Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Porównaj strukturę towarową i geograficzną handlu zagranicznego w wybranych krajach oraz wyjaśnij przyczyny tego zróżnicowania.

R10y7JSbCayHf
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Oceń rolę Polski w światowym handlu międzynarodowym.

R15txpUY3A9z2
(Uzupełnij).
1,1

1. Handel międzynarodowy i jego historia

Handel to odpłatna wymiana towarów i dóbr w celu osiągnięcia korzyści finansowych. Wyróżnia się handel wewnętrzny (wewnątrz państwa) i handel zagraniczny (inaczej handel międzynarodowy lub międzynarodowa wymiana handlowa, czyli handel pomiędzy państwami i organizacjami).

Krótka historia handlu międzynarodowego:

  • historia handlu sięga początków ludzkiej cywilizacji,

  • wyprawy starożytnych kupców w dalekie trasy w celu zdobycia towarów rzadkich i drogich towarów, np. przypraw, jedwabiu czy surowców takich jak srebro i złoto,

  • w wyniku rozwoju rolnictwa nastąpił wzrost produkcji rolnej - zaczęto coraz częściej sprzedawać zboże i produkty przetwórstwa rolnego,

  • największe zyski z wymiany handlowej uzyskiwało mieszczaństwo w krajach Europy Zachodniej i Południowej, np. w takich miastach jak Wenecja, Genua czy miastach zrzeszonych w handlowym związku Hanzy (np. Lubeka, Gdańsk czy Ryga),

  • od przełomu XV i XVI wieku w wyniku podbojów kolonialnych znaczenie handlu międzynarodowego wzrosło,

  • w wieku XIX olbrzymią rolę odgrywał międzynarodowy handel surowcami mineralnymi wykorzystywanymi przez przemysł przetwórczy,

  • rewolucja przemysłowa spowodowała po pierwsze wzrost wymiany handlowej, a po drugie prowadziła do specjalizacji
    produkcji przemysłowej i rolnej, w wyniku czego nadwyżki produktów eksportowano, natomiast braki innych – uzupełniano importem,

  • dzięki zyskom z handlu międzynarodowego niektóre państwa zaczęły rozwijać inne gałęzie gospodarki, zwiększając poziom swojego rozwoju gospodarczego.

RMiXIbzyQyLnK
Handel w średniowieczu
Źródło: Edwin Lord Weeks (American, 1849–1903), http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00routesdata/1700_1799/trade/fastfood/fastfood.html, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
1,1

2. Przedmioty handlu międzynarodowego.

Przedmiotami handlu międzynarodowego są towary, usługi i kapitał. Często pojęcia handlu międzynarodowego (zagranicznego) używa się w kontekście pierwszego z nich, natomiast mówiąc o wszystkich przedmiotach, używa się często określenia obrót międzynarodowy.

Obrót międzynarodowy obejmuje:

  • eksport – sprzedaż przedmiotów handlu za granicę,

  • import – zakup przedmiotów handlu z zagranicy,

  • reeksport – sprzedaż przedmiotów handlu wcześniej zaimportowanych, po ich przetworzeniu, modyfikacji, uszlachetnieniu, przechowaniu (np. związanych z przemysłem high‑tech czy spożywczym),

  • reimport - zakup towaru wcześniej wyeksportowanego.

Zestawienie rocznej wartości eksportu i importu towarów danego kraju to bilans handlowy. Może on być dodatni (wartość eksportu przewyższa wartość importu), ujemny (wartość importu przewyższa wartość eksportu) lub zrównoważony (wartość eksportu równa wartości importu). Natomiast bilans płatniczy to zestawienie transakcji związanych ze wszystkimi przedmiotami obrotu międzynarodowego.

R1Wdjybc0Tqhw
Na wykresie przedstawiono od góry napis: Obrót międzynarodowy. Od niego prowadzą trzy strzałki do napisów: towary, usługi, kapitał. Od napisu: towary prowadzi strzałka do napisu: bilans handlowy. Od napisu: usługi odchodzi strzałka do napisu: bilans obrotów usługowych. Na samym dole schematu znajduje się napis: bilans płatniczy, do którego prowadzą strzałki od trzech napisów: bilans obrotów bieżących, bilans obrotów usługowych, bilans obrotów kapitałowych. Na schemacie opisano treści: 1. Towary. – towary rolno-spożywcze– surowce mineralne, w tym paliwa– produkty przemysłu przetwórczego, w tym – chemikalia i produkty pokrewne – maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy – inne, 2. Usługi. – transport– telekomunikacja– handel– usługi finansowe, w tym bankowe i ubezpieczeniowe– turystyka zagraniczna– inne, 3. Kapitał. – finansowy – inwestycje zagraniczne – kredyty i odsetki od nich – lokaty w zagraniczne papiery wartościowe – emerytury, renty, składki, darowizny, przekazy – ludzki, np. wiedza i umiejętności pracowników – intelektualny: – licencje know-how – prawa autorskie – patenty
Przedmioty obrotu międzynarodowego
9,1

