1
Polecenie 1

Scharakteryzuj poniższe religie i wyznania. Zwróć uwagę na szacunkową liczbę wyznawców, główne obszary występowania, najważniejsze założenia, a także nazwy świątyń, duchownych i świętych ksiąg.

R1G9hAZc0jp2V
(Uzupełnij).
R6f5PbOYE9Jey1
Mapa świata przedstawia rozmieszczenie głównych religii na świecie. Obszary, w których przeważa kościół katolicki zaznaczono kolorem jasnoróżowym i są to: Kanada, Meksyk, prawie cała Ameryka Południowa oprócz Surinamu i Gujany Francuskiej, Polska, Litwa, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Włochy, Szwajcaria, Belgia, Holandia, Irlandia, Francja, Hiszpania, Portugalia, Togo, Benin, Kamerun, Gabon, Sudan Południowy, Angola, Tanzania, Mozambik, Filipiny. Obszary, w których przeważają kościoły wschodnie zaznaczono kolorem bordowym i są to: Erytrea, Etiopia, Białoruś, Ukraina, Rumunia, Rosja, Estonia, Bułgaria, Serbia, Grecja, Macedonia, Albania, Kosowo, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina. Obszary, w których przeważa protestantyzm zaznaczono kolorem fioletowym i są to: USA, Surinam, Gujana Francuska, Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja, Norwegia, Finlandia, Australia, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Nigeria, Republika Centralnej Afryki, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Kenia, Zambia, Zimbabwe, Botswana, Namibia, Republika Południowej Afryki, Madagaskar. Obszary, w których przeważa islam sunnicki zaznaczono kolorem jasnozielonym i są to: Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Mali, Burkina Faso, Algieria, Libia, Niger, Chad, Egipt, Republika Sudanu, Somalia. Iran, Jemen, Oman, Turcja, Syria, Jordania, Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan, Afganistan, Pakistan, Malezja, Indonezja. Obszary, w których przeważa islam szyicki zaznaczono kolorem ciemnozielonym i są to: Irak i Iran. Obszary, w których przeważa hinduizm zaznaczono kolorem pomarańczowym i są to: Indie, Nepal, Butan. Obszary, w których przeważa buddyzm zaznaczono kolorem żółtym i są to: Mongolia, Birma, Wietnam, Laos, Kambodża, Tajlandia. Obszary, w których przeważa judaizm zaznaczono kolorem granatowym i są to: Jerozolima. Obszary, w których przeważa taoizm i konfucjanizm zaznaczono kolorem beżowym i są to: Chiny. Obszary, w których przeważają inne religie zaznaczono kolorem szarym i są to: Korea Północna, Korea Południowa, Japonia. Opisano: 1. Chrześcijaństwo – katolicyzm
1. Twórca: Jezus Chrystus (I w. n.e.)
2. Powstanie: 1054 r. n.e. – rozłam w Kościele chrześcijańskim (tzw. schizma wschodnia) – podział na katolicyzm i prawosławie
3. Szacunkowa liczba wyznawców: 1,13 mld (17% ludności świata)
4. Świątynia: kościół, kaplica
5. Duchowny: ksiądz
6. Święta księga: Biblia (Stary i Nowy Testament)
7. Główne założenia:
• wiara w jednego Boga w trzech Osobach
• szczególne miejsce Matki Bożej i świętych
• główne zasady zawarte są w prawdach wiary i Dekalogu
• liturgia odbywa się w obrządku łacińskim
• zwierzchnikiem Kościoła jest papież
• celibat duchownych
8. Symbol: krzyż. Ilustracja przedstawia krzyż chrześcijański. Są to dwie belki różnej długości, skrzyżowane pod kątem prostym., 2. Chrześcijaństwo – Kościoły wschodnie (w tym prawosławie i in.)
