Grafika interaktywna
Polecenie 1
Przeanalizuj poniższą galerię grafik interaktywnych, a następnie wymień przyczyny wysokich i niskich wartości współczynnika przyrostu naturalnego w różnych regionach świata.
Przeanalizuj opisy poniższych grafik interaktywnych, a następnie wymień przyczyny wysokich i niskich wartości współczynnika przyrostu naturalnego w różnych regionach świata.
Polecenie 2
Oceń, jaki wpływ na wielkość współczynnika przyrostu naturalnego w latach 2013–2017 miały współczynnik urodzeń i współczynnik zgonów w różnych regionach świata.
Na mapie świata oznaczono kolorami wysokości współczynnika urodzeń w promilach. Wartości od 5,1 do 10 dotyczący Portugalii, Hiszpanii, Włoch, Niemiec, Polski, Finlandii, Austrii, Węgier, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Rumunii, Bułgarii, Grecji. Wartości od 10,1 do 20 dotyczą większości państw obu Ameryk i Azji, Australii, w Europie: wszystkich państw oprócz wymienionych wcześniej, a w Afryce jedynie Tunezji. Wartość wskaźnika od 20,1 do 30 dotyczy Ekwadoru, Boliwii, Paragwaju, Gujany, Gwatemali, Hondurasu, Nikaragui, Papui-Nowej Gwinei, Laosu, Kambodży, Nepalu, Filipin, Pakistanu, Mongolii, Kazachstanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, Syrii, Libanu, Jordanii, Omanu, Maroka, Algierii, Libii, Egiptu, Namibii, RPA, Botswany. Wartość od 30,1 do 40 dotyczy większości państw afrykańskich, Iraku, Jemenu, Afganistanu, Tadżykistanu. Wartość wskaźnika powyżej 40 dotyczy Mali, Nigru, Czadu, Angoli, Demokratycznej Republiki Konga, Somalii.
Na ilustracji opisano: 1. Najwyższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach słabo rozwiniętych (głównie afrykańskich, ale także niektórych azjatyckich i środkowoamerykańskich): powyżej 20‰, a czasem powyżej 40‰., 2. Najniższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych i postkomunistycznych (m.in. w Europie Południowej i Centralnej): nawet poniżej 5‰.Ilustracja interaktywna 1. Najwyższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach słabo rozwiniętych (głównie afrykańskich, ale także niektórych azjatyckich i środkowoamerykańskich): powyżej 20‰, a czasem powyżej 40‰., 2. Najniższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych i postkomunistycznych (m.in. w Europie Południowej i Centralnej): nawet poniżej 5‰.
Na mapie świata oznaczono kolorami wysokości współczynnika urodzeń w promilach. Wartości od 5,1 do 10 dotyczący Portugalii, Hiszpanii, Włoch, Niemiec, Polski, Finlandii, Austrii, Węgier, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Rumunii, Bułgarii, Grecji. Wartości od 10,1 do 20 dotyczą większości państw obu Ameryk i Azji, Australii, w Europie: wszystkich państw oprócz wymienionych wcześniej, a w Afryce jedynie Tunezji. Wartość wskaźnika od 20,1 do 30 dotyczy Ekwadoru, Boliwii, Paragwaju, Gujany, Gwatemali, Hondurasu, Nikaragui, Papui-Nowej Gwinei, Laosu, Kambodży, Nepalu, Filipin, Pakistanu, Mongolii, Kazachstanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, Syrii, Libanu, Jordanii, Omanu, Maroka, Algierii, Libii, Egiptu, Namibii, RPA, Botswany. Wartość od 30,1 do 40 dotyczy większości państw afrykańskich, Iraku, Jemenu, Afganistanu, Tadżykistanu. Wartość wskaźnika powyżej 40 dotyczy Mali, Nigru, Czadu, Angoli, Demokratycznej Republiki Konga, Somalii.
Na ilustracji opisano: 1. Najwyższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach słabo rozwiniętych (głównie afrykańskich, ale także niektórych azjatyckich i środkowoamerykańskich): powyżej 20‰, a czasem powyżej 40‰., 2. Najniższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych i postkomunistycznych (m.in. w Europie Południowej i Centralnej): nawet poniżej 5‰.Ilustracja interaktywna 1. Najwyższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach słabo rozwiniętych (głównie afrykańskich, ale także niektórych azjatyckich i środkowoamerykańskich): powyżej 20‰, a czasem powyżej 40‰., 2. Najniższe współczynniki urodzeń odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych i postkomunistycznych (m.in. w Europie Południowej i Centralnej): nawet poniżej 5‰.Współczynnik urodzeń w latach 2013–2017
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, oprac. na podstawie danych Banku Światowego, dostępne w internecie: World Bank, Birth rate, crude (per 1,000 people).