3. Czynniki wpływające na handel międzynarodowy

Ru7tSHmzcRoAO
Wykres liniowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 1980
    • eksport towarów: 2.46; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.43; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.04; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.92; Podpis osi wartości: bln USD
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 1981
    • eksport towarów: 2.44; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.43; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.01; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.91; Podpis osi wartości: bln USD
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 1982
    • eksport towarów: 2.27; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.28; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 1.84; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.78; Podpis osi wartości: bln USD
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 1983
    • eksport towarów: 2.19; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.23; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 1.78; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.74; Podpis osi wartości: bln USD
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 1984
    • eksport towarów: 2.30; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.35; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 1.87; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.85; Podpis osi wartości: bln USD
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 1985
    • eksport towarów: 2.32; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.38; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 1.87; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 1.88; Podpis osi wartości: bln USD
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 1986
    • eksport towarów: 2.54; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 2.63; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.01; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 2.06; Podpis osi wartości: bln USD
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 1987
    • eksport towarów: 3.00; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 3.06; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.39; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 2.42; Podpis osi wartości: bln USD
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 1988
    • eksport towarów: 3.42; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 3.45; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.74; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 2.73; Podpis osi wartości: bln USD
  • 10. zestaw danych:
    • Rok: 1989
    • eksport towarów: 3.70; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 3.73; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 2.96; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 2.95; Podpis osi wartości: bln USD
  • 11. zestaw danych:
    • Rok: 1990
    • eksport towarów: 4.33; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 4.30; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 3.44; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 3.37; Podpis osi wartości: bln USD
  • 12. zestaw danych:
    • Rok: 1991
    • eksport towarów: 4.42; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 4.45; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 3.48; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 3.46; Podpis osi wartości: bln USD
  • 13. zestaw danych:
    • Rok: 1992
    • eksport towarów: 4.76; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 4.79; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 3.72; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 3.70; Podpis osi wartości: bln USD
  • 14. zestaw danych:
    • Rok: 1993
    • eksport towarów: 4.70; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 4.69; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 3.65; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 3.62; Podpis osi wartości: bln USD
  • 15. zestaw danych:
    • Rok: 1994
    • eksport towarów: 5.28; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 5.22; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 4.14; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 4.07; Podpis osi wartości: bln USD
  • 16. zestaw danych:
    • Rok: 1995
    • eksport towarów: 6.32; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 6.19; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.02; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 4.87; Podpis osi wartości: bln USD
  • 17. zestaw danych:
    • Rok: 1996
    • eksport towarów: 6.73; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 6.54; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.33; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 5.15; Podpis osi wartości: bln USD
  • 18. zestaw danych:
    • Rok: 1997
    • eksport towarów: 6.91; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 6.69; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.41; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 5.26; Podpis osi wartości: bln USD
  • 19. zestaw danych:
    • Rok: 1998
    • eksport towarów: 6.86; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 6.67; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.33; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 5.23; Podpis osi wartości: bln USD
  • 20. zestaw danych:
    • Rok: 1999
    • eksport towarów: 7.12; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 7.00; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.51; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 5.46; Podpis osi wartości: bln USD
  • 21. zestaw danych:
    • Rok: 2000
    • eksport towarów: 7.92; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 7.86; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 6.20; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 6.21; Podpis osi wartości: bln USD
  • 22. zestaw danych:
    • Rok: 2001
    • eksport towarów: 7.67; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 7.64; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 5.94; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 5.97; Podpis osi wartości: bln USD
  • 23. zestaw danych:
    • Rok: 2002
    • eksport towarów: 8.00; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 7.91; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 6.16; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 6.16; Podpis osi wartości: bln USD
  • 24. zestaw danych:
    • Rok: 2003
    • eksport towarów: 9.40; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 9.25; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 7.36; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 7.27; Podpis osi wartości: bln USD
  • 25. zestaw danych:
    • Rok: 2004
    • eksport towarów: 11.46; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 11.23; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 8.98; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 8.84; Podpis osi wartości: bln USD
  • 26. zestaw danych:
    • Rok: 2005
    • eksport towarów: 13.01; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 12.75; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 10.27; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 10.12; Podpis osi wartości: bln USD
  • 27. zestaw danych:
    • Rok: 2006
    • eksport towarów: 14.97; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 14.59; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 11.87; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 11.64; Podpis osi wartości: bln USD
  • 28. zestaw danych:
    • Rok: 2007
    • eksport towarów: 17.45; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 16.89; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 13.75; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 13.42; Podpis osi wartości: bln USD
  • 29. zestaw danych:
    • Rok: 2008
    • eksport towarów: 20.01; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 19.49; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 15.87; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 15.56; Podpis osi wartości: bln USD
  • 30. zestaw danych:
    • Rok: 2009
    • eksport towarów: 16.00; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 15.47; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 12.29; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 11.96; Podpis osi wartości: bln USD
  • 31. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • eksport towarów: 18.95; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 18.35; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 14.95; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 14.55; Podpis osi wartości: bln USD
  • 32. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • eksport towarów: 22.56; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 21.89; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 17.99; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 17.60; Podpis osi wartości: bln USD
  • 33. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • eksport towarów: 22.89; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 22.16; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 18.18; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 17.73; Podpis osi wartości: bln USD
  • 34. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • eksport towarów: 23.61; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 22.78; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 18.62; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 18.09; Podpis osi wartości: bln USD
  • 35. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • eksport towarów: 24.01; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 23.28; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 18.69; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 18.20; Podpis osi wartości: bln USD
  • 36. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • eksport towarów: 21.35; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 20.76; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 16.26; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 15.92; Podpis osi wartości: bln USD
  • 37. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • eksport towarów: 20.94; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 20.30; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 15.78; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 15.44; Podpis osi wartości: bln USD
  • 38. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • eksport towarów: 23.10; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 22.40; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 17.50; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 17.13; Podpis osi wartości: bln USD
  • 39. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • eksport towarów: 25.35; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 24.68; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 19.25; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 18.98; Podpis osi wartości: bln USD
  • 40. zestaw danych:
    • Rok: 2019
    • eksport towarów: 24.97; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów: 24.27; Podpis osi wartości: bln USD
    • usług i kapitału: 18.76; Podpis osi wartości: bln USD
    • import towarów‚ usług i kapitału: 18.43; Podpis osi wartości: bln USD
Wartość światowych obrotów międzynarodowych
Źródło: Bank Światowy.

Wartości światowych obrotów międzynarodowych wykazują tendencję rosnącą (mniejsze wartości występują w okresach globalnych kryzysów, np. w latach 2008‑2010). Wielkość światowego eksportu i importu towarów wynosi obecnie ok. 18 bln USD, a wartość światowego eksportu i importu towarów, usług i kapitału - ok. 25 bln USD. Udział handlu międzynarodowego w procencie światowego PKB również nieustannie wzrasta. W latach 60. XX w. wynosił ok. 10%, a obecnie - ok. 30%.

Czynniki wpływające na dynamiczny rozwój międzynarodowej wymiany handlowej:

  • aktualna sytuacja ekonomiczna,

  • chłonne rynki zbytu,

  • międzynarodowy podział pracy i specjalizacja produkcji (państwa produkują i eksportują te towary, które wytwarzają mniejszym kosztem niż inne kraje, a importują te dobra, których koszty wytworzenia u siebie byłyby większe),

  • funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (w dłuższym czasie niemożliwy jest rozwój kraju w odosobnieniu, czyli autarkii),

  • liberalizacja przepisów w zakresie cła na granicach,

  • rozwój technologii informacyjnych,

  • rozwój transportu,

  • wzrost zainteresowania inwestycjami zagranicznymi,

  • rozwój międzynarodowych korporacji,

  • kursy walut.

