Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Grafika interaktywna przedstawia podział czynników wpływających na intensywność wietrzenia. Kiedy klikniesz oznaczenie cyfrowe, wyświetli się krótka, syntetyczna informacja dotycząca wpływu danego czynnika na intensywność procesów wietrzenia. Przeanalizuj grafikę w celu usystematyzowania informacji i wykonaj polecenia. W razie potrzeby skorzystaj z innych źródeł informacji.

Polecenie 1

Określ, czy uwzględnione czynniki mają jednakowy wpływ na przebieg i intensywność procesów wietrzenia, czy też niektóre z nich można uznać za dominujące. Odpowiedź uzasadnij, podaj przykłady.

RPapfWEqvWyqI
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Omów warunki, w których wietrzenie zachodzi z dużą intensywnością. Uwzględnij różne czynniki.

RkvyLsm2ztERP
(Uzupełnij).
RSTQeofeVWYfr1
Na schemacie znajdują się czynniki wpływające na wietrzenie. Z lewej strony schematu widnieje duży prostokąt z napisem CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE. Od niego w prawą stronę prowadzą niebieskie strzałki do mniejszych prostokątów z napisami, kolejno: WODA, TEMPERATURA, CIŚNIENIE, GRAWITACJA, ROŚLINY, ZWIERZĘTA, MIKROORGANIZMY, CZŁOWIEK. Na każdej ze strzałek są cyfry od 1 do 8 z następującymi opisami: 1. Woda - fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia mrozowego (kongelacja) – rozdrabnianie skał wskutek wzrostu objętości wody o ok. 9%, podczas jej zamarzania w szczelinach, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia solnego (eksudacja) - rozdrabnianie skał poprzez mechaniczne działanie soli, spowodowane zmianami wilgotności, główny ośrodek reakcji chemicznych (rozpuszczanie, utlenianie, redukcja, uwęglanowienie, uwodnienie i in.), powodujących zmianę składu chemicznego, główna droga transportu chemicznych produktów wietrzenia powodująca ich wymywanie (ługowanie). 2. Temperatura - fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia mrozowego (kongelacja) - wzrostu objętości wody o ok. 9%, podczas jej zamarzania w szczelinach skalnych, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia solnego (eksudacja) - rozdrabnianie skał poprzez mechaniczne działanie soli, spowodowane zmianami wilgotności w warunkach wysokiej temperatury i intensywnego parowania, fizyczna dezintegracja skał wskutek wietrzenia insolacyjnego (termicznego) - dobowe i sezonowe zmiany - wietrzenie temperatury skał, przyspieszenie tempa wietrzenia chemicznego, zgodnie z regułą van Hoffa głoszącą, że szybkość reakcji chemicznej wzrasta 2-krotnie przy podwyższeniu temperatury o 10 °C. 3. Ciśnienie - fizyczna dezintegracja skał wskutek naprężeń związanych zmianami nacisku (dociążeniem lub częściej odciążeniem) np. przez wyżej zalegające warstwy skalne. 4. Grawitacja - rozpad spękanych, uszczelnionych skał pod wpływem ciężaru, przemieszczanie pionowe i poziome fizycznych i chemicznych produktów wietrzenia (np. rumoszu w dół stoku lub roztworów transportujących substancje chemiczne). 5. Rośliny - fizyczna dezintegracja skały przez korzenie roślin, uwalnianie kwasów organicznych rozpuszczających skały. 6. Zwierzęta - rozdrabnianie skał i zmiana ich struktury, zwiększenie podatności na inne rodzaje wietrzenia. 7. Mikroorganizmy - wpływ na przebieg procesów biochemicznych i geochemicznych zachodzących w podłożu skalnym, wytwarzanie z podlegających rozkładowi szczątków roślinnych silnych kwasów organicznych (np. masłowy, octowy), w tym humusowych, rozkładanie związków amonowych i wytwarzanie kwasu azotowego, udział w obiegu geochemicznym pierwiastków i związków chemicznych (bakterie siarkowe, bakterie żelazowe i in.). 8. Człowiek - wprowadzanie do środowiska zanieczyszczeń przyspieszających wietrzenie skał (np. zanieczyszczenia gazowe powodujące kwaśne opady),mechaniczne rozdrabnianie skał w celach użytkowych (np. pozyskiwanie kamienia budowlanego, tłucznia drogowego, budowa tuneli i in.).
Czynniki wpływające na wietrzenie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.