bg‑gray1

Strefa Sahelu – położenie geograficzne

Przeanalizuj poniższe grafiki, a następnie wykonaj polecenia.

Zapoznaj się z treścią opisów poniższych grafik i wykonaj polecenia.

RjQHDOstTRoGp
Prezentacja składa się z kilku slajdów oraz opisów do nich. Na mapie Afryki zaznaczono wartości opadów atmosferycznych. Na terenach Sahary i Kalahari oznaczono wartość od 100 do 250 milimetrów. W rejonie Sahelu biegną dwa pasy wartości – od północy licząc są to: między 250 a 500 milimetrów, między 500 a 1000 milimetrów. Tereny poniżej Sahelu (nie licząc Kalahari) mają wartości opadów od 100 do nawet 3000 milimetrów. Najwyższe są w Kotlinie Konga i na wschodnim Madagaskarze. Opis: Niniejsza mapa przedstawia roczną sumę opadów na kontynencie afrykańskim. Największe opady odnotowuje się bliżej równika, w uproszczeniu – między równikiem a 10°N i 10°S (powyżej 2000, a miejscami nawet 3000 mm rocznie). Jest to związane ze stałym ośrodkiem niżowym i deszczami zenitalnymi. Ciepłe i wilgotne powietrze unosi się, a wraz z unoszeniem – ochładza, a para wodna skrapla się. Natomiast chłodne i suche już powietrze przemieszcza się ku zwrotnikom. W okolicach zwrotnika Raka i Koziorożca powietrze opada, więc występują tam stałe ośrodki wysokiego ciśnienia. Nie ma zatem możliwości powstawania chmur i opadów atmosferycznych. Dlatego też, wraz z oddalaniem się od równika, suma opadów maleje i osiąga najniższą wartość (poniżej 100 mm rocznie) w okolicach zwrotników. W rejonie zwrotnika Koziorożca, na wschodzie Afryki, opady atmosferyczne są wyższe z uwagi na ciepły Prąd Mozambicki. Z kolei zachodnia część Afryki (również w rejonie zwrotnika Koziorożca) charakteryzuje się wydłużoną strefą niskich opadów (Pustynia Kalahari), ponieważ pozostaje ona pod wpływem chłodnego Prądu Benguelskiego. Natomiast ogromnym obszarem o niewielkich opadach lub ich całkowitym braku jest Sahara. Wpływa na to nie tylko brak ciepłego prądu morskiego, ale także duża szerokość tego obszaru (ponad 5 tys. km) w porównaniu z szerokością Afryki w okolicy zwrotnika Koziorożca (około 2 tys. km). Na mapie Afryki znanej z poprzedniego slajdu zaznaczono czarnymi liniami granice Sahelu. Na zachodzie południowa granica Sahelu oznaczona jest na północ do miasta dakar. Na wschodzie granica Sahelu biegnie na północ od miejscowości Chartum. Opis: Sahel to region geograficzny, którego nazwa pochodzi z języka arabskiego i oznacza obszar na skraju („na wybrzeżu”) Sahary. Rozciąga się na południe od tej pustyni, w okolicach 15‑20°N. Jego granice są umowne. Nie bez przyczyny należy zwrócić uwagę na opady atmosferyczne, gdyż strefa Sahelu najczęściej wyznaczana jest przez izohiety roczne. Z reguły przyjmuje się, że południową granicę tej strefy stanowi izohieta 500 mm, a północną – izohieta 200 mm (lub 100 mm). W niniejszym opracowaniu przyjęto wartość 100 mm, żeby nie pominąć żadnych istotnych problemów tego obszaru. Na mapie Afryki zaznaczono żółtym pasem ciągnącym się od Senegalu do Erytrei strefę Sahelijską. Strefa ta przechodzi przez części terenu następujących krajów: Senegal, Mauretania, Mali, Burkina faso, Niger, Nigeria, Czad, Sudan, Sudan Południowy, Erytrea, Etiopia. Opis: Strefa Sahelu o tak przyjętych granicach stanowi długi (ok. 6000 km) i stosunkowo szeroki (ok. 300‑400 km) pas przejściowy między pustynią Saharą a strefą sawann. Sahel rozciąga się od Oceanu Atlantyckiego na zachodzie do granicy między Wyżyną Abisyńską a Morzem Czerwonym na wschodzie. Strefa ta położona jest w granicach takich państw jak: znaczna część Senegalu, Mauretanii, Mali, Nigru, Czadu, Sudanu, oraz częściowo w Burkinie Faso, Erytrei, Nigerii, Sudanie Południowym i Etiopii, czasami wlicza się do tego obszaru również Wyspy Zielonego Przylądka. Na mapie krajobrazowej Afryki zaznaczono ukształtowanie terenu. Teren Sahary, Kalahari i pustyni Namib zajmują pustynie i półpustynie. Na Saharze zaznaczono tez dwa obszary górskie – Ahaggar i Tibesti. Góry występują też na terenie Maroka, Algierii i Tunezji, na Wyżynie Abisyńskiej, na zachód i na wschód od Jeziora Wiktorii, w RPA, Kamerunie i Nigerii i na Madagaskarze. Wilgotny las równikowy zajmuje teren Kotliny Konga. Roślinność śródziemnomorska porasta wybrzeże Maroka, Algierii i Tunezji. Tu i ówdzie występują nieduże tereny rolnicze, zwłaszcza wzdłuż biegu rzek. Większość terenu Afryki subsaharyjskiej