Ukształtowanie poziome powierzchni

Dzieli ono powierzchnię na lądy i oceany oraz różnicuje powierzchnie lądowe i oceaniczne ze względu na ich rozczłonkowanie.

Rozmieszczenie lądów i oceanów

Lądy i oceany nie są rozmieszczone równomiernie. Półkula północna nazywana jest półkulą lądową, a półkula południowa - półkulą oceaniczną. Rozpatrując rozmieszczenie lądów na półkuli wschodniej i zachodniej, również można zauważyć pewne nierówności. Pod względem fizycznogeograficznym i kulturowym wyróżnia się siedem kontynentów. Te ostatnie względy zadecydowały o tym, że Eurazja nie jest jednym kontynentem, lecz jest podzielona na Europę i Azję.

RtPL1rHr7CT9z1

Tabela przedstawia powierzchnię lądów i wód. Wody ogółem zajmują 71%, na półkuli północnej 61%, na południowej 81%, na wschodniej 64%, na zachodniej 81%. Lądy ogółem zajmują 29%, na półkuli północnej 39%, na południowej 19%, na wschodniej 36%, na zachodniej 19%.

RQhOdJjs6wshH1

Tabela przedstawia powierzchnię kontynentów i oceanów. Azja zajmuje 44,6 miliona kilometrów kwadratowych. Afryka 30,4. Ameryka Północna 24,2. Ameryka Południowa 17,8. Antarktyda 13,2. Europa 10,2. Australia i Oceania 7,7. Ocean Spokojny zajmuje 163,7 milionów kilometrów kwadratowych, Atlantycki 89, Indyjski 73,6, Południowy 20,3, Arktyczny 14,7.

R1N0yx9MnLP811

Tabela przedstawia długość linii brzegowej. Azja posiada 70000 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 3,2. Wskaźnik ten to stosunek długości linii brzegowej do obwodu koła o powierzchni równej powierzchni kontynentu. Afryka posiada 30500 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 1,6. Ameryka Północna posiada 75500 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 4,3. Ameryka Południowa posiada 29000 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 1,6. Antarktyda posiada 26000 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 2. Europa posiada 37000 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 3,5. Australia posiada 19700 kilometrów. Wysokość wskaźnika rozwinięcia linii brzegowej wynosi 2.

Formy poziomego ukształtowania powierzchni

Główne formy poziomego ukształtowania powierzchni w obrębie wód:

• morze – akwen będący częścią oceanu, znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie lądu,

• zatoka – część oceanu (morza lub jeziora) „wciśnięta” w ląd, czyli otoczona lądem z trzech stron; niektóre zatoki, ze względu na wielkość i sposób połączenia z oceanem, są właściwie morzami, np. Zatoka Bengalska.

Główne formy poziomego ukształtowania powierzchni w obrębie lądów i wód:

• cieśnina – zwężenie obszaru wodnego łączącego dwa akweny i rozdzielającego jednocześnie dwa obszary lądowe,

• przesmyk – wąski pas lądu łączący dwa większe obszary lądowe i oddzielający od siebie dwa akweny; jest dobrym miejscem do przekopania kanału.

Główne formy poziomego ukształtowania powierzchni w obrębie lądów:

• półwysep – część lądu wysunięta w stronę akwenu (oceanu, morza, jeziora), z trzech stron oblana wodą,

• przylądek – najdalej wysunięty w morze fragment lądu na danym odcinku linii brzegowej,

• wyspa – ląd otoczony ze wszystkich stron wodą (oceanem, morzem, jeziorem, rzeką), mniejszy od najmniejszego kontynentu,

• archipelag – grupa wysp położonych blisko siebie, najczęściej mających wspólne pochodzenie.

R10FOqKKtk5Qv1

Zdjęcie przedstawia widok satelitarny na Przesmyk Koryncki. Łączy on od dołu półwysep Peloponez z główną częścią Grecji na górze. Z lewej strony przesmyku znajduje się Zatoka Koryncka a z prawej Zatoka Sarońska.