1. Twórca: Jezus Chrystus (I w. n.e.)
2. Powstanie: 1054 r. n.e. – rozłam w Kościele chrześcijańskim (tzw. schizma wschodnia) – podział na katolicyzm i prawosławie
3. Szacunkowa liczba wyznawców: 255 mln (4% ludności świata)
4. Świątynia: cerkiew
5. Duchowny: pop
6. Święta księga: Biblia (Stary i Nowy Testament)
7. Główne założenia:
• Pismo Święte, symbole wiary, postanowienia siedmiu pierwszych soborów powszechnych, dokumenty pochodzące od Ojców Kościoła, kanony, księgi liturgiczne oraz ikony rozumiane są jako spójny system religijny
• nie uznaje się niektórych dogmatów katolickich, m.in. o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu Maryi, o czyśćcu, o pochodzeniu Ducha Świętego
• nie uznaje się władzy papieża – w każdym państwie Kościół prawosławny ma swojego zwierzchnika (tzw. autokefalia)
8. Symbol: krzyż prawosławny. Ilustracja przedstawia krzyż prawosławny. Wygląda podobnie do chrześcijańskiego, ale ma dodatkową belkę poziomą i na dole jedną ukośną., 3. Chrześcijaństwo – protestantyzm (luteranie, kalwini, metodyści, anglikanie, zielonoświątkowcy, baptyści)
1. Twórca: Jezus Chrystus (I w. n.e.)
2. Powstanie: XVI w. n.e. – początek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra oraz innych ruchów w ramach wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach
3. Szacunkowa liczba wyznawców: 469 mln (7% ludności)
4. Świątynia: kościół, kaplica, dom modlitwy, zbór
5. Duchowny: pastor
6. Święta księga: Biblia (Stary i Nowy Testament)
7. Główne założenia:
• Pismo Święte jest jedynym autorytetem w sprawach wiary i praktyki chrześcijańskiej
• jedynie Jezus Chrystus, jako prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek, jest pośrednikiem między nimi
• jedynie łaska Boża jest podstawą usprawiedliwienia grzesznika poprzez wiarę i niezależnie od jego uczynków
• jedynie Bóg jest godzien oddania mu czci przez stworzenie
• Kościoły protestanckie nie uznają władzy papieża
8. Symbol: krzyż. Ilustracja przedstawia krzyż protestancki. Są to dwie belki różnej długości, skrzyżowane pod kątem prostym., 4. Islam (szyici, sunnici)
1. Twórca i czas powstania: Mahomet (VII w. n.e.)
2. Szacunkowa liczba wyznawców: 1,43 mld (21% ludności świata)
3. Świątynia: meczet
4. Duchowny: imam, muezin
5. Święta księga: Koran
6. Główne założenia:
• wiara w Allaha, który jest jedynym Bogiem, Mahomet był jego prorokiem
• pięć filarów wiary to: publiczne wyznanie wiary, modlitwa (pięć razy na dobę z twarzą zwróconą w kierunku Mekki), post (w miesiącu ramadan), jałmużna i pielgrzymka do Mekki
7. Symbol: półksiężyc. Ilustracja przedstawia symbol islamu. Jest to półksiężyc z pięcioramienną gwiazdą., 5. Hinduizm (wisznuiści, sziwaici, szaktyści, smartyści)
1. Twórca i czas powstania: przekaz ustny, różne fragmenty współczesnych wierzeń hinduistycznych szacowane na ok. XX–XII w. p.n.e.
2. Szacunkowa liczba wyznawców: 914 mln (13,5% ludności świata)
3. Świątynia: świątynia, mandir
4. Duchowny: brak
5. Święta księga: Wedy
6. Główne założenia:
• wiara w wielu bogów, wśród których najważniejsi są Brahma, Śiwa i Wisznu (w licznych wcieleniach, m.in. Rama, Kryszna)
• wiara w reinkarnację (ponowne narodzenie na wyższym lub niższym poziomie egzystencji – zależnie od uczynków w poprzednim wcieleniu)
• wiara w karmę (przeznaczenie)
