Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Czy materię można rozdzielić metodami fizycznymi? Poniższa grafika interaktywna przedstawia odpowiedź na to pytanie. Zapoznaj się z nią, a następnie odpowiedz na pytania.

Czy materię można rozdzielić metodami fizycznymi? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie odpowiedz na pytania.

RrDogudzlXoy21
Drzewo decyzyjne. Materia. Na zdjęciu jest artystyczna wizja Wszechświata ze skupiskiem gwiazd, rozmytymi liniami w różnych kolorach. Czy można materię rozdzielić metodami fizycznymi? Odpowiedź: tak / nie. Odpowiedź tak – mieszanina. Na zdjęciu jest mikser wyrabiający ciasto. Czy w mieszaninie można rozróżnić składniki gołym okiem? Odpowiedź: tak / nie. Odpowiedź tak – mieszanina niejednorodna. Na zdjęciu jest filiżanka kawy. Na jej powierzchni ozdobny wzór z mleka, tak zwany latte art. Przykładem mieszaniny niejednorodnej jest kawa. Jej składniki możemy rozróżnić gołym okiem – kawa i mleko. Na zdjęciu jest mleko nalewane z dzbanka do szklanki. Mleko, które wygląda jak substancja czysta, jest mieszaniną heterogeniczną – pod mikroskopem można dostrzec pojedyncze kulki tłuszczu. Odpowiedź nie. Mieszanina jednorodna. Na zdjęciu znajduje się szklanka z herbatą. Przykładem mieszaniny jednorodnej jest herbata, jej składników nie rozróżnimy gołym okiem. Czy można materię rozdzielić metodami fizycznymi? Odpowiedź: tak / nie. Odpowiedź nie – substancja. Na zdjęciu dłoń w rękawiczce jednorazowej trzymająca fiolkę z kolorowym płynem. Czy substancję można rozłożyć na proste składniki? Odpowiedź: tak / nie. Odpowiedź tak - związek chemiczny. Na zdjęciu jest pewna ilość czerwonych, drobnych granulek. Przykładem związku chemicznego jest dichromian potasu. Odpowiedź nie – pierwiastek. Na zdjęciu znajduje się probówka z czerwonym grudkowatym ciałem stałym. Przykładem pierwiastka jest fosfor.
Źródło: http://www.edupedia.pl/map/dictionary/id/29_slownik_chemiczny.html, dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Polecenie 2

Jaki jest podział substancji chemicznych? Zapoznaj się z mapą myśli, a następnie rozwiąż zadania.