R19HrPIR4y0Vg1

Mapa fizyczna przedstawia Republikę Autonomiczną Krymu. Na północy znajduje się Nizina Północnokrymska, na północnym zachodzie znajduje się Półwysep Tarchankucki. Na południu znajdują się Góry Krymskie oraz Przylądek Chersoneski. Na południowym wschodzie znajduje się Półwysep Kerczeński. Republikę Autonomiczną Krymu opływają wody Morza Azowskiego od północnego wschodu, Morza Czarnego od południa oraz Zatoki Karknickiej od północnego zachodu.

Formy ukształtowania poziomego – rekordy

Źródło: Tablice geograficzne, Adamantan, Warszawa 2014.

R16S6tf66nlzO1

Tabela przedstawia największe morza. Na Oceanie Spokojnym są to Morze Filipińskie, Koralowe, Południowochińskie, Tasmana, Indonezyjskie, Śródziemne, Banda, Jawajskie, Celebes, Sulu, Moluckie, Seram, Flores, Sawu, Halmahera oraz Bali. Na Oceanie Indyjskim są to Morze Arabskie, Arafura, Mackenzie, Lakkadiwskie, Kosmonautów, Andamańskie, Czerwone oraz Zatoka Adeńska, Perska, Omańska, Bengalska, Wielka Zatoka Australijska, Karpentaria. Na Oceanie Atlantyckim są to Morze Arktyczne, Barentsa, Norweskie, Grenlandzkie, Wschodniosyberyjskie, Karskie, Łaptiewów, Czukockie, Baffina, Beauforta, Białe, Lincolna, Labradorskie, Sargassowe oraz Karaibskie.

RgG9Soj3y4dJ81

Tabela przedstawia największe półwyspy. W Afryce to Somalijski. W Ameryce Południowej to Guajira. W Ameryce Północnej są to Labrador, Jukatan, Kalifornijski oraz Floryda. Na Antarktydzie jest to Antarktyczny. W Australii i Oceanii są to Ziemia Arnhema, York, Kimberley oraz Ptasia Głowa. W Azji są to Arabski, Indochiński, Indyjski, Azji Mniejszej, Tajmyr, Kamczatka, Koreański, Malajski. W Europie są to Fennoskandzki czyli Skandynawski i Międzymorze Fińsko Karelskie, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Kolski, Krymski, Jutlandzki oraz Bretoński.

R1ld132tHZZuY1

Tabela przedstawia największe archipelagi wysp. W archipelagu Malajskim są to Borneo, Sumatra, Jawa oraz Celebes. W Archipelagu Kanadyjskim Arktycznym są to Ziemia Baffina oraz Ziemia Wiktorii. W Archipelagu Japońskim są to Honsiu, Kiusiu, Sikoku oraz Hokkaido. Na Wyspach Brytyjskich są to Wielka Brytania i Irlandia. W Archipelagu Filipińskim są to Luzon i Mindanao. Na Hawajach jest to Hawai. Na Cykladach są to Naksos i Milos. W Archipelagu Alandzkim są to Eckero, Lemland oraz Vardo. Na Malediwach jest to Male. W Archipelagu Marshalla jest to Bikini.

RF1gFx1UPhUYx1

Tabela przedstawia największe wyspy. W Ameryce Północnej jest to Grenlandia należąca do Danii. W Australii i Oceanii jest to Nowa Gwinea należąca do Indonezji oraz Papui Nowej Gwinei. W Azji jest to Borneo należące do Indonezji, Malezji oraz Brunei. W Afryce jest to Madagaskar. W Europie jest to Wielka Brytania. W Ameryce Południowej jest to Ziemia Ognista należąca do Argentyny i Chile. Na Antarktydzie jest to Wyspa Aleksandra Pierwszego. Pozostałe wyspy o powierzchni większej niż 150 tysięcy kilometrów kwadratowych w Ameryce Północnej to Ziemia Baffina należąca do Kanady. W Azji jest to Sumatra należąca do Indonezji oraz Honsiu należąca do Japonii. W Ameryce Północnej jest to Wyspa Wiktorii należąca do Kanady oraz Wyspa Ellesmere'a należąca do Kanady. W Azji jest to Celebes należący do Indonezji. W Australii i Oceanii jest to Wyspa Południowa należąca do Nowej Zelandii.

