Wyspa ognia i lodu

R1WEeviYSXVLq
Infografika przedstawia informacje na temat Islandii określanej jako „Wyspy Ognia i Lodu”. Słowo "Islandia" w języku mieszkańców tej wyspy oznacza Kraj Lodów. Patrząc na zdjęcie satelitarne tej wyspy, uwagę zwracają w pierwszej kolejności lodowce. W epoce lodowcowej niemal cała wyspa pokryta była lodem. Dzisiaj lodowce stanowią tylko w 11% jej powierzchni. Na Islandii znajduje się największy lodowiec Europy – Vatnajökull [czyt. watnajokutl], o powierzchni 8,3 tys. km2. Słowo “jökull” [czyt. jokutl] oznacza lodowiec, dlatego też pojawia się w nazwie każdego z nich. Ilustracja przedstawia lodowiec Vatnajökull na Islandii. Składa się on z wielu mniejszych, popękanych części lodu. Widoczna jest rzeka na pierwszym planie. Rzeki Islandii wypływają z lodowców, choć niektóre z nich biorą swój początek z jezior lub źródeł. Tworzą one gęstą sieć hydrologiczną, lecz są stosunkowo krótkie. Na rzekach występują licznie wodospady – tych największych jest około 50. Duża liczba wodospadów wynika z terenów o dużej różnicy poziomów i urwisk, przez które płyną rzeki. Najbardziej znanymi wodospadami są: Dettifoss (największe natężenie przepływu w Europie), Glymur (najwyższy wodospad Islandii – 190 m) czy Gullfoss (tzw. Złoty Wodospad. Na ilustracji widnieje Þjórsá – najdłuższa rzeka na Islandii (230 km), wypływa z lodowca Hofsjökull. Ma ona kilkaset metrów szerokości. Na ilustracji widnieje Wodospad Dettifoss - potężny wodospad w północno-wschodniej Islandii i przez kombinację objętości przepływu, szerokość i wysokość, jeden z najbogatszych w energię wodospadów Europy. Jest on wysoki na kilkadziesiąt metrów. Na ilustracji widnieje Wodospad Glymur - drugi najwyższy wodospad na Islandii o wysokości 198 m, położony w zachodniej Islandii na niewielkiej rzece Botnsá. Wypływa ona z jeziora Hvalvatn na wysokości 378 m n.p.m., by po 9 km dotrzeć do zatoki Hvalfjörður, po drodze opadając w postaci wodospadu Glymur. Na ilustracji widnieje Wodospad Gullfoss znajdujący się w Islandii. Gullfoss leży na rzece Hvítá. Składa się z dwóch kaskad, pierwsza mierzy 11 metrów, druga, położona pod kątem w stosunku do pierwszej, ma wysokość 21 metrów. W każdej sekundzie przepływa przez niego 110 metrów sześciennych wody. Przez Islandię przebiega granica rozbieżna między płytą północnoamerykańską i eurazjatycką. Jest to nietypowa sytuacja, gdyż większość obszarów rozsuwania się płyt litosfery znajduje się na dnie oceanów, tworząc grzbiety śródoceaniczne. Jeden z takich grzbietów ciągnie się przez środek Atlantyku, z północy na południe (Grzbiet Śródatlantycki). Islandia jest fragmentem tego grzbietu, który wystaje ponad powierzchnię oceanu. Powstała on w wyniku wypływania lawy przez ryft, co miało miejsce przez wiele milionów lat. Jest ona zatem zbudowana z zastygłej lawy. Przez te lata rozrastała się ona od środka, zatem wiek skał budujących Islandię rośnie wraz z oddalaniem się od strefy ryftowej. Wyspa ta jest zatem aktywna geologicznie, a pod jej powierzchnią występuje wysoka temperatura. Mapa przedstawia podział Islandii na płytę północnoamerykańską oraz euroazjatycką. Wyodrębniono też strefę wulkaniczną przebiegającą przez środek, skały młodsze niż 3,1 mln lat znajdujące się w centrum oraz skały starsze niż 3,1 mln lat które występują na obrzeżach kraju. Skutki położenia na granicy płyt litosfery. Z sytuacją tą wiąże się występowanie m.in.: wulkanizmu, gorących źródeł i trzęsień ziemi. Efektem położenia Islandii jest przetapianie górnych warstw płaszcza ziemskiego, tworzenie ognisk magmowych oraz powstawanie wulkanów. Obecnie jest tam ok. 25 czynnych wulkanów. Wiele z nich jest przykrytych lodowcami. Wulkan Eyjafjallajökull znajduje się pod lodowcem o tej samej nazwie. Jego erupcja w 2010 roku spowodowała utworzenie ogromnej chmury pyłów, która rozciągnęła się niemal nad całą Europą, paraliżując ruch lotniczy. Wulkan Laki na Islandii. W 1783 r. jego wybuch przyczynił się do klęski głodu i śmierci około 10 tysięcy osób. Ponieważ magma znajduje się tam blisko powierzchni ziemi, wody podziemne Islandii mają bardzo wysoką temperaturę. Dlatego też występują tam gorące źródła i gejzery. Gejzer Strokkur wyrzuca wodę na wysokość 35 m, regularnie – co 10 minut. Mapa przedstawia rozmieszczenie lodowców oraz najwyższych wulkanów. Lodowce (od największego): Vatnajökull, Langjökull, Hofsjökull, Mýrdalsjökull, Drangajökull, Eyjafjallajökull. Wulkany: Hekla, Katla, Hofsjökull, Kverkfjöll.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.
Polecenie 1

Wyjaśnij, dlaczego Islandię nazywa się wyspą ognia i lodu.

RLCoZIxR8USo3
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wymień rodzaje elektrowni, które mogą funkcjonować w opisanych warunkach przyrodniczych.

RJCAl6VtbHKBE
(Uzupełnij).