Czynniki ograniczające międzynarodową wymianę handlową:

  • konflikty zbrojne

  • protekcjonizm państwowy (polityka gospodarcza państwa mająca na celu ochronę krajowego rynku przed zagraniczną konkurencją poprzez ograniczanie importu i pobudzanie eksportu produktów), którego narzędziami są:

    • cła zaporowe - opłaty nakładana przez państwo na towary w związku z ich wywozem i przywozem dokonywanym przez granice państwa, a także ich tranzytem przez jego obszar celny,

    • kontyngenty - limity eksportu i importu,

    • dopłaty do towarów eksportowanych,

    • wymogi jakościowe w celu ochrony rynku przed towarami z zagranicy,

    • embargo - zakaz handlu określonymi towarami z danym krajem,

  • dumping (sprzedaż towarów w niższych cenach niż wartość ich produkcji) stosowany najczęściej przez bogate międzynarodowe korporacje w celu zdobycia nowego rynku zbytu; po opanowaniu rynku podnoszą one ceny, nierzadko do poziomu wyższego niż pierwotny; zjawisko to jest zwalczane przez prawo międzynarodowe, a w UE jest zabronione

1,1

4. Międzynarodowy obrót towarami

Główni światowi eksporterzy i importerzy

Pięciu największych eksporterów to jednocześnie pięciu największych importerów. Są to: Chiny, USA, Niemcy, Japonia i Francja. Ogromny udział w wymianie handlowej krajów wysoko rozwiniętych wynika przede wszystkim z dużego potencjału produkcyjnego, chłonnych rynków zbytu oraz sprzedaży drogich produktów przemysłu high‑tech.

REqdOudk0GcQf
Wykres kołowy. Lista elementów: Chiny; Udział procentowy: 12,8%. USA; Udział procentowy: 8,8%.Niemcy; Udział procentowy: 7,8%. Japonia; Udział procentowy: 3,7%. Francja; Udział procentowy: 3,2%. Korea Południowa; Udział procentowy: 3%. Holandia; Udział procentowy: 2,9%. pozostałe; Udział procentowy: 57,8%.
Struktura światowego eksportu towarów według państw w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R11C2PJ8VFTQ2
Wykres kołowy. Lista elementów:
  • USA; Udział procentowy: 13,7%
  • Chiny; Udział procentowy: 10,7%
  • Niemcy; Udział procentowy: 6,6%
  • Japonia; Udział procentowy: 3,8%
  • Francja; Udział procentowy: 3,5%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 3,5%
  • Indie; Udział procentowy: 2,7%
  • pozostałe; Udział procentowy: 55,5%
Struktura światowego importu towarów według państw w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
24,1

4. Międzynarodowy obrót towarami

Czynniki kształtujące strukturę obrotu międzynarodowego

  • nierównomierne rozmieszczenie złóż surowców mineralnych

  • zróżnicowanie rozmieszczenia głównych obszarów rolniczych wynikających z warunków klimatyczno‑glebowych

  • poziom rozwoju gospodarczego

Zróżnicowanie struktury towarowej handlu zagranicznego

Rodzaje państw

Charakterystyka struktury handlu zagranicznego

wysoko rozwinięte

– bardzo zróżnicowana struktura eksportu i importu

– w eksporcie i imporcie dominują produkty przemysłu przetwórczego, zwłaszcza elektromaszynowego i high‑tech

– kraje te dostarczają na rynek światowy łącznie bardzo dużą ilość artykułów rolno‑spożywczych, natomiast bardzo ważne w strukturze ich importu są także surowce mineralne

słabo rozwinięte

– są eksporterami głównie surowców i artykułów rolnych oraz półproduktów przemysłowych

– są importerami głównie dóbr konsumpcyjnych

rozwijające się państwa azjatyckie

– są eksporterami urządzeń elektroniki użytkowej i przemysłowej oraz środków transportu

– są importerami surowców, głównie paliw

Terms of trade - wskaźnik ten określa warunki wymiany. To stosunek średniej ceny eksportowej do średniej ceny importowej w danym okresie. Wskaźnik jest korzystny, gdy ceny w eksporcie rosną szybciej niż ceny w imporcie. Niekorzystne terms of trade mają kraje słabo rozwinięte, eksportujące surowce i produkty rolne o niskim stopniu przetworzenia (a więc tańsze), a importujące wysoko przetworzone produkty (a więc droższe) z krajów wysoko rozwiniętych. Te ostatnie natomiast odznaczają się korzystnym wskaźnikiem terms of trade.

Struktura eksportu i importu towarów

W skali świata obrotowi międzynarodowemu podlegają (według danych ONZ za 2019 r.):

  • towary rolno‑spożywcze: 9,9%,

  • surowce mineralne, z wyjątkiem paliw (surowców energetycznych): 12,3%,

  • paliwa (surowce energetyczne) i ich pochodne, np. smary: 6,5%,

  • produkty przemysłu przetwórczego (w tym: chemikalia i produkty pokrewne, maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy): 71,3%.

Udział produktów przemysłu przetwórczego w handlu międzynarodowym nieustannie wzrasta, a udział produktów rolno‑spożywczych nieustannie się zmniejsza. Jest to wynikiem zastępowania surowców naturalnych sztucznymi, efektywniejszego ich wykorzystania, wykorzystywania w produkcji przemysłowej surowców wtórnych i jej miniaturyzacji. Przedstawione wartości i tendencje odnoszą się do wartości finansowej handlu międzynarodowego. Biorąc pod uwagę masę produktów, dominującymi produktami wymiany handlowej są surowce mineralne i zboża.