RKXc8KZKwusvw1

Tabela przedstawia rodzaje wysp. Wyspy kontynentalne szelfowe charakteryzują się dużą powierzchnią oraz powstały przez odcięcie części lądu od reszty przez płytkie morze. Są to Wielka Brytania, Ziemia Baffina, Grenlandia, Sumatra, Tasmania. Wyspy kontynentalne mikrokontynenty posiadają duże powierzchnie oraz powstały przez utworzenie ryftu i odsunięcie się od reszty lądu. Są to Madagaskar, Kuba, Nowa Zelandia, Nowa Kaledonia, Sardynia. Wyspy kontynentalne osadowe są niewielkie, szybko erodowane oraz zostały utworzone przez osadzenie materiału przyniesionego przez lodowiec czyli wyspy morenowe. Jest to Long Island oraz Wyspy Północnofryzyjskie. Przez rzekę czyli wyspy napływowe. Są to Wyspy Fryzyjskie oraz Wenecja. Przez prądy morskie. Jest to Wielka Wyspa Piaszczysta w Australii. Wyspy oceaniczne wulkaniczne są nieduże, mają kształt stromego stożka, powstały w wyniku gromadzenia się produktów wybuchów podmorskich. Są to Hawaje, Wyspy Kanaryjskie, Azory, Aleuty, Galapagos, Izu‑Bonin, Wyspa Świętej Heleny. Wyspy oceaniczne koralowe barierowe są podłużne, niskie i płaskie, położone wzdłuż wybrzeży, zbudowane z kolonii koralowców. Są to Wielka Rafa Koralowa oraz rafy barierowe u wybrzeży Belize, Hondurasu. Wyspy oceaniczne koralowe atolowe to pierścień wysepek otaczający wewnętrzną i płytką lagunę, na zewnątrz ich zbocza opadają niemal pionowo, zbudowane z kolonii koralowców. Są to Samoa, Wyspy Marshalla, Markizy, Karoliny, Bikini, Enewetak.

Ukształtowanie pionowe powierzchni

Wyróżnia się dwie główne wielkie formy ukształtowania powierzchni w skali globalnej (megastruktury): cokoły kontynentalne (kontynenty wraz z szelfami i stokami kontynentalnymi) oraz baseny oceaniczne. Jednakże poniżej przedstawiono podział z uwagi na obszary znajdujące się nad wodą i pod wodą morską.

Wielkie formy ukształtowania dna morskiego i ich związki z budową geologiczną:

• szelf (półka skalna)– podwodne, łagodne zbocze będące przedłużeniem lądu; sięga na głębokość ok. 200 m p.p.m; nazywany niekiedy półką kontynentalną; na zatopionych nizinach szerokość szelfu jest największa, natomiast tam, gdzie góry schodzą do morza – najmniejsza,

• stok (skłon) kontynentalny – strome, stosunkowo wąskie zbocze oddzielające szelf od dna oceanicznego, które zakończone jest łagodnym podnóżem stoku; jest położony na głębokości od 200 m do 3 km p.p.m.; w jego obrębie występują wulkany, kaniony podmorskie (powstałe na skutek prądów zawiesinowych niosących duże ilości materiału rzecznego) oraz rozległe osuwiska,

• basen oceaniczny – najbardziej rozległa część oceanów położona na głębokości 3–6 km p.p.m., w jego obrębie występują:

  • równiny abisalne – powierzchnie względnie płaskie,

  • grzbiety śródoceaniczne – ciągnące się na dnie oceanicznym wyniesienia przyjmujące postać podmorskich łańcuchów o stromych stokach i urozmaiconej rzeźbie, powstałe w strefie spreadingu; ich wysokość sięga do 4 km, a w ich osiach występują głębokie doliny ryftowe, – gujoty – wzgórza pochodzenia wulkanicznego o płaskich wierzchołkach, które są skryte pod wodami oceanów,

• rów oceaniczny – najgłębsza forma dna oceanicznego, która stanowi wydłużone zagłębienie o szerokości kilkudziesięciu km oraz głębokości 6 km i więcej; rowy powstają na styku płyt litosfery w strefie subdukcji, na ogół wzdłuż kontynentów i archipelagów wysp; najgłębszym jest Rów Mariański (10 916 m p.p.m. lub 11 022 m. p.p.m., lub 11 034 m p.p.m.)

