Grafika interaktywna
Na podstawie informacji zawartych w prezentacji wymień i scharakteryzuj instrumenty wsparcia rolnictwa w ramach Unii Europejskiej oraz wskaż ich zalety i wady.
Instrumenty wsparcia polskiego rolnictwa w ramach Unii Europejskiej
Dopłaty bezpośrednie
Są to subwencje udzielane rolnikom w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. W skrócie są to płatności do powierzchni upraw, a także konkretnych rodzajów uprawianych roślin czy hodowli zwierząt. Dopłaty mają różną wysokość w krajach wspólnoty. Polska znajduje się wśród krajów, w których wysokość dopłat jest poniżej średniej unijnej. W krajach tzw. “starej Unii” wysokość dopłat jest wyższa, niż w krajach, które później przystąpiły do wspólnoty, co od lat wywołuje krytyczne głosy. Dopłaty krytykowane były również za niejawność beneficjentów. Zgodnie z porozumieniem z 2006 roku oraz rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 259/2008 od 30 kwietnia 2009 roku poszczególne państwa członkowskie publikują pełne listy beneficjentów. W Polsce lista beneficjentów jest jawna od 2008 roku. Systemem dopłat bezpośrednich w Polsce zarządza Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Na przestrzeni lat zmniejsza się liczba składanych wniosków o dopłaty. W 2005 było ich prawie półtora miliona, a w 2019 - 1 317 544.
Skup interwencyjny
Jest kolejnym mechanizmem Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, polegającym na wprowadzeniu ceny minimalnej produktów rolnych, która przekracza cenę równowagi rynkowej. Ponieważ przy ustalonej cenie minimalnej nie zostałaby sprzedana rynkowo całość wyprodukowanych towarów, to nadwyżki skupowane są administracyjnie, aby utrzymać tę cenę minimalną. W ramach tych działań skupowane są nadwyżki zbóż, mleka i masła, wołowiny i cielęciny. Zgromadzone nadwyżki są sprzedawane w momencie niedoboru danych produktów. Na przykładzie pszenicy mechanizm wygląda w taki sposób, że dokonywany jest zakup zboża w ustalonej cenie 101,31 euro za tonę. Jednak ilość zakupionej w ten sposób pszenicy jest limitowany i wynosi 3 mln ton. Skup może odbywać się także w procedurze przetargowej, przy czym ceny proponowane w przetargu nie mogą być wyższe od ceny interwencyjnej.
Fundusze strukturalne
Są instrumentem finansowym polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Ich celem jest restrukturyzacja i modernizacja gospodarek państw członkowskich Unii Europejskiej. W ramach tych funduszy w latach 2000‑2006 istniał Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej. W kolejnej perspektywie został zmieniony na Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który jest instrumentem wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej. Celem Funduszu był wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Fundusz zawierał sześć strategicznych wytycznych wspólnej polityki rolnej: poprawę konkurencyjności sektorów rolnictwa i leśnictwa, poprawę stanu środowiska naturalnego i terenów wiejskich, poprawę jakości życia na obszarach wiejskich i promowanie dywersyfikacji, budowanie lokalnych zdolności zatrudnienia, realizację priorytetów za pomocą programów, uzupełnianie się instrumentów wspólnotowych. Obecnie za wsparcie rolnictwa odpowiada Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Celami głównymi PROW 2014–2020 są: poprawa konkurencyjności rolnictwa, działania w dziedzinie klimatu, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich.
Renty strukturalne
Były przyznawane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Polegały na comiesięcznym świadczeniu pieniężnym, które przysługiwało rolnikowi w wieku przedemerytalnym w zamian za przekazanie gospodarstwa rolnego do większych gospodarstw. Mechanizm ten pozytywnie wpłynął na strukturę agrarną. Renta przysługiwała aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. W latach 2004‑2006 z rent strukturalnych skorzystało 53,7 tys. rolników, na co przeznaczono 640,5 mln euro. W 2009 roku wstrzymano przyznawanie rent strukturalnych.
Wsparcie na start dla młodych rolników
To mechanizm mający na celu umożliwienie początkowo kosztownych inwestycji związanych z rozpoczęciem działalności rolniczej. Wsparciem w ramach projektu “Młody Rolnik”, który jest częścią PROW 2014‑2020 kieruje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Młodzi rolnicy mogą ubiegać się o bezzwrotną premię w wysokości 150 tysięcy złotych. Wsparcie mogą otrzymać osoby, które nie przekroczyły 40. roku życia, posiadają odpowiednie kwalifikacje zawodowe, posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 hektara i rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej nie wcześniej, niż 24 miesiące przed złożeniem wniosku. Aby uzyskać środki rolnik musi przygotować biznesplan rozwoju gospodarstwa.