RXeFkUjAkZis9
Wykres skumulowany. Lista elementów: 1. zestaw danych: Kraj: Australia, towary rolno-spożywcze: 10.7; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 32.5; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 18.9; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 3.1; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 4.4; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 30.3; Podpis osi wartości: %, 2. zestaw danych: Kraj: Finlandia, towary rolno-spożywcze: 2.6; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 9.3; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 8.8; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 6.7; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 32.7; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 39.9; Podpis osi wartości: %, 3. zestaw danych: Kraj: Niemcy, towary rolno-spożywcze: 5.2; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.7; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 2.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 15.5; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 47.9; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 27.6; Podpis osi wartości: %, 4. zestaw danych: Kraj: Japonia, towary rolno-spożywcze: 1.0; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.4; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 2.0; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 11.1; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 58.3; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 26.2; Podpis osi wartości: %, 5. zestaw danych:, Kraj: Polska, towary rolno-spożywcze: 13.0; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 2.1; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 2.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 9.0; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 37.8; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 35.7; Podpis osi wartości: %, 6. zestaw danych: Kraj: Rosja, towary rolno-spożywcze: 4.8; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 4.9; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 52.0; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 5.1; Podpis osi wartości: %, >maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 5.1; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 28.2; Podpis osi wartości: %, 7. zestaw danych: Kraj: USA, towary rolno-spożywcze: 6.8; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 4.7; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 12.1; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 13.6; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 32.5; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 30.2; Podpis osi wartości: %, 8. zestaw danych: Kraj: Wieka Brytania, towary rolno-spożywcze: 6.5; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.9; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 8.5; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 14.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 36.9; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 31.9; Podpis osi wartości: %, 9. zestaw danych: Kraj: Włochy, towary rolno-spożywcze: 8.6; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.6; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 2.9; Podpis osi wartości: % , chemikalia i produkty pokrewne: 14.2; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 33.9; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 38.9; Podpis osi wartości: %, 10. zestaw danych:, Kraj: Argentyna, towary rolno-spożywcze: 46.5; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 13.4; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 3.6; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 5.5; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 8.1; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 22.8; Podpis osi wartości: %, 11. zestaw danych: Kraj: Brazylia, towary rolno-spożywcze: 21.7; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 30.8; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 13.4; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 5.1; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 14.2; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 14.7; Podpis osi wartości: %, 12. zestaw danych: Kraj: Chiny, towary rolno-spożywcze: 2.8; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 0.7; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 1.9; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 6.7; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 48.6; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 39.2; Podpis osi wartości: %, 13. zestaw danych: Kraj: Indie, towary rolno-spożywcze: 9.6; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 3.7; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 13.8; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 16.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 19.1; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 37.4; Podpis osi wartości: %, 14. zestaw danych: Kraj: Meksyk, towary rolno-spożywcze: 7.7; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.7; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 5.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 2.8; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 59.8; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 22.9; Podpis osi wartości: %, 15. zestaw danych: Kraj: RPA, towary rolno-spożywcze: 10.4; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 17.8; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 9.8; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 7.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 21.6; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 33.0; Podpis osi wartości: %, 16. zestaw danych:, Kraj: Turcja , towary rolno-spożywcze: 10.0; Podpis osi wartości: % ,surowce z wyjątkiem paliw: 3.1; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 4.5; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 6.5; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 30.9; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 45.0; Podpis osi wartości: %, 17. zestaw danych: Kraj: Iran, towary rolno-spożywcze: 5.85; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 3.41; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 64.87; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.73; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 1.21; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 13.9; Podpis osi wartości: %, 18. zestaw danych: Kraj: Rwanda, towary rolno-spożywcze: 23.2; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 22.5; Podpis osi wartości: %, paliwa mineralne oraz smary i materiały pochodne: 8; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 0.5; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 4; Podpis osi wartości: %, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne: 41.8; Podpis osi wartości: %.
Struktura eksportu towarów w wybranych krajach w 2019 r.
Źródło: GUS.
R11K7sXsSnckp
Wykres skumulowany. Lista elementów: 1. zestaw danych: Kraj: Australia, towary rolno-spożywcze: 6.9; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.3; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 12.6; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 9.7; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 39.8; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 29.8; Podpis osi wartości: %, 2. zestaw danych:, Kraj: Finlandia, towary rolno-spożywcze: 7.1; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 6.8; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 14.1; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.3; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 32.9; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 28.7; Podpis osi wartości: %, 3. zestaw danych: Kraj: Niemcy, towary rolno-spożywcze: 7.2; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 3.6; Podpis osi wartości: % ,paliwa i pochodne: 8.5; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 13.9; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 36.9; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 30.0; Podpis osi wartości: %, 4. zestaw danych: Kraj: Japonia, towary rolno-spożywcze: 9.2; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 6.5; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 21.6; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.3; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 28.4; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 24.0; Podpis osi wartości: %, 5. zestaw danych:, Kraj: Polska, towary rolno-spożywcze: 8.2; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 3.3; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 8.1; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 12.7; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 36.1; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 31.6; Podpis osi wartości: %, 6. zestaw danych: Kraj: Rosja, towary rolno-spożywcze: 10.6; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 4.4; Podpis osi wartości: % ,paliwa i pochodne: 0.8; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 15.6; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 42.7; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 25.9; Podpis osi wartości: %, 7. zestaw danych: Kraj: USA, towary rolno-spożywcze: 5.9; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 1.7; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 8.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.6; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 42.4; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 31.3; Podpis osi wartości: %, 8. zestaw danych: Kraj: Wieka Brytania, towary rolno-spożywcze: 8.7; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 2.3; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 8.1; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 33.8; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 36.7; Podpis osi wartości: %, 9. zestaw danych: Kraj: Włochy, >towary rolno-spożywcze: 9.0; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 4.6; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 12.3; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 16.2; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 28.3; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 29.5; Podpis osi wartości: %, 10. zestaw danych: Kraj: Argentyna, towary rolno-spożywcze: 3.1; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 6.3; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 8.5; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 20.9; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 41.0; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 20.2; Podpis osi wartości: %, 11. zestaw danych: Kraj: Brazylia, towary rolno-spożywcze: 5.0; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 2.9; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 13.5; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 25.0; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 35.2; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 18.4; Podpis osi wartości: %, 12. zestaw danych: Kraj: Chiny, towary rolno-spożywcze: 3.4; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 13.1; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 16.3; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 10.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 39.4; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 17.3; Podpis osi wartości: %, 13. zestaw danych: Kraj: Indie, towary rolno-spożywcze: 1.7; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 6.9; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 31.9; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 12.4; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 22.8; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 24.3; Podpis osi wartości: %, 14. zestaw danych: Kraj: Meksyk, towary rolno-spożywcze: 5.0; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 2.0; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 8.4; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 9.7; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 45.2; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 29.9; Podpis osi wartości: %, 15. zestaw danych: Kraj: RPA, towary rolno-spożywcze: 6.4; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 2.9; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 16.9; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 12.2; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 31.7; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 30.1; Podpis osi wartości: %, 16. zestaw danych: Kraj: Turcja, towary rolno-spożywcze: 5.3; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 7.7; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 7.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 14.8; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 24.9; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 40.0; Podpis osi wartości: %, 17. zestaw danych: Kraj: Iran, towary rolno-spożywcze: 16.8; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 6.6; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 2.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 12.2; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 35.4; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 26.8; Podpis osi wartości: %, 18. zestaw danych: Kraj: Rwanda, towary rolno-spożywcze: 5.9; Podpis osi wartości: %, surowce z wyjątkiem paliw: 7.3; Podpis osi wartości: %, paliwa i pochodne: 2.2; Podpis osi wartości: %, chemikalia i produkty pokrewne: 14.1; Podpis osi wartości: %, maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 34.6; Podpis osi wartości: %, inne produkty przemysłu przetwórczego: 35.9; Podpis osi wartości: %.
Struktura importu towarów w wybranych krajach w 2019 r.
Źródło: GUS.
RP1aCUgP1YqNP
Dominujące towary w strukturze eksportu w 2019 r.
Źródło: dostępny w internecie: https://stats.unctad.org/handbook/MerchandiseTrade/ByProduct.html.
1,1

4. Międzynarodowy obrót towarami

Główne prawidłowości w wymianie handlowej na świecie

  • W handlu międzynarodowym największą rolę odgrywają kraje wysoko rozwinięte (ok. 50%), zwłaszcza wewnętrzna wymiana między nimi.

