryki Południowej ciągnące się z północy na południe kontynentów, a także południową część Europy i Azji. Kolejną strefą wietrzeniową są obszary suche ze słabym wietrzeniem chemicznym – na mapie zaznaczono północną część Afryki, w południowej części Afryki jej zachodnią część, środkową część Półwyspu Arabskiego, a także obszar w środkowej części Azji. Kolejna strefa to strefa z niskimi temperaturami i słabym wietrzeniem chemicznym. Na mapie wyróżniono rozległy obszar Ameryki Północnej, a także północną część Azji. Strefa umiarkowanego wietrzenia obejmuje niemal cały obszar Stanów Zjednoczonych, a także południową i południowo-zachodnią część Ameryki Południowej. W strefie intensywnego wietrzenia leżą: południowe wybrzeże Stanów Zjednoczonych oraz Karaiby, a także niewielki obszar w północnej części Ameryki Południowej i spory obszar zachodniej oraz środkowej części Ameryki Południowej, znaczne obszary Afryki od części środkowej w kierunku południowym, niemal całe Indie bez zachodniego wybrzeża, południowo-zachodnią i północną część Półwyspu Indochińskiego, niewielki obszar na południu Chin. Strefa intensywnego wietrzenia obejmuje także zachodnią część Australii wchodzącą w głąb kontynentu, rozciąga się z północy na południe kontynentu. W strefie bardzo intensywnego wietrzenia leżą: północna część Ameryki Południowej, obszar zachodniej części Afryki ciągnący się w głąb kontynentu, wschodnia część Madagaskaru rozciągająca się z północy na południe, obejmuje praktycznie połowę wyspy, północno-wschodnia część Australii, a także Indonezja i Archipelag Filipiński. Ostatnią strefą są obszary pokryte lodem - to Grenlandia i Antarktyda. Opisano: 1. Na mapie zaznaczono rejon Niziny Amazonki. To strefa bardzo intensywnego wietrzenia – strefa występująca w klimacie gorącym, wilgotnym. Sprzyja to zachodzeniu reakcji chemicznych i rozwojowi bujnej roślinności. Zachodzi tam bardzo intensywne wietrzenie chemiczne i biologiczne. Zdjęcie przedstawia zabytkowa budowlę, którą oplatają gałęzie drzew, liany. Część kamieni, z których powstała budowla, leży przed zabytkiem., 2. Na mapie zaznaczono zachodnią część Afryki. To strefa intensywnego wietrzenia – strefa występująca w klimacie gorącym, suchym. Występuje tam wzmożone wietrzenie fizyczne. Dominuje wietrzenie mechaniczne –termiczne, które wywołane jest dużym nasłonecznieniem. W efekcie powstają polewy wapienne, róże pustyni oraz wykwity solne. Zdjęcie przedstawia soczewkowate kryształy o kształcie zbliżonym do płatków róży. Występują w skupisku., 3. Na mapie zaznaczono rejon byłych republik radzieckich. Strefa umiarkowanego wietrzenia – obejmuje głównie strefę klimatów umiarkowanych. Występują liczne efekty wietrzenia mechanicznego oraz chemicznego. Dominuje wietrzenie biologiczne, któremu sprzyja łagodny klimat. Gliny zwietrzelinowe, stożki piargowe oraz rumowiska skalne zaliczamy do głównych form wietrzenia występujących w tej strefie. Na zdjęciu znajduje się skaliste wzniesienie. Pod wierzchołkiem skały się osypują - jest piarg - rumowisko skalne., 4. Na mapie zaznaczono północne obszary Afryki - Libia, Egipt. Obszary suche ze słabym wietrzeniem chemicznym – Na terenach bardziej suchych wysoka temperatura skutkuje ograniczeniem występowania szaty roślinnej i wietrzenia chemicznego ze względu na zwiększenie parowania. Obserwujemy tam również wzmożone wietrzenie fizyczne. Zdjęcie przedstawia krajobraz górski pozbawiony roślinności. Na pierwszym planie teren jest stosunkowo płaski. Znajdują się na nim okrągłe skały. Tworzą skupiska. W tle jest wyższe pasmo górskie., 5. Na mapie zaznaczono środkową część Kanady. Strefa z niskimi temperaturami i słabym wietrzeniem chemicznym – obejmuje strefę klimatów polarnych. Dominuje wietrzenie mechaniczne, szczególnie mrozowe. Produktami takiego wietrzenia są głównie bloki skalne oraz gleby poligonalne. Wietrzenie chemiczne jest słabe ze względu na niskie temperatury. Na zdjęciu jest skalne zbocze. Stoją na nim dwa muflony kanadyjskie. Charakteryzują się masywnymi, dużymi rogami, łukowato wygiętymi. Na skałach i po prawej stronie zbocza leży śnieg., 6. Na mapie zaznaczono zachodnią część Stanów Zjednoczonych. Obszary górskie z dużą zmiennością wietrzenia – powyżej górnej granicy lasu intensywnie zachodzi wietrzenie mechaniczne skutkujące powstawaniem rumowisk skalnych. Najbardziej efektywne jest na stokach południowych. Bardziej podatne na wietrzenie chemiczne są obszary o łagodnie nachylonych stokach oraz niezbyt zróżnicowanej rzeźbie. Zdjęcie przedstawia zimowy krajobraz górski. Na pierwszym planie skały z prawej strony mają postać ściany zwieńczonej wysokimi iglicami, za ścianą skała jest niższa. 7. Obszary pokryte lodem – wietrzenie mrozowe zachodzi głównie w obszarach polarnych i wysokogórskich. Przykładem wietrzenia mrozowego są gołoborza w Górach Świętokrzyskich oraz rumowiska skalne. Na zdjęciu widoczny jest zbiornik wodny, u brzegu którego znajdują się góry i szczyty pokryte śniegiem.
Główne strefy wietrzeniowe na świecie wg M. A. Summerfielda (1991 r.).
Źródło: Wielka Encyklopedia Geografii, t.6 Rzeźba Powierzchni Ziemi, Wyd. Kurpisz
Grafiki w panelach bocznych, licencja CC 0, [online], dostępne w internecie: https://pixabay.com.