R1D3O6TtOpOcO1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: SubstancjaElementy należące do kategorii SubstancjaNazwa kategorii: MieszaninaElementy należące do kategorii MieszaninaNazwa kategorii: jednorodnaElementy należące do kategorii jednorodnaNazwa kategorii: roztwór soli kamiennej w wodzieNazwa kategorii: woda z atramentemNazwa kategorii: powietrzeNazwa kategorii: stalKoniec elementów należących do kategorii jednorodnaNazwa kategorii: niejednorodnaElementy należące do kategorii niejednorodnaNazwa kategorii: woda i piasekNazwa kategorii: woda i olejNazwa kategorii: siarka z opiłkami żelazaKoniec elementów należących do kategorii niejednorodnaKoniec elementów należących do kategorii MieszaninaNazwa kategorii: Pierwiastek chemicznyElementy należące do kategorii Pierwiastek chemicznyNazwa kategorii: ze względu na położenie w układzie okresowymElementy należące do kategorii ze względu na położenie w układzie okresowymNazwa kategorii: litowce (grupa 1)Nazwa kategorii: berylowce (grupa 2)Nazwa kategorii: skandowce (grupa 3)Nazwa kategorii: tytanowce (grupa 4)Nazwa kategorii: wanadowce (grupa 5)Nazwa kategorii: chromowce (grupa 6)Nazwa kategorii: manganowce (grupa 7)Nazwa kategorii: żelazowce (grupa 8)Nazwa kategorii: kobaltowce (grupa 9)Nazwa kategorii: niklowce (grupa 10)Nazwa kategorii: miedziowce (grupa 11)Nazwa kategorii: cynkowce (grupa 12)Nazwa kategorii: borowce (grupa 13)Nazwa kategorii: węglowce (grupa 14)Nazwa kategorii: azotowce (grupa 15)Nazwa kategorii: tlenowce (grupa 16)Nazwa kategorii: fluorowce (grupa 17)Nazwa kategorii: helowce (grupa 18)Koniec elementów należących do kategorii ze względu na położenie w układzie okresowymNazwa kategorii: ze względu na położenie w bloku energetycznymElementy należące do kategorii ze względu na położenie w bloku energetycznymNazwa kategorii: pierwiastki bloku s np. rubid (Rb); magnez (Mg); frans (Fr)Nazwa kategorii: pierwiastki bloku p np. fluor (F); antymon (Sb); tellur (Te)Nazwa kategorii: pierwiastki bloku d np. mangan (Mn); chrom (Cr); pallad (Pd)Nazwa kategorii: pierwiastki bloku f np. iterb (Yb); nobel (No); neodym (Nd)Koniec elementów należących do kategorii ze względu na położenie w bloku energetycznymNazwa kategorii: ze względu na metalicznośćElementy należące do kategorii ze względu na metalicznośćNazwa kategorii: metale np. lit (Li); wapń (Ca); cynk (Zn)Nazwa kategorii: niemetale np. selen (Se); fosfor (P); azot (N)Koniec elementów należących do kategorii ze względu na metalicznośćNazwa kategorii: ze względu na rodzaj grupElementy należące do kategorii ze względu na rodzaj grupNazwa kategorii: główne (1-2, 13-18)Nazwa kategorii: poboczne (3-12)Koniec elementów należących do kategorii ze względu na rodzaj grupKoniec elementów należących do kategorii Pierwiastek chemicznyNazwa kategorii: Związek chemicznyElementy należące do kategorii Związek chemicznyNazwa kategorii: ze względu na dominujący rodzaj wiązań chemicznych występujących między atomami tworzącymi cząsteczkiElementy należące do kategorii ze względu na dominujący rodzaj wiązań chemicznych występujących między atomami tworzącymi cząsteczkiNazwa kategorii: jonowe np. NaCl, CaBr[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]Nazwa kategorii: kowalencyjneElementy należące do kategorii kowalencyjneNazwa kategorii: spolaryzowane np. CO[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/], NH[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/]Nazwa kategorii: niespolaryzowane np. N[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/], Cl[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]Koniec elementów należących do kategorii kowalencyjneNazwa kategorii: donorowo-akceptorowe (wiązania koordynacyjne) np. PtCl[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/](NH[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/])[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]Koniec elementów należących do kategorii ze względu na dominujący rodzaj wiązań chemicznych występujących między atomami tworzącymi cząsteczkiNazwa kategorii: ze względu na zwyczajowy podział związków chemicznychElementy należące do kategorii ze względu na zwyczajowy podział związków chemicznychNazwa kategorii: organiczneElementy należące do kategorii organiczneNazwa kategorii: np. HCOOH, białkaKoniec elementów należących do kategorii organiczneNazwa kategorii: nieorganiczneElementy należące do kategorii nieorganiczneNazwa kategorii: np. CaCl[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/], K[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]OKoniec elementów należących do kategorii nieorganiczneKoniec elementów należących do kategorii ze względu na zwyczajowy podział związków chemicznychNazwa kategorii: ze względu na reaktywnośćElementy należące do kategorii ze względu na reaktywnośćNazwa kategorii: ze względu na charakter chemicznyElementy należące do kategorii ze względu na charakter chemicznyNazwa kategorii: kwasy np. H[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]SO[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]4[/], HClNazwa kategorii: zasady np. NaOH, Ca(OH)[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]Nazwa kategorii: związki amfoteryczne np. ZnO, Al[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]O[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/]Nazwa kategorii: sole np. MgSO[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]4[/], K[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/]PO[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]4[/]Koniec elementów należących do kategorii ze względu na charakter chemicznyNazwa kategorii: ze względu na ogólną skłonność do przyjmowania lub udostępniania elektronówElementy należące do kategorii ze względu na ogólną skłonność do przyjmowania lub udostępniania elektronówNazwa kategorii: elektrofile np. H[baseline-shift: super; font-size: smaller;]+[/], K[baseline-shift: super; font-size: smaller;]+[/], AlCl[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/]Nazwa kategorii: nukleofile np. OH[baseline-shift: super; font-size: smaller;]-[/], NH[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/]Koniec elementów należących do kategorii ze względu na ogólną skłonność do przyjmowania lub udostępniania elektronówNazwa kategorii: ze względu na zachowanie w reakcjach redoksElementy należące do kategorii ze względu na zachowanie w reakcjach redoksNazwa kategorii: utleniacze np. HNO[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]3[/], H[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]O[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]2[/]Nazwa kategorii: reduktory np. NaH, LiBH[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]4[/]Koniec elementów należących do kategorii ze względu na zachowanie w reakcjach redoksKoniec elementów należących do kategorii ze względu na reaktywnośćKoniec elementów należących do kategorii Związek chemicznyKoniec elementów należących do kategorii Substancja
Mapa myśli pt. „Podział substancji”
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Materiał opracowany na podstawie informacji dostępnych pod adresem: https://www.tec-science.com/chemistry/structure-of-matter/classification-of-matter/, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rlqr5y5mVHJyg
Ćwiczenie 1
Wskaż zdanie nieprawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Mieszaniny jednorodne to takie, które składniki można odróżnić gołym okiem., 2. Sposoby rozdzielania mieszanin to m.in sączenie i filtracja, sedymentacja, krystalizacja i ekstrakcja., 3. Związek chemiczny można otrzymać tylko na drodze reakcji chemicznej., 4. Dekantacja to zlewanie cieczy znad osadu.
RflrsTyMrEJvH1
Ćwiczenie 2
Połącz w pary pojęcie z definicją. 1. Pierwiastek 2. Mieszanina 3. Związek chemiczny. Możliwe odpowiedzi: 1. składa się z atomów o tej samej liczbie atomowej., 2. składa się z dwóch lub więcej substancji, w przypadku których nie występuje połączenie chemiczne., 3. to substancja złożona wykazująca zarówno jednorodność makroskopową, jak i jednorodność molekularną.
Rh2MfpVciWSCN1
Ćwiczenie 3
Z podanych substancji wybierz te, które są mieszaniną jednorodną. Możliwe odpowiedzi: 1. Benzyna, 2. Woda z piaskiem, 3. Ocet, 4. Stal
RN2hkTkovBXMZ2
Ćwiczenie 4
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.