  • Udział krajów wysoko rozwiniętych w globalnej wymianie handlowej nieustannie maleje kosztem krajów intensywnie rozwijających się, np. Chin i Indii.

  • Istnieją trzy wielkie centra, między którymi dochodzi do wymiany handlowej: Europa Zachodnia, Azja Południowo‑Wschodnia z Australią oraz Ameryka Północna.

  • Eksport w krajach wysoko rozwiniętych odbywa się głównie pomiędzy członkami organizacji gospodarczej, np. NAFTA czy UE, natomiast eksport w krajach słabiej rozwiniętych i należących do takich organizacji jak ASEAN i MERCOSUR odbywa się głównie poza terytorium wspólnoty.

Czynniki wpływające na kierunki międzynarodowej wymiany handlowej

  • geograficzny - do głównych partnerów handlowych danego kraju należą często jego sąsiedzi (krótszy czas i niższe koszty transportu),

  • gospodarczy - ważnymi partnerami handlowymi wielu państw są USA (które są głównym importerem, z uwagi na dużą liczbę ludności i duże zapotrzebowanie na rozwój przemysłu) i Chiny (które są głównym eksporterem światowym),

  • polityczno‑historyczne:

    • przeszłość kolonialna - w krajach będących dawnymi koloniami przeważa handel z ich dawnymi metropoliami,

    • przynależność do dawnych państw wielonarodowych, np. kraje byłego ZSRR,

    • przynależność do organizacji międzynarodowych, np. w ramach UE,

    • przynależność do tych samych kręgów kulturowych,

    • konflikty zbrojne - z krajami, z którymi prowadzi się konflikty zbrojne, nie handluje się (np. Syria z Izraelem).

Główni partnerzy handlowi wybranych państw w 2018 r.

Nazwa kraju

Główni partnerzy handlowi

import

eksport

USA

Chiny, Meksyk, Kanada, Japonia, Niemcy

Kanada, Meksyk, Chiny, Japonia, Wielka Brytania

Kanada

USA, Chiny, Meksyk, Niemcy, Japonia

USA, Chiny, Wielka Brytania, Japonia, Meksyk

Meksyk

USA, Chiny, Japonia, Niemcy, Korea Płd.

USA, Kanada, Chiny, Niemcy, Brazylia

Brazylia

Chiny, USA, Argentyna, Niemcy, Korea Płd.

Chiny, USA, Argentyna, Holandia, Chile

Norwegia

Szwecja, Niemcy, Chiny, USA, Dania

Niemcy, Francja, Szwecja, Belgia, USA

Niemcy

Chiny, Holandia, USA, Francja, Włochy

USA, Francja, Chiny, Holandia, Wielka Brytania

Francja

Niemcy, Chiny, Włochy, Belgia, Hiszpania

Niemcy, USA, Hiszpania, Włochy, Belgia

Polska

Niemcy, Chiny, Rosja, Włochy, Francja

Niemcy, Czechy, Wielka Brytania, Francja, Włochy

Włochy

Niemcy. Francja, Chiny, Holandia, Hiszpania

Niemcy. Francja, USA, Hiszpania, Wielka Brytania

Mali*

Senegal, Chiny, Wybrzeże Kości Słoniowej, Francja, Niemcy

Szwajcaria, Burkina Faso, Bangladesz, Wybrzeże Kości Słoniowej, Senegal

Iran*

Chiny, Korea Płd., Turcja, Niemcy, Indie

Chiny, ZEA, Irak, Korea Płd., Turcja

Nigeria

Chiny, Holandia, Korea Płd., Belgia, USA

Indie, Holandia, Hiszpania, Francja, RPA

Zambia

DRK, Chiny, ZEA, Indie, Kuwejt

Szwajcaria, Chiny, DRK, Singapur, RPA

RPA

Chiny, USA, Arabia Saudyjska, Indie, Nigeria

Chiny, Niemcy, USA, Wielka Brytania, Japonia

Rosja

Chiny, Niemcy, Białoruś, USA, Włochy

Chiny, Holandia, Niemcy, Białoruś, Turcja

Chiny

Korea Pd., Japonia, USA, Niemcy, Australia

USA, Hongkong, Japonia, Korea Pd, Wietnam

Indie

Chiny, USA, Arabia Saudyjska, ZEA, Irak

USA, ZEA, Chiny, Hongkong, Singapur

Japonia

Chiny, USA, Australia, Arabia Saudyjska, Korea Płd.

Chiny, USA, Korea Płd., Hongkong, Tajlandia

Indonezja

Chiny, Singapur, Japonia, Tajlandia, USA

Chiny, Japonia, USA, Indie, Singapur

Australia

Chiny, USA, Japonia, Niemcy, Tajlandia

Chiny, Japonia, Korea Płd., Indie, USA

Źródło: Bank Światowy:

WITS.WorldBank.org

*2017 r.

1,1

5. Międzynarodowy obrót usług i kapitału

Wartość światowego handlu zagranicznego usługami nieustannie rośnie. W 2019 r. przekraczała 6,2 bln USD. W strukturze tych usług dominują usługi: transportowe, telekomunikacyjne, turystyczne (zagraniczne), finansowe (bankowe, ubezpieczeniowe) i doradcze. Jeśli chodzi o obrót kapitału, to dużą rolę odgrywają w tym zakresie korporacje międzynarodowe, które otwierają swoje filie w różnych regionach świata i inwestują tam znaczne środki finansowe w celu uzyskania zysku (bezpośrednie inwestycje zagraniczne). Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w skali globu w 2019 r. wynosiła 1,1 bln USD.  Największymi inwestorami BIZ są: Japonia, USA i Niemcy. Natomiast największymi odbiorcami BIZ są: USA, Chiny i Singapur. Dotyczą one takich branż jak: motoryzacyjna, paliwowo‑energetyczna, finansowo‑ubezpieczeniowa, spożywcza i handlowa.

