Ilustracja interaktywna Ilustracja interaktywna przedstawia wykres zależności koncentracji ozonu wyrażonej w jednostkach Dobsona na kilometr od wysokości podanej w kilometrach nad poziomem morza. Na wysokości około jedenastu kilometrów oznaczono tropopauzę, a na wysokości pięćdziesięciu dziewięciu kilometrów stratopauzę. Największe stężenie ozonu występuje na wysokości dwudziestu - dwudziestu pięciu kilometrów. Ponadto oznaczono na wykresie głębokość, na jaką różne rodzaje promieniowania wnikają w atmosferę. UV-c dociera tylko do około czterdziestu kilometrów nad poziomem morza, UV-b jest pochłaniane przez warstwę ozonową i tylko niewielka ilość dociera do powierzchni ziemi, natomiast UV-a dociera do powierzchni w największej ilości. 1. Zdjęcie przedstawia Słońce widziane przez satelitę TRACE. Słońce ma tu barwę niebiesko-zieloną, w mniejszej ilości pojawiają się też inne kolory.
Indeks górny Zdjęcie Słońca wykonane przez satelitę TRACE. Różne kolory odpowiadają promieniom ultrafioletowym o różnych długościach fal, emitowanych przez plazmę o różnej temperaturze. Autor: NASA; Źródło: wikipedia.org; Licencja: domena publiczna;Na całym świecie rozmiar warstwy ozonowej jest różny – w pobliżu równika jest ona mniejsza, natomiast na wysokości
-
lub
-
nad poziomem morza jest o wiele grubsza. Ma na to wpływ ilość ozonu w kolumnie na wybranym obszarze, a także temperatura, długość i szerokość geograficzna, a także warunki atmosferyczne.
Jest to spowodowane wzorcami cyrkulacji atmosferycznej i intensywności nasłonecznienia. Objętość ozonu w warstwie ozonowej jest wyjątkowo niska, jednak jest szczególnie ważna dla życia z powodu jej istotnej funkcji – pochłaniania biologicznie szkodliwego promieniowania ultrafioletowego (UV), które pochodzi ze słońca. Promieniowanie UV ekranowane przez azot jest krótkie (
–
).
Promieniowanie UV dzieli się na trzy kategorie, w zależności od długości fali promieniowania:
- UV-A (–)
- UV-B (–)
- UV-C (–)
Grafika interaktywna uwydatnia poziomy ozonu na różnych wysokościach (
) oraz związane z tym blokowanie trzech rodzajów promieniowania ultrafioletowego. Ponadto ma na celu przedstawienie, jak daleko w atmosferę może przedostawać się każde z nich., 2. Promieniowanie UV-C Jest to rodzaj bardzo szkodliwego typu promieniowania dla wszystkich żywych istot. Całkowite jego ekranowanie w atmosferze jest związane z obecnością tlenu (<
) lub ozonu (> około
) na wysokości około
kilometrów (
stóp)., 3. Promieniowanie UV-B Zdjęcie przedstawia skórę, która została poparzona promieniami słonecznymi. Widoczny jest fragment jaśniejszej skóry w miejscu, gdzie przykrywał ją pasek zegarka.
Indeks górny Źródło: wikipedia.org; Licencja: domena publiczna; Głównym typem promieniowania szkodliwego dla skóry i przyczyną oparzeń słonecznych jest promieniowanie UV-B. Nadmierna ekspozycja organizmu na niego może prowadzić do zaćmy, zahamowania układu odpornościowego i uszkodzenia genetycznego, efektem czego może być rak skóry.
Skuteczna w ekranowaniu UV-B jest warstwa ozonowa (która pochłania promieniowanie o długościach od około
do
z maksymalną absorpcją przy około
). Natężenie promieniowania w górnej partii atmosfery jest
milionów razy mocniejsze niż na powierzchni Ziemi, dla promieniowania o długości fali odpowiadającej
.
UV-B o najdłuższych długościach fal może dostać się do warstwy Ziemi, dzięki niemu następuje produkcja witaminy D w naszym organizmie., 4. Promieniowanie UV-A Zdjęcie przedstawia zmianę barwnikową skóry, będącą częstym objawem raka skóry - czerniaka.
Indeks górny Źródło: wikipedia.org; Licencja: domena publiczna;Dla większej części promieniowania UV-A, ozon jest przezroczysty. Dlatego też, znaczna jego część dostaje się do powierzchni i obejmuje większość promieniowania UV przedostającego się do Ziemi.
Opisany typ promieniowania UV może prowadzić do uszkodzenia fizycznego, przedwczesnego starzenia się skóry, pośredniego uszkodzenia genetycznego i raka skóry, ale jest mniej szkodliwe dla DNA.