Schemat przedstawia podział na czynniki warunkujące żyzność gleby. Należą do nich: czynniki morfologiczne, czynniki biochemiczne i biologiczne, czynniki fizyczne, czynniki fizyczno-chemiczne. 1. W czynnikach morfologicznych wymieniono: zróżnicowanie profilu, miąższość gleby, miąższość próchnicy, uziarnienie, strukturę, porowatość. Dodatkowo opisano: 1.1. Czynniki morfologiczne(duża żyzność): zróżnicowanie profilu – profil w pełni wykształcony z układem poziomów genetycznych, miąższość gleby – duża miąższość gleby (do 150 centymetrów na terenach rolniczych i 200 centymetrów w lasach), miąższość próchnicy – powyżej 15–20 centymetrów (im większa, tym lepiej), uziarnienie – utwory pylaste, gliniaste z dużym udziałem ziaren piasku, struktura – gruzełkowata, ziarnista, 1.2. Czynniki morfologiczne (mała żyzność): zróżnicowanie profilu – profil niezróżnicowany na poziomy genetyczne, miąższość gleby – gleba płytka o miąższości poniżej 100 centymetrów, miąższość próchnicy – poniżej 15–20 centymetrów (im mniejsza, tym gorzej), uziarnienie – utwory luźne, niespojone (na przykład piaski, w tym wydmowe oraz zbite, zwięzłe, na przykład iły, gliny ciężkie), struktura – warstwowa, zbita., 2. W czynnikach fizycznych żyzności gleby wyróżniono: rozkład porów w glebie i podglebie, właściwości wodne, gospodarkę wodną gleby i podgleby, właściwości powietrzne, właściwości termiczne (Icieplne), podatność na erozję. Dodatkowo opisano: 2.1. Czynniki fizyczne (duża żyzność): właściwości wodne – duża pojemność wodna, wolne przesiąkanie, gospodarka wodna gleby – retencyjna, zdolność zatrzymywania wody w glebie w okresach bezopadowych, właściwości powietrzne – duża pojemność powietrzna, dobra wymiana powietrza z atmosferą (przewietrzanie), właściwości termiczne (cieplne) – duża pojemność cieplna powodująca wolne nagrzewanie i wolne wypromieniowywanie ciepła; małe dobowe amplitudy temperatury, podatność na erozję – mała, nie następuje intensywne spłukiwanie lub wywiewanie warstwy próchnicznej. 2.2. Czynniki fizyczne (mała żyzność): właściwości wodne – mała pojemność wodna, szybkie przesiąkanie, gospodarka wodna gleby – przemywana, powodująca niedobór wody w poziomach powierzchniowych, właściwości powietrzne – mała pojemność powietrzna, zła wymiana powietrza z atmosferą (przewietrzenie), właściwości termiczne (cieplne) – mała pojemność cieplna powodująca szybkie nagrzewanie i szybkie wypromieniowywanie ciepła; duże dobowe amplitudy temperatury, podatność na erozję – duża, intensywne spłukiwanie lub wywiewanie warstwy próchnicznej., 3. W czynnikach biochemicznych i biologicznych wyróżniono: zawartość substancji organicznej i próchnicy, skład organizmów glebowych, aktywność biologiczną oraz kulturę gleby. Dodatkowo opisano: 3.1. Czynniki biochemiczne i biologiczne (duża żyzność): zawartość próchnicy – powyżej 5% (im większa, tym lepiej), stopień rozłożenia próchnicy – bardzo duży, przeważają koloidy glebowe, brak nierozłożonych szczątków organicznych, skład organizmów glebowych – różnorodny pod względem gatunkowym i liczebności, aktywność biologiczna – duża, objawiająca się np. intensywnym rozkładem szczątków organicznych i ich przemianą w próchnicę, kultura gleby – wysokie plony, powstające w wyniku wieloletniego, racjonalnego użytkowania zgodnego z cechami gleby. 3.2. Czynniki biochemiczne i biologiczne (mała żyzność): zawartość próchnicy – poniżej 1–2% (im mniejsza, tym gorzej), stopień rozłożenia próchnicy – bardzo mały, widoczne nierozłożone szczątki organiczne, skład organizmów glebowych – mało różnorodny pod względem gatunkowym i liczebności, aktywność biologiczna – mała, objawiająca się np. powolnym rozkładem szczątków organicznych i ich przemianą w próchnicę, kultura gleby – niskie plony powstające w wyniku wieloletnich zaniedbań w uprawie gleby lub nadmiernie intensywnej uprawy., 4. W czynnikach fizyczno-chemicznych wyróżniono: zasobność w makro- i mikroskładniki odżywcze, obecność zanieczyszczeń, pH i zawartość węglanu wapnia, właściwości sorpcyjne, odpornośc na degradację. Dodatkowo opisano: 4.1. Czynniki fizyczno-chemiczne (duża żyzność): zasobność w makro- i mikroskładniki odżywcze – duża (im większa, tym lepiej), obecność zanieczyszczeń – brak zanieczyszczeń gleby, odczyn – obojętny (pH 6,5–7,5), zawartość węglanu wapnia – duża (im większa, tym lepiej), właściwości sorpcyjne (akumulacja składników pokarmowych) – duże (im większe, tym lepiej), odporność na degradację – duża; właściwości gleby nie ulegają szybkim zmianom pod wpływem zagrożeń. 4.2. Czynniki fizyczno-chemiczne (mała żyzność): zasobność w makro- i mikroskładniki odżywcze – mała (im mniejsza, tym gorzej), obecność zanieczyszczeń – wysokie zanieczyszczenie gleby, odczyn – kwaśny i silnie kwaśny (pH poniżej 4,5), zawartość węglanu wapnia – mała lub brak, właściwości sorpcyjne (akumulacja składników pokarmowych) – małe (im mniejsze, tym gorzej), odporność na degradację – mała; właściwości gleby ulegają szybkim zmianom pod wpływem zagrożeń (na przykład zakwaszenie, zanieczyszczenie).