RDHozLc5Slu3e
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych: Rok: 1980 eksport usług w bln USD: 0.42. 2. zestaw danych: Rok: 1990, eksport usług w bln USD: 0.89. 3. zestaw danych: Rok: 2000, eksport usług w bln USD: 1.72. 4. zestaw danych: Rok: 2010, eksport usług w bln USD: 4.00. 5. zestaw danych: Rok: 2019, eksport usług w bln USD: 6.22.
Wartości światowego eksportu usług [w bln USD]
Źródło: Bank Światowy.
RPK3ujnSct14h
Wykres kołowy. Lista elementów:
  • USA; Udział procentowy: 14,1%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 6,7%
  • Niemcy; Udział procentowy: 5,6%
  • Francja; Udział procentowy: 4,7%
  • Irlandia; Udział procentowy: 4%
  • Chiny; Udział procentowy: 3,9%
  • pozostałe; Udział procentowy: 61%
Struktura światowego eksportu usług w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R15RonUAYq2fM
Wykres kołowy. Lista elementów:
  • USA; Udział procentowy: 10,1%
  • Chiny; Udział procentowy: 8,7%
  • Niemcy; Udział procentowy: 6,3%
  • Irlandia; Udział procentowy: 5,7%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 4,9%
  • Francja; Udział procentowy: 4,6%
  • pozostałe; Udział procentowy: 59,7%
Struktura światowego importu usług w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
19,1

6. Bilans handlowy a bilans płatniczy

Dodatni bilans handlowy jest często oznaką dobrej kondycji gospodarki, lecz występuje też w krajach, które eksportują jeden lub dwa surowce, ale nie są mocną gospodarką. Podobnie też ujemny bilans handlowy - może obrazować złą kondycję gospodarki (jak np. w Grecji czy Portugalii, gdzie import dóbr konsumpcyjnych doprowadził do sytuacji, w której władze musiały zaciągnąć pożyczki zagraniczne; niemożliwość ich spłaty doprowadziła do wielkiego kryzysu), lecz nie zawsze (dla przykładu, ujemnym saldem odznaczają się USA, a także wiele krajów intensywnie rozwijających się, które modernizują dzięki temu swoją gospodarkę). Zdarzają się sytuacje, w których dany kraj ma ujemny bilans handlowy, ale dodatni bilans płatniczy, np. Polska.

RKslatlv2v8bB
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych: kraj: Chiny saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 452.3. 2. zestaw danych: kraj: Niemcy saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 247.5. 3. zestaw danych: kraj: Rosja saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 165.3. 4. zestaw danych: kraj: Irlandia saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 133.4. 5. zestaw danych: kraj: Polska saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 0.3. 6. zestaw danych: kraj: Francja saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -52.6. 7. zestaw danych: kraj: Indie saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -157.7. 8. zestaw danych: kraj: Wielka Brytania saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -165.6. 9. zestaw danych: kraj: USA saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -864.3.
Kraje o największym i najmniejszym saldzie handlu zagranicznego towarami oraz Polska (w mld USD) w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R1CCznQFTYnKR
Eksport towarów w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R1JtXm4RypjsB
Saldo bilansu handlowego w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
Ras3PGmKCOTOm
Import towarów w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R1GTJTjH8Wi3v
Saldo bilansu handlowego w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
19,1

6. Bilans handlowy a bilans płatniczy

R1A8br42Jv5cC
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • kraj: Niemcy
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 223.2
  • 2. zestaw danych:
    • kraj: Chiny
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 164.1
  • 3. zestaw danych:
    • kraj: Rosja
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 129.0
  • 4. zestaw danych:
    • kraj: Singapur
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 103.8
  • 5. zestaw danych:
    • kraj: Polska
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): 30.9
  • 6. zestaw danych:
    • kraj: Nigeria
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -30.9
  • 7. zestaw danych:
    • kraj: Filipiny
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -36.4
  • 8. zestaw danych:
    • kraj: Indie
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -73.5
  • 9. zestaw danych:
    • kraj: USA
    • saldo handlu zagranicznego (w mld USD): -576.9
Kraje o największym i najmniejszym saldzie handlu zagranicznego towarami, usługami i kapitałem oraz Polska (w mld USD) w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
Rhput6pm9LZkW
Eksport towarów, usług i kapitału w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R17MaDHXI9VSs
Saldo bilansu płatniczego w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
R121AZpKqgcSj
Import towarów, usług i kapitału w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
RUFwLvPOgFHpG
Saldo bilansu płatniczego w przeliczeniu na mieszkańca w 2019 r.
Źródło: Bank Światowy.
1,1

7. Korzyści z handlu międzynarodowego

Główne korzyści z handlu międzynarodowego:

  • przynosi korzyści ekonomiczne (tworzy dochód narodowy i kształtuje jego strukturę);

  • zapewnia dostawy surowców i towarów, które nie są wytwarzane w danym kraju;

  • zapewnia zbyt surowcom i towarom będącym w nadmiarze;

  • prowadzi do specjalizacji produkcji w wybranych regionach świata;

  • wpływa na wzrost jakości produkowanych dóbr oraz zmniejszenie kosztów produkcji, powodując wzrost konkurencyjności na rynku światowym;

  • umożliwia współpracę państw;

  • wpływa na poszerzenie asortymentu i ilości towarów na rynkach światowych;

  • tworzy nowe miejsca pracy;

  • zapewnia powstawanie nowych inwestycji i przyspiesza tempo postępu technologicznego;

  • umożliwia podnoszenie poziomu życia;

  • pozwala na korzystanie z osiągnięć technologicznych innych państw;

  • wpływa na podnoszenie poziomu społeczno‑gospodarczego państw;

  • przynosi wzrost konkurencji wymuszający wyższą jakość wyrobów.

Na handlu zagranicznym zyskują kraje:

  • o niskich kosztach produkcji,

  • produkujące dobra, na które jest duży popyt w skali świata,

  • gdzie występuje tania siła robocza i stosuje się zaawansowane procesy produkcyjne – następuje tam napływ BIZ,

  • wysoko rozwinięte (wpływają na strukturę handlu zagranicznego oraz na poziom cen: produkty wysoko przetworzone drożeją, co powoduje, że kraje te się bogacą, a ceny produktów rolno‑spożywczych są stałe, a czasem się zmniejszają).