RsdQAjjuBt7OD1

Grafika przedstawia ukształtowanie powierzchni dna oceanów. Od lewej strony znajduje się kontynent. Następnie szelf będący lekkim obniżeniem terenu oraz stok kontynentalny opadający stromo w dół. Na stoku może znajdować się kanion podmorski. Następnie równina abisalna będąca płaskim terenem. Na niej może znajdować się wyspa wystająca ponad powierzchnię wody oraz gujot niewystający ponad powierzchnię wody. Dalej jest grzbiet śródoceaniczny oraz dolina ryftowa. Na końcu znajduje się rów oceaniczny.

R1THsUocw9c3u1

Tabela przedstawia rowy oceaniczne. Na Oceanie Spokojnym są to Rów Mariański, Tonga, Kurylsko Kamczacki, Filipiński, Bonin, Karmadec, Nowohebrydzki, Nowobrytański, Yap, Japoński, Palau, Atakamski, Aleucki, Riukiu, Środkowoamerykański. Na Oceanie Indyjskim są to Rów Jawajski, Diamantina, Amirancki. Na Oceanie Atlantyckim są to Puerto Rico, Sandwich Południowy, Romanche, Kajmański, Helleński.

Ukształtowanie pionowe powierzchni

Zależy od położenia danego obszaru względem poziomu morza.

Wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów i ich związki z budową geologiczną

R1Up4mPEpMAoL1

Grafika przedstawia ukształtowanie lądów. Na wysokości 1000 metrów nad poziomem morza są góry. Niżej około wysokości 600 metrów nad poziomem morza znajduje się wyżyna. Na wysokości około 200 metrów nad poziomem morza znajduje się nizina. Poniżej poziomu morza znajduje się depresja. Następnie jest morze. Z gór wypływają wody rzeki, które łączą się na wyżynie oraz tworzą zakola na nizinach. Następnie uchodzą do morza.

Niziny

Są to obszary położone do wysokości 300 m n.p.m., które występują zwykle blisko morza jako przedłużenie szelfu:

• rodzaje morfologiczne:

  • płaskie – mało urozmaicona rzeźba terenu,

  • faliste – wyniesienia do 30 m,

  • pagórkowate – wyniesienia do 60 m,

• rodzaje genetyczne – są to obszary, w podłożu których znajdują się:

  • osady przykrywające stare platformy krystaliczne, np. Amazonki i Wschodnioeuropejska,

  • osady wypełniające zapadliska przedgórskie, np. Padańska, Hindustańska,

  • osady pozostawione przez lądolód, np. środkowoeuropejskie i północnoamerykańskie,

  • osady rzeczne, np. Chińska i Zachodniosyberyjska,

• w obrębie nizin mogą występować:

  • depresje, czyli obszary położone poniżej poziomu morza:

    • najgłębsza: Morze Martwe (421 m p.p.m),

    • największa: Nizina Nadkaspijska (100 000 kmIndeks górny 2²),

  • kryptodepresje, czyli dna jezior położone poniżej poziomu morza:

    • najniżej położona: Bajkał 1165 m p.p.m.,

    • Morze Martwe nie jest kryptodepresją, gdyż jego brzegi również leżą poniżej poziomu morza (brzegi: 421 m p.p.m., a dno: 735 m p.p.m.).

