Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Przeanalizuj mapę przedstawiającą położenie największych jednostek tektonicznych Polski. Odczytaj nazwę jednostki tektonicznej na obszarze, na którym znajduje się Twoja szkoła. Opisz jej dokładne położenie.

Zapoznaj się z opisem mapy przedstawiającej  położenie największych jednostek tektonicznych Polski. Na jego podstawie spróbuj określić nazwę jednostki tektonicznej na obszarze, na którym znajduje się Twoja szkoła i opisz jej położenie.

RG1yiPvOhw0Z9
(Uzupełnij).
R1R9ZNfrDU0GM1
Mapa Polski przedstawia główne jednostki tektoniczne w kraju. W północno-wschodniej Polsce znajduje się platforma wschodnioeuropejska. Obejmuje ona większość województwa pomorskiego, całe województwo warmińsko-mazurskie i podlaskie, część mazowieckiego, lubelskiego i kujawsko-pomorskiego. Ta platforma sąsiaduje z platformą zachodnioeuropejską. Granicę pomiędzy tymi platformami stanowi nasunięcie. Częścią platformy zachodnioeuropejskiej, która sąsiaduje z platformą wschodnioeuropejską jest niecka brzeżna. Jest to platforma paleozoiczna. Ciągnie się ona od wybrzeża Bałtyku, aż po granicę polsko-ukraińską na Lubelszczyźnie. Kolejny jest wał środkowopolski. Jest to platforma paleozoiczna - wyniesienie. Obejmuje ona pas ciągnący się od wybrzeża Bałtyku przez Kujawy, środkową Polskę, aż do południowej Lubelszczyzny. Z wałem środkowopolskim u jego granic w okolicach rzeki Wisły są Góry Świętokrzyskie. Jest to obszar fałdowań wczesnopaleozoicznych, orogenezy kaledońskiej, a kompleksy skalne przekształcone podczas orogenezy hercyńskiej. Miasto znajdujące się w pobliżu tych gór to Kielce. Bardziej na południe widoczny jest pas zwany niecką szczecińsko-miechowską. Ciągnie się on aż do okolic Szczecina po ziemie na północ od rzeki Wisły w okolicach Krakowa. Na zachód od niecki szczecińsko - miechowskiej widoczna jest monoklina przedsudecka. Obejmuje ona duże obszary w zachodniej Polsce z takimi miastami jak Zielona Góra, Wrocław czy Opole. Na południe od Wrocławia znajduje się blok przedsudecki. Jest on obszarem fałdowań późnopaleozoicznych z okresu orogenezy hercyńskiej. Kompleksy skalne orogenezy hercyńskiej są pod pokrywą skał osadowych. Granica pomiędzy monokliną przedsudecką, a blokiem przedsudeckim jest uskokiem. Na południe od bloku przedsudeckiego w południowozachodniej Polsce są Sudety. Graniczą one z blokiem przedsudeckim także przez uskok. Sudety są obszarem fałdowań późnopaleozoicznych z okresu orogenezy hercyńskiej. Kompleksy skalne orogenezy hercyńskiej zostały częściowo utworzone podczas orogenezy kaledońskiej. W okolicach Katowic znajduje się natomiast niecka górnośląska. Jest ona zapadliskiem przedgórskim rozwiniętym na bloku prekambryjskim podczas orogenezy hercyńskiej. W południowowschodniej Polsce jest zapadlisko przedkarpackie. Jest to pas obejmujący północne Podkarpacie, południową Lubelszczyznę oraz pas Wisły od Sandomierza po dolny bieg rzeki przez Kraków do granicy z Czechami. To zapadlisko przedgórskie jest obszarem fałdowań kenozoicznych powstałym podczas orogenezy alpejskiej. Poniżej zapadliska przedkarpackiego są góry Karpaty. Znajdują się one w południowo-wschodniej Polsce przy granicy ze Słowacją oraz Ukrainą na obszarze fałdowań kenozoicznych. Są to kompleksy skalne powstały podczas orogenezy alpejskiej. Na obszarze mapy umieszczone są następujące cyfry wraz z opisem: 1. Platforma wschodnioeuropejska– jest położona w północno-wschodniej części kraju; składa się z fundamentu krystalicznego oraz leżącej na nim pokrywy osadowej (ma więc charakter płyty). Występują w niej luki stratygraficzne. Nie ulegała późniejszym ruchom górotwórczym. W obrębie platformy znajdują się trzy wyniesienia (Łeby, mazursko-suwalskie, Sławatycz) oraz trzy obniżenia (nadbałtyckie, podlaskie, nadbużańskie)., 2. Góry Świętokrzyskie– zbudowane są ze skał osadowych, w których czasami spotykane są skały pochodzenia wulkanicznego; główne jednostki tektoniczne Gór Świętokrzyskich powstały w czasie ruchów hercyńskich; ostatnim