Na mapie świata zaznaczono wartości wskaźnika zgonów w poszczególnych państwach w promilach. Poniżej 2 promili w Szwajcarii, Hondurasie, Gwatemali, Kostaryce, Algierii, państwach Półwyspu Arabskiego bez Jemenu, w Jordanii, Iraku, Iranie, Uzbekistanie. Wartości pośrednie, pomiędzy 2,1 a 11 dotyczą Kanady, Meksyku, prawie całej Ameryki Południowej i Środkowej, Australii, większości państw Azji, Turcji, a w Europie: Norwegii, Irlandii, Polski, Czech, Słowacji, Austrii, Słowenii, Kosowa, Albanii, Macedonii, Grecji. Wartości między 11,1 a 14 dotyczą Niemiec, Rosji, Węgier, Rumunii, Chorwacji, Stanów Zjednoczonych, wielu państw afrykańskich. Wartości powyżej 14 dotyczą Litwy, Łotwy, Ukrainy, Serbii, Bułgarii. Opisano treści: 1. Najwyższe współczynniki zgonów odnotowuje się w krajach postkomunistycznych, głównie ze względu na: nadumieralność mężczyzn (głównymi przyczynami są: choroby układu krążenia, nowotwory, wypadki i niehigieniczny tryb życia) i trudną sytuację ekonomiczną., 2. Podwyższone wartości współczynnika zgonów w wielu krajach afrykańskich są spowodowane niskim poziomem medycyny, głodem, epidemiami, co również powoduje umieralność dzieci.
Na mapie świata zaznaczono wartości wskaźnika zgonów w poszczególnych państwach w promilach. Poniżej 2 promili w Szwajcarii, Hondurasie, Gwatemali, Kostaryce, Algierii, państwach Półwyspu Arabskiego bez Jemenu, w Jordanii, Iraku, Iranie, Uzbekistanie. Wartości pośrednie, pomiędzy 2,1 a 11 dotyczą Kanady, Meksyku, prawie całej Ameryki Południowej i Środkowej, Australii, większości państw Azji, Turcji, a w Europie: Norwegii, Irlandii, Polski, Czech, Słowacji, Austrii, Słowenii, Kosowa, Albanii, Macedonii, Grecji. Wartości między 11,1 a 14 dotyczą Niemiec, Rosji, Węgier, Rumunii, Chorwacji, Stanów Zjednoczonych, wielu państw afrykańskich. Wartości powyżej 14 dotyczą Litwy, Łotwy, Ukrainy, Serbii, Bułgarii. Opisano treści: 1. Najwyższe współczynniki zgonów odnotowuje się w krajach postkomunistycznych, głównie ze względu na: nadumieralność mężczyzn (głównymi przyczynami są: choroby układu krążenia, nowotwory, wypadki i niehigieniczny tryb życia) i trudną sytuację ekonomiczną., 2. Podwyższone wartości współczynnika zgonów w wielu krajach afrykańskich są spowodowane niskim poziomem medycyny, głodem, epidemiami, co również powoduje umieralność dzieci.Współczynnik zgonów w latach 2013–2017
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, oprac. na podstawie danych Banku Światowego, dostępne w internecie: World Bank, Death rate, crude (per 1,000 people).
Na mapie oznaczono wartości wskaźnika współczynnika przyrostu naturalnego w promilach. Wartość wskaźnika niższa niż 0 dotyczy państw Europy Środkowo-Wschodniej, oprócz Czech, Słowacji, Albanii, Macedonii, Czarnogóry i Kosowa, a także dotyczy Niemiec, Włoch, Portugalii, Japonii. Wartości wskaźnika między 0,1 a 5 dotyczą USA, Kanady, Urugwaju, Tajlandii, Korei Południowej, pozostałych państw Europy, oprócz Islandii, Irlandii i Kosowa. Wartości od 5,1 do 10 dotyczą Australii, Brazylii, Argentyny, Chile, Chin, Birmy. Wartości od 10,1 do 20 dotyczą Mongolii, Kazachstanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Iranu, Turcji, Syrii, Arabii Saudyjskiej, Omanu, Indii, Nepalu, Indonezji, Wietnamu, Laosu, Kambodży, Tunezji, Libii, Maroka, RPA, Meksyku, państw Ameryki Środkowej, Kolumbii, Wenezueli, Boliwii, Paragwaju, Peru, Ekwadoru. Wartości od 20,1 do 30 dotyczą większości państw afrykańskich, Jemenu, Iranu, Jordanii, Afganistanu, Pakistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu. Wartości powyżej 30 promili dotyczą kilku państw afrykańskich, m.in. Mali, Nigru, Czadu, Somalii, Demokratycznej republiki KOnga, Tanzanii, Angoli, Zambii.