7. Symbol: sylaba OM. Ilustracja przedstawia symbol hinduizmu. Jest to sylaba OM., 6. Buddyzm
1. Twórca i czas powstania: Budda (ok. VI–V w. p.n.e.)
2. Szacunkowa liczba wyznawców: 384 mln (6% ludności świata)
3. Świątynia: pagoda
4. Duchowny: mnich, lama
5. Święta księga: brak
6. Główne założenia:
• podstawowe założenia zawarte są w tzw. Czterech Szlachetnych Prawdach, których istota sprowadza się do tego, że istnieje cierpienie, którego przyczyną jest pragnienie, a ustać ono może, jeżeli będzie się przestrzegać ośmiu reguł
• celem każdego powinno być osiągnięcie oświecenia (nirwany) – jeśli nie uda się jej osiągnąć, to po śmierci nastąpi ponowne narodzenie na wyższym lub niższym poziomie egzystencji
• nie występuje tu wiara w rządzącego światem boga czy bogów
7. Symbol: koło Dharmy. Ilustracja przedstawia symbol buddyzmu. Jest to koło Dharmy., 7. Judaizm
1. Twórca i czas powstania: przekaz ustny, ok. XIII w. p.n.e.
2. Szacunkowa liczba wyznawców: 15 mln (0,2% ludności świata)
3. Świątynia: synagoga
4. Duchowny: rabin
5. Święta księga: Tora, Talmud
6. Główne założenia:
• Jahwe jest jedynym Bogiem i ma on zesłać Mesjasza
• Żydzi są narodem wybranym
7. Symbol: gwiazda Dawida. Ilustracja przedstawia symbol judaizmu. Jest to gwiazda Dawida., 8. Taoizm i konfucjanizm

Taoizm – system filozoficzno-religijny stworzony w Chinach przez Laoziego w VI w. p.n.e. Esencją wszechświata i podłożem wszelkich zmian jest energia tao. Życie w harmonii z nią pozwala na osiągnięcie szczęścia.

Konfucjanizm – system filozoficzno-religijny zapoczątkowany w Chinach przez Konfucjusza w V w. p.n.e. Zgodnie z jego zasadami idealne społeczeństwo i pokój na świecie są możliwe tylko pod warunkiem przestrzegania obowiązków wynikających z hierarchii społecznej oraz zachowywania tradycji, czystości, ładu i porządku. Główne zasady konfucjanizmu znajdują się w tzw. Pięcioksięgu konfucjańskim., 9. Szintoizm
Tradycyjna religia Japonii oparta na mitologii tego kraju, odznaczająca się różnorodnością przejawów i kultów nieposiadających wspólnego kanonu, organizacji ani świętych ksiąg.
Rozmieszczenie głównych religii na świecie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2

Przeanalizuj zaznaczone na poniższej mapie miejsca święte i miejsca pielgrzymowania. Następnie zastanów się, jakie religie wyznają osoby pielgrzymujące do tych miejsc.

R1BXmf9OUhn3J
(Uzupełnij).
