Wytwórstwo na przestrzeni dziejów zmieniało swoją skalę, specyfikację i przeznaczenie. Maszyna parowa, rewolucje przemysłowe, rozwój nauki i techniki znacząco wpłynęły na produkcję dóbr materialnych. Produkcja przemysłowa stała się nieodłącznym miernikiem potęgi danego państwa.

Analiza zagadnień związanych z przemysłem stała się przedmiotem badań wielu uczonych. Opracowali oni teorie, pogrupowali czynniki i opisali wszystkie zmienne wpływające na ten dział gospodarki narodowej. Jednym z nich jest czynnik lokalizacji przemysłu.

W czasie pierwszej rewolucji przemysłowej o lokalizacji przemysłu decydowała głównie dostępność surowców mineralnych. Produkcja rozwijała się blisko złóż rud żelaza lub węgla kamiennego. W powstających w tym czasie okręgach przemysłowych gałąź oparta na przetwarzaniu wcześniej wymienionych surowców prosperowała najbardziej, prym wiodły kopalnie węgla kopalnego wraz z przetwórstwem towarzyszącym - metalowym czy maszynowym.

W tym okresie powstały: Zagłębie Ruhry i Saary w Niemczech, w Polsce zaś - Okręg Górnośląski.

Również dziś dostępność surowców jest ważnym wyznacznikiem lokalizacji zakładów przemysłowych, lecz rozwijający się prężnie transport ułatwia pracę, dostarczając niezbędnych surowców lub półproduktów do lokalizacji oddalonych nawet o setki kilometrów.

Druga rewolucja przemysłowa była związana z rozpowszechnieniem się energii elektrycznej.

Rozwinął się głównie przemysł maszynowy, elektrotechniczny oraz chemiczny. Gałęzie te potrzebowały dużych skupisk bardzo wysoko wykwalifikowanej kadry.

Największe skupiska przemysłowe powstawały wtedy przy ośrodkach miejskich zamieszkiwanych przez siłę roboczą.

Na znaczeniu zyskał wtedy przemysł londyński, paryski, warszawski, moskiewski oraz nowojorski. Miasta portowe, takie jak Tokio czy Hamburg, również znacząco się rozwinęły, głównie ze względu na ułatwioną dostawę surowców.

R1R92YI37m96q

Na mapie świata zaznaczono siedem miejsc. W północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych, w Wielkiej Brytanii, w Hiszpanii, w Niemczech, w Polsce, na zachodzie Rosji, w Japonii.

Koniec XIX w. to także intensyfikacja wykorzystania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. W miejscach eksploatacji tych surowców również obserwowano dynamizację przemysłu. Ośrodkami o zawiązującej się strukturze przemysłowej było Baku, Groningen czy Zaporoże.

RarWsBQivd0Fp

Zdjęcie przedstawia żuraw pompowy do wydobycia ropy naftowej. Konstrukcja składa się z belki fundamentowej, podpory i wahacza. W górnej części jest ramię zakończone głowicą - przypomina młot.

Trzecia rewolucja przemysłowa to rewolucja naukowo‑techniczna.

Tradycyjne gałęzie przemysłu zaczęły tracić na znaczeniu i ustępować miejsca bardziej zaawansowanym.

Przemysł zaawansowanych technologii rozwija się w pobliżu placówek naukowo‑badawczych, skupisk wysoko wykwalifikowanej siły roboczej, w dobrze skomunikowanych punktach oraz w miejscach cechujących się niskim skażeniem środowiska.

Przykładem lokalizacji przemysłu high‑tech jest Dolina Krzemowa w USA.

Warto zapamiętać, że czynniki lokalizacji dzielimy na:

• przyrodnicze,

• techniczno‑ekonomiczne,

• społeczno‑polityczne.

Wyróżnia się również dokładne typy lokalizacji przemysłu.

Wyodrębniamy lokalizację przymusową, związaną i swobodną.

• Lokalizacja przymusowa dotyczy zakładów, których położenie wynika z występowania bazy surowcowej. Zakłady bardzo silnie związane z surowcami powstają bezpośrednio w sąsiedztwie złóż kopalin.

• Lokalizacja związana charakteryzuje zakłady, które są zależne od surowców, a umieszczanie ich w innym miejscu jest nieopłacalne.

• Lokalizacja swobodna charakteryzuje zakłady bez większego związku z surowcami, o lokalizacji takich placówek decydują inne zmienne.

Analiza wszystkich czynników podzieliła uczonych, którzy wypracowali kilkanaście teorii opisujących najlepszy wybór lokalizacji zakładu. Najbardziej znane to teoria Löscha, Webera oraz Perroux. Każda z nich analizuje inne założenia lokalizacji przemysłu.

August Lösch skupiał się głównie na uwzględnieniu korzyści skali, której efektem jest obniżenie kosztów produkcji. Weber jako najlepsze miejsce lokalizacji zakładu wskazał to, które generuje najmniejsze koszty transportu, a Perroux stworzył teorię biegunów wzrostu, gdzie za ważny czynnik uznaje się lokalne możliwości regionu.

Lokalizacja zakładów przemysłowych determinuje warunki ich działania, koszty produkcji i efektywność. Ważne jest, by dobrać ją odpowiednio.

RpM6vss6p9MQp

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Ma krótkie, siwe włosy. Łysieje. Ubrany jest w czarny garnitur, białą koszulę.