Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Zapoznaj się z poszczególnymi formami działalności akumulacyjnej lądolodu. Korzystając z atlasu, zaznacz na mapie Polski lokalizacje, w których występują wymienione formy.

R17h5e9L4tnO4
(Uzupełnij).

Zapoznaj się z poszczególnymi formami działalności akumulacyjnej lądolodu. Podaj, gdzie w Polsce występują moreny czołowe.

1
Polecenie 2

Określ, jakie formy akumulacji glacjalnej występują w Twoim regionie (województwie). Jeżeli ich nie zidentyfikujesz, spróbuj uzasadnić ich brak.

RlUyEF55S9OHd
(Uzupełnij).
RJXjZOIk7ZLfY1
Grafika przedstawia lądolód w fazie transgresji. Na czole lądolodu tworzy się materiał morenowy powierzchniowy, w środku materiał morenowy wewnętrzny a od dołu materiał morenowy denny. Podłoże lądolodu składa się od dołu z podłoża skalnego, osadów starszych zlodowaceń i osadów międzylodowcowych. 1. Lądolód jest w fazie transgresji, gdy dostawa lodu jest większa niż jego topnienie. W tych warunkach czoło lądolodu przesuwa się do przodu, a lądolód zwiększa swój zasięg przestrzenny. Transportuje materiał skalny różnego pochodzenia., 2. Materiał morenowy powierzchniowy (morena powierzchniowa) składa się z bloków, głazów, okruchów, pyłów nagromadzonych na powierzchni lądolodu. Przeważa w nim materiał gruby., 3. Materiał morenowy wewnętrzny (morena wewnętrzna) składa się z rozmieszczonego nierównomiernie w masie lodowej materiału skalnego, który dostaje się do wnętrza lądolodu szczelinami oraz wskutek wtapiania. Może on ulegać wytapianiu, zasilając morenę powierzchniową., 4. Materiał morenowy denny (morena denna) przymarznięty na ogół do spągu lądolodu składający się z odłamków, bloków i okruchów skalnych pochodzących z niszczenia podłoża w czasie ruchu lodowca., 5. Materiał morenowy pochodzący z okresu starszych zlodowaceń, przykryty osadami młodszych zlodowaceń. Na jego powierzchni zalegają zwietrzelina oraz osady fluwoglacjalne., 6. Podłoże skalne, którego powierzchnia stykająca się ze spągiem lądolodu jest miażdżona, ścierana i podlega detersji, czyli wygładzeniu, przez materiał moreny dennej., 7. Osady międzylodowcowe (interglacjalne) powstające w okresach między kolejnymi zlodowaceniami. Należą do nich m.in. osady rzeczne (żwiry, piaski, muły, mady), jeziorne, eoliczne.
Akumulacyjna działalność lądolodu w fazie transgresji
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RNAC1j7BoHstW1
Grafika przedstawia lądolód w fazie postoju. Przed czołem lądolodu tworzy się morena czołowa akumulacyjna. 1. Lądolód jest w fazie postoju, gdy dostawa lodu jest w przybliżeniu równa wielkości topnienia. Przy okresowych wahaniach temperatury powietrza czoło lądolodu może zmieniać swoje położenie (oscylować) na stosunkowo niewielkiej powierzchni., 2. Morena czołowa akumulacyjna powstająca wskutek długotrwałego wytapiania i deponowania materiału morenowego w tym samym miejscu, co prowadzi do powstania wałów o przebiegu równoległym do czoła lądolodu, zbudowanych z obtoczonych, jak i ostrokrawędzistych żwirów, głazów oraz piasków, gliny zwałowej, fragmentów porwaków ze starszego podłoża (np. skał wapienno-marglistych).
Akumulacyjna działalność lądolodu w fazie postoju
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R167uwc7OsSju1
Grafika przedstawia lądolód w fazie regresji. Po odejściu lądolodu zostają bryły martwego lodu, wał moreny akumulacyjnej na całej długości dawnego czoła lądolodu, morena denna oraz głazy narzutowe. Opisano: 1. Lądolód jest w fazie regresji, gdy dostawa lodu jest mniejsza niż jego topnienie. W tych warunkach czoło lądolodu cofa się, a lądolód zmniejsza swój zasięg przestrzenny, wycofuje się z zajętego obszaru i w wielu miejscach przekształca w martwy lód. Proces ten nazywany jest deglacjacją., 2. Bryła lodu oddzielona od lądolodu w czasie jego regresji. Zwykle przykryta jest osadami, co znacznie spowalnia jej topnienie. Z obecnością brył martwego lodu związane jest powstawanie licznych form akumulacji lodowcowej, np. kemów, a także jezior wytopiskowych i oczek polodowcowych., 3. W trakcie cofania się czoła lądolodu przez morenę czołową przepływa woda z topniejących mas lodu, wypłukując drobniejsze ziarna (ilaste i piaszczyste), a pozostawiając w masie moreny żwiry, grubsze okruchy i odłamy skalne., 4. Morena denna zbudowana z materiału skalnego o zróżnicowanej miąższości i składzie. Odsłaniającą się podczas deglacjacji morenę denną buduje materiał morenowy powierzchniowy, wewnętrzny i denny wmarznięty niegdyś w masę lodową, który po jej stopieniu został osadzony na skałach podłoża., 5. Duże okruchy lub bloki skalne przyniesione przez lądolód. Ulegają obtoczeniu podczas transportu. Większość dużych głazów narzutowych zbudowana jest ze skał odpornych na działanie czynników atmosferycznych oraz niszczący wpływ transportu w lądolodzie – są to głównie granity, gnejsy i granitognejsy, sporadycznie występują czerwone piaskowce.
Akumulacyjna działalność lądolodu w fazie regresji
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.