zajmuje sawanna. Na terenie oznaczonym jako Sahel występują pustynie, półpustynie, sawanna i fragment gór. Opis: W strefie Sahelu przeważają niewysokie, lekko faliste wyżyny zbudowane ze skał prekambryjskich, które są porozdzielane dużymi kotlinami wypełnionymi osadami aluwialnymi. Z uwagi na monotonię rzeźby terenu na obszarze tym dobrze zaznacza się również strefowość roślinna. Obszar ten stanowi strefę przejściową między pustyniami i półpustyniami a suchą sawanną. Istnieje tam bardzo skąpa roślinność – głównie pojedyncze kępy traw, a w południowej części strefy – pojedyncze akacje. Warunki przyrodnicze sprawiają, że główną formą gospodarowania jest tam wypas bydła (w południowej części), kóz, owiec i wielbłądów (w północnej), który ma charakter koczowniczy (nomadyzm). Kierunek i rytm wędrówek są związane z występowaniem opadów atmosferycznych, z co za tym idzie – roślinności, czyli pożywienia dla zwierząt. Wielkość stada na tym obszarze jest wskaźnikiem zamożności rodziny, dlatego ludność od dawna stara się wejść w posiadanie dużej liczby zwierząt. Jednakże barierę stanowi mała ilość wody i niewielkie powierzchnie trawiaste. Na mapie Afryki zaznaczono wartości sumy opadów rocznych w półroczu zimowym. Oczywiście najmniejsze, niemal zerowe opady występują na terenach pustynnych. Największe opad – do 1000 milimetrów w Afryce subsaharyjskiej. Opis: Kiedy w Polsce trwa półrocze chłodne, w strefie Sahelu ma miejsce pora sucha. Występuje wtedy nawet całkowity brak opadów atmosferycznych. Przyczyną tego jest zmiana widomej wędrówki Słońca w ciągu roku oraz zmiana miejsca, w którym jest ono obserwowane w zenicie. Podczas równonocy jesiennej Słońce góruje w zenicie nad równikiem, a w kolejnych tygodniach i miesiącach – coraz dalej na południe, aż do 22 grudnia, kiedy góruje w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca. Od tego dnia aż do astronomicznej wiosny góruje ono w zenicie na półkuli południowej, coraz bliżej równika, aż do 21 marca, gdy znów góruje w zenicie nad równikiem. W związku z tym zjawiskiem, od października do marca, obserwuje się przesunięcie strefy największych opadów (związanych z deszczami zenitalnymi) bardziej na południe. Ludność zatem, wraz z całymi rodzinami, dobytkiem i zwierzętami przenosi się na ten okres na południe, gdzie istnieje możliwość wypasu bydła Na mapie Afryki zaznaczono wartości sumy opadów rocznych w półroczu letnim. Oczywiście najmniejsze, niemal zerowe opady występują na terenach pustynnych, jednak poniżej 20 stopni szerokości geograficznej zaczynają się opady ponad 100 milimetrów. Najwyższe opady – ponad 1000, a nawet do 3000 milimetrów, występują w krajach Zatoki Gwinejskiej i w Etiopii. Opis: Podczas równonocy wiosennej Słońce góruje w zenicie nad równikiem, a w kolejnych tygodniach i miesiącach – coraz dalej na północ, aż do 22 czerwca, kiedy góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka. Od tego dnia aż do astronomicznej jesieni góruje ono w zenicie na półkuli północnej, coraz bliżej równika, aż do 23 września, gdy znów góruje w zenicie nad równikiem. W związku z tym zjawiskiem, od kwietnia do września, obserwuje się przesunięcie strefy największych opadów (związanych z deszczami zenitalnymi) bardziej na północ. Na obszarze Sahelu trwa wówczas krótka pora deszczowa. Ludność wraca zatem na tereny położone na północy, gdzie istnieje możliwość ich wypasu.
Źródło: Źródło: https://epodreczniki.pl/a/afryka---strefowosc-klimatyczna-roslinna-i-glebowa/DaMi72Fls; Atlas geograficzny, Nowa Era 2013.
Polecenie 1

Przeanalizuj klimatogramy, a następnie wymień trzy cechy klimatu Sahelu. Kiedy i jak długo trwa pora sucha i deszczowa. Dlaczego?

Zapoznaj się z opisami klimatogramów. Zwróć uwagą na to, kiedy i jak długo trwa pora sucha i deszczowa.

RWB88yWLzc7Y2
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wyjaśnij, dlaczego w strefie Sahelu nie jest możliwy długotrwały wypas zwierząt na tym samym obszarze.

R7wWnfGlyWARW
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Wymień problemy mieszkańców strefy Sahelu.

R1NnLvd2Vatz0
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Opisz negatywny wpływ człowieka na środowisko w omawianej strefie.

R1NnLvd2Vatz0
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Wymień możliwości rozowiązania problemów strefy Sahelu.

R1NnLvd2Vatz0
(Uzupełnij).