Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑yellow

Oczy apozycyjne i superpozycyjne

R5BUrFlTYUL2K1
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa rodzaje oczu złożonych u owada. Na ilustracji po lewej stronie jest schemat budowy oka. Ma kulistą postać. W tylnej części jest nerw wzrokowy. Łączy się on z komórkami wzrokowymi układającymi się na schemacie w postaci wachlarza podłużnych elementów. Jeden element to pojedyncze omatidium. W przedniej części oka jest duża ilość małych oczek. Każde oczko jest wypukłe. Obok są kolejne ilustracje. Ukazano oko apozycyjne i superpozycyjne. Oko apozycyjne. Na ilustracji jest pojedyncze omatidium. Ma kształt stożka. Od dołu jest akson w postaci nitki. Przez środek omatidium biegnie pręcik wzrokowy. Po bokach stożka są przegrody barwnikowe. W górnej części jest stożek krystaliczny, a nad nim rogówka. Stożek krystaliczny i rogówka wchodzą w skład soczewki. Opisano elementy. Oko apozycyjne. Każde z licznych omatidiów otoczone jest komórkami barwnikowymi. Komórki barwnikowe pochłaniają większość promieni świetlnych, lecz do soczewki przepuszczane są tylko promienie prostopadłe. Występują u owadów dziennych. Stożek krystaliczny Element omatidium zbudowany z czterech komórek, położony poniżej rogówki i stanowiący z nią aparat dioptryczny, który załamuje promienie świetlne i kieruje je do pręcika wzrokowego. Przegroda barwnikowa. Omatidia w oku apozycyjnym są od siebie oddzielone szczelną przegrodą barwnikową, dzięki czemu światło dociera do nich tylko przez stożek krystaliczny. Pręcik wzrokowy (rdzeń światłoczuły, rabdom). Jest światłoczułą częścią omatidium. Reagując skracaniem, wydłużaniem i zmianą średnicy, adaptuje oko do różnych warunków naświetlenia. Obok omatidium na rysunku pokazano schemat przechodzenia światła przez znajdujące się obok siebie omatidia. Światło wpada do omatidium przez rogówkę i stożek krystaliczny dociera niemal do aksonów. Nad omatidiami jest napis silne światło. Przez środek omatidiów poprowadzono linie przerywane. Oko superpozycyjne. Na ilustracji jest pojedyncze omatidium. Ma kształt stożka. Od dołu zaznaczono akson, następnie biegnący przez środek pręcik wzrokowy, po bokach dosyć grubą przegrodę barwnikową, kolejno ku górze stożek krystaliczny, rogówkę, które tworzą soczewkę. Opisano elementy. Oko superpozycyjne. Niewielka liczba omatidiów oraz mniejsza izolacja optyczna pomiędzy nimi. Widziany obraz jest jaśniejszy, lecz mniej ostry. Występują u owadów nocnych, zmierzchowych. Stożek krystaliczny. Element omatidium zbudowany z czterech komórek, położony poniżej rogówki i stanowiący z nią aparat dioptryczny, który załamuje promienie świetlne i kieruje je do pręcika wzrokowego. Przegroda barwnikowa. Omatidia w oku superpozycyjnym są od siebie oddzielone nieszczelną przegrodą barwnikową, dzięki czemu światło dociera do nich przez stożek krystaliczny i z boku. Pręcik wzrokowy (rdzeń światłoczuły, rabdom). Jest światłoczułą częścią omatidium, wyłapuje światło. Reagując skracaniem, wydłużaniem i zmianą średnicy, adaptuje oko do różnych warunków naświetlenia. Obok omatidium jest rysunek omatidiów i przechodzącego przez nie światła. Światło ulega rozproszeniu. Przez omatidia poprowadzono pionowo linie przerywane, ale również na skos. Pomiędzy stożkiem krystalicznym a częścią z przegrodą barwnikową jest przerwa. Światło ukazane w postaci czerwonych pasków znajduje się od wysokości dolnej części stożka do połowy części omatidium z przegrodą barwnikową.
Dwa rodzaje oczu złożonych u owada.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1
RK0MxFMVm4tto
Porównaj budowę oka superpozycyjnego i apozycyjnego. (Uzupełnij).
Polecenie 2
RDEyOtA5wTmv1
Wykaż związek budowy z trybem życia owadów oraz wymień po dwa przykłady owadów, u których występuje taki typ oczu. (Uzupełnij).