etapem tych ruchów było wypiętrzenie bloku łysogórskiego i kieleckiego., 3. Wał środkowopolski– jego długość to ok. 1000 km, a szerokość ok. 50 km; jest zbudowany z utworów permsko-mezozoicznych (w niektórych rejonach występują one na powierzchni terenu); cechą charakterystyczną tego wału jest duża miąższość osadów w rejonie Kujaw; są to liczne i dobrze wykształcone struktury solne, które rozmieszczone są liniowo wzdłuż uskoków; największa z nich to wysad Kłodawy (długość 25 km i szerokość około 2 km)., 4. Niecka szczecińsko-miechowska– finalnie ukształtowała się w fazie laramijskiej (ruchy tektoniczne będące w szerokim ujęciu fazami orogenezy alpejskiej i przypadające na schyłek kredy oraz początek paleogenu); cechuje się zmienną szerokością; w północnej części niecki dominują skały kredowe (wapienie, kreda pisząca, margle i opoki) oraz miejscami przejawy tektoniki solnej (diapiry w Drawnie, Goleniowie, w okolicy Mogilna, Rogoźna i Wapna); podłoże części miechowskiej tej niecki zbudowane jest ze skał paleozoicznych, które są sfałdowane i pocięte uskokami., 5. Niecka górnośląska– zbudowana ze skał metamorficznych z prekambru, na których zalegają skały węglanowe. Występujące tu osady karbońskie wykształcone zostały po orogenezie hercyńskiej. Nazywane są one osadami karbonu produktywnego. Wśród nich wyróżnia się trzy warstwy – brzeżną, siodłową i łęgową. Siodłowa warstwa osadów jest najbogatsza w pokłady węgla., 6. Monoklina przedsudecka– zbudowana z osadów permsko-dolnokredowych, typową cechą tej jednostki jest występowanie w osadach permu złóż rud miedzi i złóż węglowodorów; na tych warstwach zalegają osady triasu – pstry piaskowiec, który jest przewarstwiony wapieniami, marglami i dolomitami; w części południowej monokliny występują utwory triasowe, w których stwierdzono dolomity kruszconośne (cynk, ołów i srebro)., 7. Blok przedsudecki– składa się z dwóch pięter strukturalnych – starszego, które zbudowane jest ze skał metamorficznych i magmowych, oraz młodszego, zbudowanego ze skał osadowych z okresów od permu do plejstocenu; ta jednostka ma typową budowę mozaikową; jest ona przedłużeniem Sudetów – została oddzielona od Sudetów dopiero w czasie orogenezy alpejskiej (czasami uznawana jest za część Sudetów)., 8. Sudety (blok sudecki)– jednostka ta zbudowana jest głównie ze skał metamorficznych (wiek: od późnego proterozoiku do dewonu); miejscami występują również skały magmowe (głębinowe i wulkaniczne; wiek: karbon, perm i paleogen) oraz skały osadowe (wiek: od dewonu do górnej kredy); na starszym podłożu zalegają płaty skał z okresu kenozoiku; jednostka ta charakteryzuje się budową mozaikową., 9. Karpaty– powstały w wyniku kolizji płyty apulijskiej z płytą europejską; zostały sfałdowane w kilku etapach w kredzie i paleogenie, czego skutkiem jest występowanie dwóch różniących się wiekiem i budową geologiczną jednostek; są to: Karpaty Wewnętrzne– zalicza się do nich Tatry, Podhale i Pieniny. Zbudowane są: ze sfałdowanych i przemieszczonych osadowych skał mezozoicznych – wapieni, dolomitów, margli, łupków i piaskowców, z wypiętrzonych skał metamorficznych – gnejsów i łupków krystalicznych, ze skał magmowych – granitoidów Obniżenia są wypełnione fliszem; Karpaty Wewnętrzne zostały sfałdowane wcześniej niż Karpaty Zewnętrzne. Karpaty Zewnętrzne– zalicza się do nich Pogórze Karpackie i Beskidy, które zbudowane są z osadów fliszowych tworzących płaszczowiny, jedne z najsilniejszych ruchów fałdowych miały miejsce na przełomie paleogenu i neogenu, czego skutkiem było przemieszczenie i nasunięcie się płaszczowin., 10. Zapadlisko przedkarpackie– najmłodsza jednostka alpejska na obszarze Polski; wypełniona jest osadami mioceńskimi (występuje również mioceńska seria solonośna przy utworach fliszowych). W północnej części zapadliska w osadach gipsowych spotykane są złoża siarki rodzimej. Większa część zapadliska została przykryta płaszczowinami Karpat Zewnętrznych.
Główne jednostki tektoniczne Polski
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.