19,1

8. Sprawiedliwy handel

R13sozpZhwqEY
To logo (nadane przez Fairtrade International) na produkcie oznacza, że został on wytworzony zgodnie z zasadami sprawiedliwego handlu.
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
RQ5U3xVhteYsh
9,1

10. Handel zagraniczny Polski

Bilans handlowy i bilans płatniczy

Od zakończenia II wojny światowej obroty handlu międzynarodowego Polski nieustannie rosną. Po przemianach polityczno‑gospodarczych z przełomu lat 80. i 90. XX w. nasz kraj przez wiele lat miał ujemny bilans handlowy i ujemny bilans płatniczy. Wynikało to głównie z importu surowców energetycznych i wyrobów przemysłowych o dużej wartości. W ostatnich latach oba z nich są dodatnie, a szczególnie wysokimi wartościami odznacza się bilans płatniczy (w 2019 r. niemal 30,9 mld USD). Od końca XX w. rola Polski w światowym handlu międzynarodowym - choć nie jest ona czołowym eksporterem ani importerem - nieustannie wzrasta. Polskie produkty i usługi stają się coraz bardziej konkurencyjne. Jeśli chodzi o handel towarami, to nasz kraj znajdował się na 20. miejscu pod względem eksportu oraz na 19. miejscu pod względem importu. Natomiast jeśli chodzi o handel towarami, usługami i kapitałem, to Polska była 21. eksporterem i 17. importerem. Te wszystkie wartości oznaczają, że gospodarka naszego kraju się rozwija.

R2wbpaQhv7QrC
Wartość eksportu i importu towarów oraz ich udział w światowym handlu międzynarodowym
Źródło: Bank Światowy.
RPXwqCYbwxmny
Wartość eksportu i importu towarów, usług i kapitału oraz ich udział w światowym handlu międzynarodowym
Źródło: Bank Światowy.
19,1

10. Handel zagraniczny Polski

Struktura towarowa handlu międzynarodowego

Największy udział w strukturze handlu zagranicznego Polski mają produkty przemysłu przetwórczego: w eksporcie - 82,5% (w tym maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy - 37,8%) i w imporcie - 80,4% (w tym maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy - 36,1%). Od wielu lat odnotowuje się wyraźne spadki znaczenia paliw i ich pochodnych oraz wzrost towarów rolno‑spożywczych.

Główne towary eksportowane

samochody osobowe, silniki spalinowe i ich części, artykuły spożywcze (owoce mrożone i przetworzone, mleko i produkty mleczne), węgiel kamienny i brykiet, produkty metalowe, drewno, papier, szkło, meble, odzież,

Główne towary importowane

gaz ziemny, ropa naftowa i produkty pochodne, samochody, tworzywa sztuczne, papier, rudy metali, samochody, części i elementy sprzętu telekomunikacyjnego, sprzęt elektroniczny, leki, kosmetyki, obuwie, urządzenia przemysłu high‑tech i ich części

RHiJALiaGal47
Wykres skumulowany. Eksport. Lista elementów: 1. zestaw danych: Rok: 2000 towary rolno-spożywcze: 7.9; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 2.9; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 5.1; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 6.8; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 34.2; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 43.1; Podpis osi wartości: % 2. zestaw danych: Rok: 2005 towary rolno-spożywcze: 9.4; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 2.3; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 39.1; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 37.1; Podpis osi wartości: % 3. zestaw danych: Rok: 2010 towary rolno-spożywcze: 10.5; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 2.5; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 4.1; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 8.6; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 41.1; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 33.2; Podpis osi wartości: % 4. zestaw danych: Rok: 2015 towary rolno-spożywcze: 12.4; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 2.4; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 3.3; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 8.8; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 39.1; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 34.0; Podpis osi wartości: % 5. zestaw danych: Rok: 2019 towary rolno-spożywcze: 13.0; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 2.1; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 2.2; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 9.0; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 37.8; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 35.7; Podpis osi wartości: %.
Struktura towarowa handlu zagranicznego Polski w wybranych latach
Źródło: Roczniki statystyczne GUS z różnych lat.
RKmHTwlIuHrB2
Wykres skumulowany. Import. Lista elementów: 1. zestaw danych: Rok: 2000 towary rolno-spożywcze: 5.6; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 3.7; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 10.8; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 14.1; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 37; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 28.8; Podpis osi wartości: % 2. zestaw danych: Rok: 2005 towary rolno-spożywcze: 5.8; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 3.3; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 11.5; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 14.3; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 35.9; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 29.2; Podpis osi wartości: % 3. zestaw danych: Rok: 2010 towary rolno-spożywcze: 7.1; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 3.4; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 10.7; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 14.3; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 34.3; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 30.2; Podpis osi wartości: % 4. zestaw danych: Rok: 2015 towary rolno-spożywcze: 8.0; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 3.5; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 7.5; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 13.9; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 36.6; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 30.5; Podpis osi wartości: % 5. zestaw danych: Rok: 2019 towary rolno-spożywcze: 8.2; Podpis osi wartości: % surowce z wyjątkiem paliw: 3.3; Podpis osi wartości: % paliwa i ich pochodne: 8.1; Podpis osi wartości: % chemikalia i produkty pokrewne: 12.7; Podpis osi wartości: % maszyny oraz urządzenia i sprzęt transportowy: 36.1; Podpis osi wartości: % pozostałe produkty przetwórstwa przemysłowego: 31.6; Podpis osi wartości: %
Struktura towarowa handlu zagranicznego Polski w wybranych latach
Źródło: Roczniki statystyczne GUS z różnych lat.
RWQCaiCloGAIq
Co ciekawe, Polska jest cenionym producentem jachtów i łodzi motorowych.
Źródło: dostępny w internecie: https://pxhere.com/pl/photo/842656, domena publiczna.
1,1

10. Handel zagraniczny Polski

Partnerzy handlowi Polski (struktura geograficzna handlu międzynarodowego)

Od zakończenia II wojny światowej do przełomu lat 80. i 90. XX w. Polska prowadziła wymianę handlową niemal wyłącznie z państwami socjalistycznymi, przede wszystkim ZSRR. Obecnie nasz kraj utrzymuje stosunki handlowe głównie z krajami UE, szczególnie z Niemcami. Bardzo ważną rolę w imporcie odgrywają także Chiny. Dodać należy także, że od połowy lat 90. XX w. do grupy głównych partnerów handlowych Polski weszła ponownie Rosja (jako spadkobierczyni ZSRR) z uwagi głównie na duży import  gazu ziemnego i ropy naftowej z tego państwa.