RwDKfP4Bsa7CH1
Mapa świata przedstawia miejsca święte i miejsca pielgrzymkowe wybranych religii. Obszary, w których przeważa kościół katolicki zaznaczono kolorem jasnoróżowym i są to: Kanada, Meksyk, prawie cała Ameryka Południowa oprócz Surinamu i Gujany Francuskiej, Polska, Litwa, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Włochy, Szwajcaria, Belgia, Holandia, Irlandia, Francja, Hiszpania, Portugalia, Togo, Benin, Kamerun, Gabon, Sudan Południowy, Angola, Tanzania, Mozambik, Filipiny. Obszary, w których przeważają kościoły wschodnie zaznaczono kolorem bordowym i są to: Erytrea, Etiopia, Białoruś, Ukraina, Rumunia, Rosja, Estonia, Bułgaria, Serbia, Grecja, Macedonia, Albania, Kosowo, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina. Obszary, w których przeważa protestantyzm zaznaczono kolorem fioletowym i są to: USA, Surinam, Gujana Francuska, Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja, Norwegia, Finlandia, Australia, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Nigeria, Republika Centralnej Afryki, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Kenia, Zambia, Zimbabwe, Botswana, Namibia, Republika Południowej Afryki, Madagaskar. Obszary, w których przeważa islam sunnicki zaznaczono kolorem jasnozielonym i są to: Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Mali, Burkina Faso, Algieria, Libia, Niger, Chad, Egipt, Republika Sudanu, Somalia. Iran, Jemen, Oman, Turcja, Syria, Jordania, Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan, Afganistan, Pakistan, Malezja, Indonezja. Obszary, w których przeważa islam szyicki zaznaczono kolorem ciemnozielonym i są to: Irak i Iran. Obszary, w których przeważa hinduizm zaznaczono kolorem pomarańczowym i są to: Indie, Nepal, Butan. Obszary, w których przeważa buddyzm zaznaczono kolorem żółtym i są to: Mongolia, Birma, Wietnam, Laos, Kambodża, Tajlandia. Obszary, w których przeważa judaizm zaznaczono kolorem granatowym i są to: Jerozolima. Obszary, w których przeważa taoizm i konfucjanizm zaznaczono kolorem beżowym i są to: Chiny. Obszary, w których przeważają inne religie zaznaczono kolorem szarym i są to: Korea Północna, Korea Południowa, Japonia. Ilustracja interaktywna 1. Rzym – WatykanZdjęcie przedstawia Watykan w Rzymie. Jest to wielki plac w kształcie koła przed bazyliką, na którym gromadzą się wierni. Na środku jest wysoki pomnik. W tle rozciąga się widok na panoramę miasta., 2. FatimaNa zdjęciu widnieje świątynia w Fatimie. Ukazano plac na którym modlą się wierni. Widać schody do świątyni, ozdobne wejścia, ornamenty. Widoczna jest także wielka figura w złotym kolorze., 3. Santiago de CompostelaNa zdjęciu widnieje świątynia. Jest ona bogato zdobiona, wykonana z brązowych kamieni, posiada bogate zdobienia na trzech głównych wieżach. Do wejścia prowadzą schody z dwóch różnych stron., 4. LourdesNa zdjęciu widnieje świątynia. Przed wejściem znajduje się wielki plac, na nim widać wiernych którzy udają się ku wielkiej bramie. Świątynia posiada trzy strzeliste wieże na wejściu: jedną najwyższą na środku i dwie niższe po bokach., 5. MedziugorieNa zdjęciu widnieje świątynia. Ma ona symetryczny kształt – po obu stronach znajdują się niemal identyczne wieże z zegarami w beżowym kształcie. Przed wejściem na placu chodzi dużo ludzi, na rabatkach rosną czerwone kwiaty., 6. Częstochowa – Jasna GóraNa zdjęciu widnieje świątynia w Częstochowie – Jasna Góra. Posiada ona wysoką wieżę, na której rozpostarto wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej. Poniżej na ścianach świątyni rozwinięto flagi Polski, flagi papieskie oraz wizerunki świętej rodziny., 7. AparecidaNa zdjęciu widnieje świątynia. Ma ona wielkie rozmiary, z przodu znajduje się wielka wieża z niebieskim zegarem z czterech stron świata. Kościół posiada wielką kopułę obitą metalowym materiałem. Przed kościołem rośnie bujna roślinność