Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Na podstawie poniższej grafiki interaktywnej podaj pięć dowodów na poparcie teorii tektoniki płyt litosfery.

Na podstawie opisu poniższej grafiki interaktywnej podaj pięć dowodów na poparcie teorii tektoniki płyt litosfery.

RT3YJko0VvFpS
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Podaj główne wnioski wynikające z badań Coxa.

RT3YJko0VvFpS
(Uzupełnij).
R2kRA0TlYF6SU1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca na mapie świata wiek skorupy oceanicznej w milionach lat za pomocą kolorów. Z analizy mapy wynika, że najstarszą częścią sięgającą permu, a więc mającą między 180 a 280 lat, jest wschodni obszar Morza Śródziemnego. Między 100 a 160 milionów lat ma obszar na wschód od Japonii, Chin, a także nieduże obszary u wybrzeży północno zachodnich i południowo-wschodnich Afryki, wybrzeży Wschodnich Ameryki Północnej przecinek i wybrzeże Antarktydy. najmłodsze części skorupy oceanicznej, mające do 50000000 lat to pasy ciągnące się przez całą wysokość kuli ziemskiej przez środek Atlantyku, szeroki obszar na zachód od Ameryki środkowe i Południowej, szeroki pas na zachód od Madagaskaru aż po tereny na południe od Australii, wąski pas ciągnący się od Półwyspu Arabskiego, po teren na południe od Afryki. Na grafice opisano następujące treści: 1. Teoria tektoniki płyt litosfery Podstawą teorii tektoniki płyt litosfery jest założenie, że skorupa ziemska złożona jest z płyt litosferycznych (różniących się od siebie gęstością i właściwościami fizyczno-chemicznymi), które są usadowione na półplastycznej astenosferze. Do takich założeń doszedł pośrednio Alfred Wegener, wprowadzając teorię dryfu kontynentów. Badacz spostrzegł, że dzisiejsze ułożenie kontynentów na kuli ziemskiej wskazuje na ich niegdyś spójne ułożenie. Ważną rolę w poparciu tej teorii odegrały badania paleomagnetyczne Coxa, które wykazały, że wiek skał na granicy płyt litosfery jest młodszy niż ich głębiej osadzone partie, co tłumaczy przyrastanie płyty oceanicznej. Założenia teorii tektoniki tłumaczą: dryf kontynentów, powstawanie górotworów oraz rozmieszczenie wulkanizmu i stref sejsmicznych na świecie., 2. Granice płyt litosferycznych Teoria Wegenera świadcząca o dryfie płyt jest wyjściową koncepcją teorii tektoniki płyt litosfery, której założeniem jest fakt, że skorupa ziemska dzieli się na płyty skorupy ziemskiej, przy czym ze względu na ich właściwości fizyczno-chemiczne wyróżnia się płyty oceaniczne i kontynentalne. Znaczącą rolę w teorii tektoniki płyt odgrywa rodzaj granic płyt litosferycznych, czyli miejsc kontaktowych dwóch płyt litosferycznych. W zależności od rodzaju dwóch płyt kontaktowych na granicach wyróżniamy strefy spreadingu oraz subdukcji. Strefa subdukcji to strefa zbieżna, w której na granicy dwóch płyt o różnej gęstości dochodzi do podsuwania się jednej płyty pod drugą. Najczęściej płytą podsuwającą się jest płyta oceaniczna, jednak nie zawsze tak jest. Przykładem podsuwania się płyty kontynentalnej pod kontynentalną jest płyta indyjska pod euroazjatycką. W strefie spreadingu dochodzi do odsuwania się płyt litosferycznych (głównie oceanicznych), czego wynikiem jest przyrastanie skorupy ziemskiej i powstawanie rowów śródoceanicznych. W tych miejscach można zauważyć silny magmatyzm. Kolejnym przykładem rodzajów granic płyt litosferycznych są granice przesuwcze, gdzie na granicy tych płyt dochodzi do przesunięcia się ich względem siebie. Przykładem jest przesuwanie się płyty pacyficznej z płytą północnoamerykańską w miejscu uskoku San Andreas., 3. Podobieństwo w rozkładzie kontynentów wykazujące niegdyś ich połączenie Jednym z założeń teorii Wegenera był fakt, że obecny rozkład kontynentów na świecie wskazuje na ich zbieżne ułożenie we wcześniejszych okresach geologicznych. Prawdopodobieństwo tej tezy tłumaczy występowanie tzw. pomostów lądowych, po których kroczyły ówczesne organizmy żywe, których szczątki są znajdowane na różnych szerokościach poszczególnych kontynentów, co świadczy o występowaniu jednego wielkiego superkontynentu – Pangei. Kolejnym dowodem jest dopasowanie topograficzne kontynentów do siebie oraz występowanie w tych miejscach podobnych facji skalnych o tym samym wieku i rodzaju., 4. Badania paleomagnetyczne Teorię tektoniki płyt potwierdziły badania paleomagnetyczne Coxa, których celem było zbadanie wieku skał na podstawie ich właściwości magnetycznych. Okazało się, że na granicach płyt litosfery wiek skał skorupy jest dużo młodszy niż w głębi płyty, co potwierdziło przyrastanie płyt, opisane w teorii tektoniki., 5. Powstawanie łańcuchów górskich Teoria tektoniki opisuje również powstawanie łańcuchów górskich, które powstają podczas subdukcji. Podczas tego zjawiska dochodzi do zderzenia dwóch płyt, sfałdowania materiału oraz jego wydźwignięcia.
Wiek skorupy oceanicznej (w mln lat)
Źródło: noaa.gov, dostępny w internecie: noaa.gov/, domena publiczna.