R1BaxPbC9sFcL
Wykres pierścieniowy. 1960 eksport (%). Lista elementów:
  • ZSRR; Udział procentowy: 29,4%
  • NRD; Udział procentowy: 9,4%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 7,5%
  • RFN; Udział procentowy: 5,2%
  • Chiny; Udział procentowy: 3,8%
  • pozostałe; Udział procentowy: 44,7%
RhyuDu3KFiMWF
Wykres pierścieniowy. 1970 eksport (%). Lista elementów: ZSRR; Udział procentowy: 35,3%. NRD; Udział procentowy: 9,3%. RFN; Udział procentowy: 5,3%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 4,3%. Węgry; Udział procentowy: 4%. pozostałe; Udział procentowy: 41,8%.
R1VYM9Z0vfymd
Wykres pierścieniowy. 1980 eksport (%). Lista elementów: ZSRR; Udział procentowy: 31,2%. RFN; Udział procentowy: 8,1%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 3,2%. Francja; Udział procentowy: 2,9%. Węgry; Udział procentowy: 2,9%. pozostałe; Udział procentowy: 51,7%.
Rase7DukbLkLY
Wykres pierścieniowy. 1990 eksport (%). Lista elementów: Niemcy; Wartość: 25,1; Udział procentowy: 25,1%. ZSRR; Wartość: 15,3; Udział procentowy: 15,3%. Wielka Brytania; Wartość: 7,1; Udział procentowy: 7,1%. Szwajcaria; Wartość: 4,7; Udział procentowy: 4,7%. Austria; Wartość: 3,9; Udział procentowy: 3,9%. pozostałe; Wartość: 43,9; Udział procentowy: 43,9%.
R7i5Sc321ok8i
Wykres pierścieniowy. 2000 eksport (%). Lista elementów:
  • Niemcy; Udział procentowy: 34,9%
  • Włochy; Udział procentowy: 6,3%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 7,1%
  • Francja; Udział procentowy: 5,2%
  • Holandia; Udział procentowy: 5%
  • pozostałe; Udział procentowy: 41,5%
R4pOz3YFmkeTJ
Wykres pierścieniowy. 2010 eksport (%). Lista elementów: Niemcy; Udział procentowy: 26,1%. Francja; Udział procentowy: 6,8%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 6,3%. Czechy; Udział procentowy: 6%. Włochy; Udział procentowy: 5,9%. pozostałe; Udział procentowy: 48,9%.
RUZ1iElGpq2K3
Wykres pierścieniowy. 2018 eksport (%). Lista elementów: Niemcy; Udział procentowy: 28,07%. Czechy; Udział procentowy: 6,39%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 6,19%. Francja; Udział procentowy: 5,49%. Włochy; Udział procentowy: 4,6%. Holandia; Udział procentowy: 4,5%. Rosja; Udział procentowy: 3,1%. USA; Udział procentowy: 2,8%. Szwecja; Udział procentowy: 2,8%. Węgry; Udział procentowy: 2,7%. pozostałe; Udział procentowy: 33,37%.
RCHsJwEKnC6Yt
Struktura obrotów handlu zagranicznego Polski według grup krajów
Źródło: Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2020, GUS.
RpDwEsvrcSRPk
Wykres pierścieniowy. 1960 import (%). Lista elementów: ZSRR; Udział procentowy: 31,07%. NRD; Udział procentowy: 12,45%. Czechosłowacja; Udział procentowy: 8,46%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 5,87%. USA; Udział procentowy: 5,58%. pozostałe; Udział procentowy: 36,57%.
R1XtmYdqZZwxR
Wykres pierścieniowy. 1970 import (%). Lista elementów:
  • ZSRR; Udział procentowy: 37,7%
  • NRD; Udział procentowy: 11,1%
  • Czechosłowacja; Udział procentowy: 8,6%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 5,3%
  • RFN; Udział procentowy: 4%
  • pozostałe; Udział procentowy: 33,3%
R16YcstnLyROo
Wykres pierścieniowy. 1980 import (%). Lista elementów: ZSRR; Wartość: 33,1; Udział procentowy: 33,1%. NRD; Wartość: 9,4; Udział procentowy: 9,4%. RFN; Wartość: 6,7; Udział procentowy: 6,7%. Czechosłowacja; Wartość: 5,7; Udział procentowy: 5,7%. Francja; Wartość: 4,2; Udział procentowy: 4,2%. pozostałe; Wartość: 40,9; Udział procentowy: 40,9%.
R1dv5Ljz4GfSU
Wykres pierścieniowy. 1990 import (%). Lista elementów: Niemcy; Udział procentowy: 20,1%. ZSRR; Udział procentowy: 19,8%. Włochy; Udział procentowy: 7,5%. Szwajcaria; Udział procentowy: 6,4%. Wielka Brytania; Udział procentowy: 5,7%. pozostałe; Udział procentowy: 40,5%.
R1DL7TtMH6P1T
Wykres pierścieniowy. 2000 import (%). Lista elementów:
  • Niemcy; Udział procentowy: 23,9%
  • Rosja; Udział procentowy: 9,4%
  • Włochy; Udział procentowy: 8,3%
  • Francja; Udział procentowy: 6,4%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 4,4%
  • pozostałe; Wartość: 47,6; Udział procentowy: 47,6%
RxMfBJbOCrFRj
Wykres pierścieniowy. 2010 import (%). Lista elementów:
  • Niemcy; Udział procentowy: 21,9%
  • Rosja; Udział procentowy: 10,2%
  • Chiny; Udział procentowy: 9,4%
  • Włochy; Udział procentowy: 5,7%
  • Francja; Udział procentowy: 4,3%
  • pozostałe; Udział procentowy: 48,5%
R1SM4jKW3Cu4V
Wykres pierścieniowy. 2018 import (%). Lista elementów:
  • Niemcy; Udział procentowy: 22,42%
  • Chiny; Udział procentowy: 11,61%
  • Rosja; Udział procentowy: 7,31%
  • Włochy; Udział procentowy: 5,01%
  • Francja; Udział procentowy: 3,6%
  • Holandia; Udział procentowy: 3,6%
  • Czechy; Udział procentowy: 3,4%
  • USA; Udział procentowy: 2,8%
  • Belgia; Udział procentowy: 2,5%
  • Wielka Brytania; Udział procentowy: 2,4%
  • pozostałe; Udział procentowy: 35,34%
Głośność lektora
Głośność muzyki