Wyżyny

Obszary położone powyżej 300 m n.p.m., których wysokości względne nie przekraczają 300 m (choć zdarzają się wyjątki, np. Wyżyna Kolorado z kanionami rzek o głębokości ponad 1 km), o mniejszym rozczłonkowaniu rzeźby niż góry:

• rodzaje:

  • stare, zniszczone góry wyniesione w trakcie młodszych orogenez (tzw. masywy), np. Masyw Centralny, Wyżyna Mongolska, wyżynne obszary Półwyspu Iberyjskiego,

  • obszary w obrębie starych platform, często z wysuniętymi tarczami krystalicznymi, np. Środkowosyberyjska, Dekan, Brazylijska,

  • obszary o budowie zrębowej, głęboko rozcięte kanionami, np. Wyżyna Kolorado,

• płaskowyże – tereny o niemal płaskiej lub falistej powierzchni i stromych stokach; płaskowyż stanowi płyta utworzona z płasko leżących skał osadowych, platformy starych skał krystalicznych lub pokryw wulkanicznych, niszczona i wyrównywana przez procesy zewnętrzne, np. Wyżyna Kolorado, Dekan,

• kotliny – rozległe, wklęsłe formy terenu, ze wszystkich stron otoczone wzniesieniami, które mogą występować między obszarami wyżynnymi i górskimi, np. Konga, Kalahari, Sandomierska, Cajdamska.

W Polsce za wyżyny uznawane są obszary leżące czasem nieco niżej niż 300 m n.p.m., lecz powyżej 200 m n.p.m.

Góry

Obszary położone powyżej 300 m. n.p.m., o dużym zróżnicowaniu rzeźby i stromych stokach, których wysokości względne przekraczają 300 m; z uwagi na brak jednoznacznego morfologicznego kryterium rozróżnienia wyżyn i gór, często podaje się, że góry powstają w wyniku procesów górotwórczych, a wyżyny – w wyniku procesów lądotwórczych i podniesienia się stosunkowo płaskich obszarów:

• rodzaje genetyczne:

  • góry stare – są niższe, mają budowę fałdowo‑zrębową, nie mają ostrych szczytów z uwagi na pochodzenie z orogenez paleozoicznych, np. Wielkie Góry Wododziałowe, Sudety, Rudawy, Wogezy, Tienszan, Ural, Ałtaj, Sajany, Wielki Chingan,

  • góry młode – są wyższe, strome, o ostrych szczytach i cechują się budową fałdową, z uwagi na powstanie podczas orogenezy alpejskiej, np. śródziemnomorsko‑himalajskie (strefa równoleżnikowa – od Afryki Północnej przez Europę Południową, Himalaje po Góry Południowochińskie), okołopacyficzne (wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego),

• rodzaje morfologiczne:

  • wysokie – powyżej 1500 m n.p.m.,

  • średnie – 500–1500 m n.p.m.,

  • niskie – do 500 m n.p.m.,

• pojęcia związane z górami:

  • szczyt – najwyższy punkt danej góry (wierzchołek) lub cały pojedynczy górotwór, np. Rysy,

  • grzbiet – pojedyncze, wydłużone wzniesienie górskie,

  • masyw górski – zwarty górotwór występujący samodzielnie lub jako wyraźna część pasma górskiego, np. Masyw Śnieżnika,

  • pasmo górskie – samodzielna grupa górska o wydłużonym kształcie, posiadająca grań główną (grzbiet), np. Tatry Wschodnie,

  • łańcuch górski – górski masyw lub pasmo wraz z kotlinami, dolinami i przyległymi pogórzami, np. Alpy czy Karpaty,

  • system górski – kilka łańcuchów górskich o podobnej budowie, które leżą blisko siebie, np. system alpejski (Alpy, Apeniny, Karpaty, Stara Płanina, Góry Dynarskie),

• występowanie:

  • strefa równoleżnikowa (od Afryki Północnej przez Europę Południową, Himalaje po Góry Południowochińskie),

  • strefa południkowa (wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego).

Mniejsze formy ukształtowania powierzchni lądów:

• wklęsłe: doliny, kotliny,

• wypukłe: pagórki, pagóry, wzgórza, wały

RwGAd88f7ib381

Grafika przedstawia depresję oraz kryptodepresję. Depresja posiada dno znajdujące się poniżej poziomu morza. Natomiast kryptodepresja posiada dno położone poniżej poziomu morza ale jest ono wypełnione wodą.

