Grafika interaktywna przedstawia podział czynników wpływających na intensywność wietrzenia. Kiedy klikniesz oznaczenie cyfrowe, wyświetli się krótka, syntetyczna informacja dotycząca wpływu danego czynnika na intensywność procesów wietrzenia. Przeanalizuj grafikę w celu usystematyzowania informacji i wykonaj polecenia. W razie potrzeby skorzystaj z innych źródeł informacji.

Polecenie 1

Określ, czy uwzględnione czynniki mają jednakowy wpływ na przebieg i intensywność procesów wietrzenia, czy też niektóre z nich można uznać za dominujące. Odpowiedź uzasadnij, podaj przykłady.

RPapfWEqvWyqI
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Omów warunki, w których wietrzenie zachodzi z dużą intensywnością. Uwzględnij różne czynniki.

RkvyLsm2ztERP
(Uzupełnij).
RSTQeofeVWYfr1
Na schemacie znajdują się czynniki wpływające na wietrzenie. Z lewej strony schematu widnieje duży prostokąt z napisem CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE. Od niego w prawą stronę prowadzą niebieskie strzałki do mniejszych prostokątów z napisami, kolejno: WODA, TEMPERATURA, CIŚNIENIE, GRAWITACJA, ROŚLINY, ZWIERZĘTA, MIKROORGANIZMY, CZŁOWIEK. Na każdej ze strzałek są cyfry od 1 do 8 z następującymi opisami: 1. Woda - fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia mrozowego (kongelacja) – rozdrabnianie skał wskutek wzrostu objętości wody o ok. 9%, podczas jej zamarzania w szczelinach, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia solnego (eksudacja) - rozdrabnianie skał poprzez mechaniczne działanie soli, spowodowane zmianami wilgotności, główny ośrodek reakcji chemicznych (rozpuszczanie, utlenianie, redukcja, uwęglanowienie, uwodnienie i in.), powodujących zmianę składu chemicznego, główna droga transportu chemicznych produktów wietrzenia powodująca ich wymywanie (ługowanie). 2. Temperatura - fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia mrozowego (kongelacja) - wzrostu objętości wody o ok. 9%, podczas jej zamarzania w szczelinach skalnych, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia solnego (eksudacja) - rozdrabnianie skał poprzez mechaniczne działanie soli, spowodowane zmianami wilgotności w warunkach wysokiej temperatury i intensywnego parowania, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia insolacyjnego (termicznego) - dobowe i sezonowe zmiany - wietrzenie temperatury skał, przyspieszenie tempa wietrzenia chemicznego, zgodnie z regułą van Hoffa głoszącą, że szybkość reakcji chemicznej wzrasta 2-krotnie przy podwyższeniu temperatury o 10 °C. 3. Ciśnienie - fizyczna dezintegracja skał wskutek naprężeń związanych zmianami nacisku (dociążeniem lub częściej odciążeniem) np. przez wyżej zalegające warstwy skalne. 4. Grawitacja - rozpad spękanych, uszczelnionych skał pod wpływem ciężaru, przemieszczanie pionowe i poziome fizycznych i chemicznych produktów wietrzenia (np. rumoszu w dół stoku lub roztworów transportujących substancje chemiczne). 5. Rośliny - fizyczna dezintegracja skały przez korzenie roślin, uwalnianie kwasów organicznych rozpuszczających skały. 6. Zwierzęta - rozdrabnianie skał i zmiana ich struktury, zwiększenie podatności na inne rodzaje wietrzenia. 7. Mikroorganizmy - wpływ na przebieg procesów biochemicznych i geochemicznych zachodzących w podłożu skalnym, wytwarzanie z podlegających rozkładowi szczątków roślinnych silnych kwasów organicznych (np. masłowy, octowy), w tym humusowych, rozkładanie związków amonowych i wytwarzanie kwasu azotowego, udział w obiegu geochemicznym pierwiastków i związków chemicznych (bakterie siarkowe, bakterie żelazowe i in.). 8. Człowiek - wprowadzanie do środowiska zanieczyszczeń przyspieszających wietrzenie skał (np. zanieczyszczenia gazowe powodujące kwaśne opady),mechaniczne rozdrabnianie skał w celach użytkowych (np. pozyskiwanie kamienia budowlanego, tłucznia drogowego, budowa tuneli i in.).
Czynniki wpływające na wietrzenie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.