Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisem grafiki i na jego podstawie stwórz listę zasad, którymi kierowali się mieszczanie w dramacie Ibsena Lalka.
Zapoznaj się z opisem grafiki i na jego podstawie stwórz listę zasad, którymi kierowali się mieszczanie w dramacie Ibsena Lalka.
R1eYN7QAPGvsT
MORALNOŚĆ MIESZCZAŃSKA (Uzupełnij).
Polecenie 2

Jakie wykroczenia przeciw mieszczańskiej moralności popełniła Nora? Sformułuj wypowiedź pisemną.

RQb2RT2t7U0wR
(Uzupełnij).
Rmj8N2kEg3ojX1
Obraz interaktywny przedstawia wnętrze salonu. Stoją tu nieliczne meble: dwa stoliki, trzy fotele, parawan. Na podłodze leży dywan. Widać duży kominek. W pokoju znajduje się kobieta w długiej, eleganckiej sukni z trenem i mężczyzna we fraku. Opis: 1. Dom lalki – prawda o mieszczańskiej obłudzie. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę i młodego mężczyznę stojących naprzeciw siebie w eleganckim salonie. Zdjęcie ze spektaklu Dom lalki wystawionego w amerykańskim Otterbeim University Theatre & Dance w 2012 roku Źródło: Otterbein University Theatre & Dance, licencja: CC BY-SA 2.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons Dramat Henrika Ibsena Dom lalki przedstawia życie typowej mieszczańskiej rodziny drugiej połowy XIX wieku. Helmer i Nora są przykładnym małżeństwem – nie dają nikomu powodu do plotek, utrzymują dobre relacje z przyjaciółmi. Dla osób postronnych ich życie wygląda na w pełni szczęśliwe. Wzorcowo realizują ideał mieszczańskiego życia: Helmer ma dobrze płatną pracę dyrektora banku, Nora zajmuje się domem i dziećmi., 2. Dom lalki – legalizm ponad wszystko. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę i młodego mężczyznę stojących plecami do siebie w eleganckim salonie. Zdjęcie ze spektaklu Dom lalki wystawionego w amerykańskim Otterbeim University Theatre & Dance w 2012 roku Źródło: Otterbein University Theatre & Dance, licencja: CC BY-SA 2.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons Na małżeńską sielankę kładą się cieniem wydarzenia z przeszłości: choroba Helmera i zaciągnięty z jej powodu dług. Nora wzięła pożyczkę na leczenie męża w tajemnicy przed nim, fałszując podpis ojca, aby móc otrzymać pieniądze. Przez lata ukrywała ten fakt przed Helmerem, znając jego nieskazitelną postawę względem prawa. Legalizm był przez mieszczan uznawany za obywatelską cnotę bez względu na to, czy ustanowione prawa były sprawiedliwe. Dlatego też Nora, chociaż spełniła dobry uczynek, obawiała się gniewu męża i ostracyzmu społecznego., 3. Dom lalki – kara za dobry uczynek. Zdjęcie przedstawia wnętrze salonu i kanapę stojącą na jego środku. Na kanapie siedzi dwójka małych dzieci: chłopiec i dziewczynka. Przed chłopcem klęczy młoda kobieta w sukni z długim trenem. Zdjęcie ze spektaklu Dom lalki wystawionego w amerykańskim Otterbeim University Theatre & Dance w 2012 roku Źródło: Otterbein University Theatre & Dance, licencja: CC BY-SA 2.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons Dowodem obłudy jest zachowanie Helmera wobec Nory. Mężczyzna nie chce dostrzec prawdziwych intencji postępowania żony, ponad wszystko stawia bowiem oficjalne prawo. Co więcej, sam wymierza jej karę, uznając ją za niegodną wychowywania dzieci., 4. Dom lalki – zachować pozory. Zdjęcie przedstawia młodą kobietę i młodego mężczyznę stojących naprzeciw siebie w eleganckim salonie. Mężczyzna ma uniesioną do góry prawą rękę. Zdjęcie ze spektaklu Dom lalki wystawionego w amerykańskim Otterbeim University Theatre & Dance w 2012 roku Źródło: Otterbein University Theatre & Dance, licencja: CC BY-SA 2.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons Obawa przed opinią publiczną każe Helmerowi zachować pozory zgodnego życia, dlatego zezwala, by Nora wciąż mieszkała z nim pod jednym dachem – wydalenie jej wiązałoby się ze skandalem, którego w myśl mieszczańskiej obyczajowości należy unikać za wszelką cenę., 5. Alfred Stevens, Pełnia szczęścia, XIX w. (reprodukcja obrazu) Obraz przedstawia wnętrze eleganckiego salonu. Na foteli siedzi młoda kobieta w wykwintnej, długiej sukni. Na kolanach trzyma małą dziewczynkę. Za ich plecami, przy biurku, siedzi mężczyzna w garniturze. Źródło: domena publiczna (oryginalny tytuł: All Happiness). Pozycja kobiety w miejskim środowisku była z góry określona. Żona nie mogła podejmować samodzielnych decyzji ani zawierać umów – stąd potrzeba sfałszowania podpisu ojca Nory na wekslu poświadczającym pożyczkę. Opuszczenie przez kobietę własnych dzieci i małżonka było rzeczą nie do pomyślenia. Osobisty rozwój i samoświadomość uznawano za niepotrzebne. Kobiecie przypisana była rola matki i żony, co – zdaniem większości XIX-wiecznych mieszczan – nie wymagało pogłębionej autorefleksji., 6. Alfred Stevens, W domu, XIX w. Obraz przedstawia młodą kobietę w eleganckiej sukni. Kobieta siedzi na szezlongu, W rękach trzyma złożony wachlarz. Patrzy przez okno na ulicę i pobliski park. Źródło: domena publiczna (oryginalny tytuł: Chez soi). Mieszczańskie konwenanse wpływają także na los pozostałych postaci dramatu – między innymi na życie Krystyny, która nie mogła wyjść za mąż z własnej woli, ponieważ jej wybranek okazał się zbyt biedny. Majątkowa przepaść stawała na przeszkodzie związkom opartym na szczerym uczuciu. Przyszli małżonkowie musieli pochodzić z rodzin o podobnym statusie. Odstępstwa od tej zasady uznawano za mezalians., 7. Edgar Degas, Portret rodziny Bellellich, 1858. Obraz przedstawia wnętrze eleganckiego salonu. Przy biurku siedzi mężczyzna w garniturze. Nieopodal niego, na krześle, siedzi kilkuletnia dziewczynka. Obok niej stoi druga dziewczynka, w podobnym wieku. W pokoju znajduje się także kobieta, w długiej, ciemnej sukni. Kobieta stoi, patrzy surowym wzrokiem przed siebie. Źródło: domena publiczna, Musée d’Orsay. W Domu lalki Henrik Ibsen krytykuje wąskie horyzonty mieszczan, przesadną troskę o dobrą opinię oraz obłudę moralną. W literaturze polskiej podobną tematykę podejmowała Gabriela Zapolska.
William Quiller Orchardson, The first cloud, 1887
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Słownik

konwenans

(fr. convenance – obowiązująca w jakimś środowisku norma zachowania się w określonej sytuacji

legalizm

(łac. legalis – ustawowy, prawny) – ścisłe przestrzeganie istniejących przepisów prawnych

mezalians

(fr. mésalliance) – małżeństwo z osobą nieodpowiednią ze względu na pochodzenie lub majątek

ostarcyzm

(gr. óstrakon – skorupka) – wykluczenie z towarzystwa lub środowiska osoby, która mu się naraziła; też: atmosfera niechęci lub wrogości otaczająca taką osobę