egotyczna, palmy., 8. GuadalupeNa zdjęciu widnieje świątynia w Guadalupe. Ma ona dostojny wygląd – wykonana jest z ciemnych materiałów, przez co sprawia wrażenie jakby była w czarnym kolorze. Ma okrągły kształt, nie jest wysoka. Na przodzie posiada ozdobny krzyż. Przed wejściem kłębią się wierni., 9. CopacabanaNa zdjęciu widnieje świątynia. Ma ona białe mury. Kopuły są zdobione drobnymi kamiennymi blaszkami w różnych kolorach. Przed świątynią znajduje się krzyż osłonięty dachem., 10. LujánNa zdjęciu widnieje świątynia. Ma strzelistą budowę, beżowy kolor. Przed nią znajduje się wielki plac, po którym spacerują ludzie., 11. Góra AthosNa zdjęciu widnieje świątynia. Składa się ona z wielu budynków. Jej główna część jest białego koloru z zielonym dachem. Znajduje się na zboczu górskim wśród drzew, nad szeroką rzeką., 12. Ławra PeczerskaNa zdjęciu widnieje świątynia w Ławrze Peczerskiej. Rozległa świątynia jest zbudowana na zboczu górskim wśród drzew. Posiada jedną dużą i mnóstwo małych kopułek w kolorze złota, jest jasnobeżowego koloru., 13. Siergijew PosadNa zdjęciu widnieje świątynia w Siergijew Posad. Znajduje się ona na małym placu w środku miasta przypominającym rynek. Jest ona niewielka ze złotymi kopułami. Przed wejściem stoją ludzie, nieopodal rosną kolorowe kwiaty., 14. Święta Góra GrabarkaNa zdjęciu widnieje świątynia w Świętej Górze Grabarka. Jest to mały drewniany kościółek w środku lasu w prawosławnym stylu. Za nim rozciąga się cmentarz pośród drzew. Nad wejściem wisi drewniany fresk., 15. JerozolimaNa zdjęciu widnieje świątynia w Jerozolimie. Jest to wielka świątynia rozciągająca się na duży obszar ziemi, posiada szerokie mury, ciągnie się w mieście, między drzewami. Jest wielopoziomowa, uwagę przykuwa wielka złota kopuła. Widać dużo ludzi na placu przed kościołem., 16. MekkaNa zdjęciu widnieje świątynia w Mekce. Jest ona dużych rozmiarów, w środku posiada plac w kształcie okręgu, są zebrani na nim ludzie stojący ramię w ramię, jest on wypełniony po brzegi. Ma ona ozdobne fasady, widoczne są rusztowania świadczące o tym że świątynia ciągle jest rozbudowywana., 17. MedynaNa zdjęciu widnieje świątynia w Medynie. Ma ona biało-beżowy odcień, wielka pojedyncza wieża mieni się skąpana w zachodzącym słońcu. Posiada dwie kopuły – srebrną i ciemnozieloną. Plac przed kościołem jest wyłożony błyszczącymi z czystości kamiennymi płytami. Spacerują po nim wierni., 18. Waranasi (Benares)Na zdjęciu widnieje świątynia w Waranasi (Benares). Rozciąga się ona wzdłuż brzegu lokalnej rzeki. Wierni dopływają do niej na łodziach. Jest ona zbudowana z wielu mniejszych budynków w ciemnobrązowym kolorze., 19. RameswaramNa zdjęciu widnieje świątynia w Rameswaram. Znajduje się ona z dwóch bogato zdobionych budynków w jasnym kolorze. Są one w kształcie trapezu, mają na sobie figury ludzi i zwierząt, posiadają wąskie wejście w stosunku do rozmiarów całości., 20. RangunNa zdjęciu widnieje świątynia w Rangun. Jest ona we wszystkich kolorach tęczy, posiada bogato zdobioną wieżę, jej ściany są wymalowane w pionowe biało-czerwone pasy., 21. LhasaNa zdjęciu widnieje świątynia. Ma ona białe mury i czerwony dach, przed nią zbudowano dwie wysokie wieże oparte na kulach. Na placu spacerują ludzie. Przed wejściem rośnie wielki ozdobny krzew.
Miejsca święte i miejsca pielgrzymkowe wybranych religii
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o. Fotografie w panelach: https://commons.wikimedia.org/; https://pixabay.com/pl/; https://www.flickr.com/, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 3

Przeanalizuj zróżnicowanie przestrzenne wyznawców wybranych religii i wyznań, a także ateistów na świecie. Wskaż kraje, które odznaczają się dużymi odsetkami wyznawców jednej religii (wyznania) oraz kraje, w których występują zbliżone odsetki dwóch lub więcej religii (wyznań).

RMHl5GkhVJ9p2
(Uzupełnij).
1