RXuCjNYKVIb0D1

Tabela przedstawia udział form terenu na kontynentach. Odsetki powierzchni lądów dla nizin wynosi 34%. Najwięcej odsetek jest w Europie 72% a najmniej na Antarktydzie 6%. Odsetek powierzchni lądów dla wyżyn wynosi 38%. Największe odsetki występują w Afryce 55% a najmniejsze na Antarktydzie 6%. Odsetek powierzchni lądów dla gór wynosi 28%. Największe odsetki występują na Antarktydzie 88% oraz w Azji 30% a najmniejsze w Europie 5% oraz w Australii 3%.

RTu1AfA7HehGo1

Tabela przedstawia rekordy kontynentów. Średnia wysokość Azji wynosi 987 metrów nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Mount Everest inaczej Czomolungma lub Samargatha w Himalajach 8848 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to Morze Martwe 408 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość Afryki to 657 metrów nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Kibo w Kilimandżaro 5895 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to jezioro Assal 153 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość Ameryki Północnej to 781 metrów nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Denali wcześniej McKinley w Kordylierach 6194 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to Dolina Śmierci 86 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość Ameryki Południowej wynosi 655 metrów nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Aconcagua w Andach 6960 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to Salinas Grandes 48 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość Antarktydy wynosi 2030 metrów nad poziomem morza. najwyższy szczyt to Góra Vinsona w Górach Ellswortha 5140 metrów nad poziomem morza. Średnia wysokość Europy wynosi 292 metry nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Mont Blanc w Alpach 4808 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to Nizina Nadkaspijska 28 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość Australii i Oceanii to 330 metrów nad poziomem morza. Najwyższy szczyt to Puncak Jaya w Górach Śnieżnych 4884 metrów nad poziomem morza. Najgłębsza depresja to Jezioro Eyre 12 metrów pod poziomem morza.

Powyższe szczyty tworzą tzw. Koronę Ziemi. Warto jeszcze wymienić nazwy ośmiotysięczników (szczytów, których wysokość wznosi się powyżej 8 000 m n.p.m.): Mount Everest, K2, Kanczendzonga, Lhotse, Czo Oju, Dhaulagiri, Manaslu, Nanga Parbat, Annapurna I, Gaszerbrum I, Broad Peak, Gaszerbrum II i Sziszapangma. Jest ich 14, z czego 10 znajduje się w Himalajach, a pozostałe w Karakorum.

Krzywa hipsograficzna i batygraficzna

Krzywa hipsograficzna to wykres przedstawiający stosunki wysokościowe danego obszaru, który pokazuje, jaki procent zajmują tereny położone w różnych przedziałach wysokości i głębokości. Może dotyczyć zarówno całego świata, jak również dowolnego fragmentu kuli ziemskiej. Jeżeli odnosi się ona tylko do obszarów lądowych, nazywana jest krzywą hipsograficzną, a gdy prezentuje obszary morskie – krzywą batygraficzną.

RQlXPBtDuy9gn

Wykresy przedstawiają krzywe hipsograficzne i batygraficzne. Najwyższy punkt w Azji to 8849 metrów nad poziomem morza, najniższy to 408 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 987 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Ameryce Południowej to 6960 metrów nad poziomem morza, najniższy to 48 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 655 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Ameryce Północnej to 6194 metrów nad poziomem morza, najniższy to 86 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 781 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Afryce to 5895 metrów nad poziomem morza, najniższy to 153 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 657 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt na Antarktydzie to 5140 metrów nad poziomem morza. Średnia wysokość to 2030 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Australii i Oceanii to 4884 metrów nad poziomem morza, najniższy to 12 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 330 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Europie to 4808 metrów nad poziomem morza, najniższy to 28 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość to 292 metrów nad poziomem morza. Najwyższy punkt w Polsce to 2499 metrów nad poziomem morza, najniższy to 1,8 metra pod poziomem morza. Średnia wysokość to 173 metry nad poziomem morza. Najwyższy punkt na świecie to 8849 metrów nad poziomem morza a najniższy 10916 metrów pod poziomem morza. Średnia wysokość lądów wynosi 875 metrów nad poziomem morza.