Opisano treści: 1. Najwyższe wartości współczynnika przyrostu naturalnego (powyżej 25‰, a nawet powyżej 30‰) występują w krajach słabo rozwiniętych (głównie w Afryce, a także w niektórych krajach Azji) ze względu na: powszechny model rodziny wielodzietnej wynikający z religii, kultury i środowiska zamieszkania (zwykle w krajach słabo rozwiniętych obserwuje się niski poziom urbanizacji, a na obszarach wiejskich najczęściej spotyka się taki model rodziny), poprawiającą się opiekę medyczną, dużą liczbę kobiet w wieku rozrodczym, brak umiejętności planowania rodziny, brak systemu emerytalnego (dzieci są dla rodziny formą zabezpieczenia na starość), liczbę dzieci jako miarę zamożności (na przykład w krajach arabskich).
Na ilustracji wypisano kraje o najwyższym współczynniku przyrostu naturalnego (między 30 a 40) - w kolejności: Niger, Angola, Uganda, Demokratyczna Republika Konga, Mali, Burundi, Gambia, Czad, Somalia, Zambia.
2. Bardzo niskie (poniżej 5‰), a nierzadko ujemne wartości współczynnika przyrostu naturalnego występują w krajach wysoko rozwiniętych, głównie w Europie Zachodniej, ze względu na: obowiązujący model małej rodziny (2+1), wzrost aktywności zawodowej kobiet, konsumpcyjny styl życia, małą liczbą kobiet w wieku rozrodczym, późny wiek zawierania małżeństw. Nieco wyższe wartości występują w krajach, gdzie dużą rolę w życiu społecznym odgrywa religia, np. w Albanii (islam) czy Irlandii (katolicyzm).,
3. Najmniejsze wartości współczynnika przyrostu naturalnego (ujemne, niekiedy nawet poniżej -5‰) występują w krajach byłego bloku wschodniego ze względu na: niestabilność zatrudnienia, trudną sytuację ekonomiczną, długotrwały kryzys gospodarczy, migracje (najczęściej zarobkowe), nadumieralność mężczyzn (głównymi przyczynami są: choroby układu krążenia, nowotwory, wypadki i niehigieniczny tryb życia), straty wojenne.
Na ilustracji wypisano kraje o najniższym współczynniku przyrostu naturalnego (między minus 6 a minus 2) - w kolejności od najniższego: Bułgaria, Serbia, Ukraina, Litwa, Łotwa, Węgry, Chorwacja, Rumunia, Japonia, Grecja.
Na mapie oznaczono wartości wskaźnika współczynnika przyrostu naturalnego w promilach. Wartość wskaźnika niższa niż 0 dotyczy państw Europy Środkowo-Wschodniej, oprócz Czech, Słowacji, Albanii, Macedonii, Czarnogóry i Kosowa, a także dotyczy Niemiec, Włoch, Portugalii, Japonii. Wartości wskaźnika między 0,1 a 5 dotyczą USA, Kanady, Urugwaju, Tajlandii, Korei Południowej, pozostałych państw Europy, oprócz Islandii, Irlandii i Kosowa. Wartości od 5,1 do 10 dotyczą Australii, Brazylii, Argentyny, Chile, Chin, Birmy. Wartości od 10,1 do 20 dotyczą Mongolii, Kazachstanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Iranu, Turcji, Syrii, Arabii Saudyjskiej, Omanu, Indii, Nepalu, Indonezji, Wietnamu, Laosu, Kambodży, Tunezji, Libii, Maroka, RPA, Meksyku, państw Ameryki Środkowej, Kolumbii, Wenezueli, Boliwii, Paragwaju, Peru, Ekwadoru. Wartości od 20,1 do 30 dotyczą większości państw afrykańskich, Jemenu, Iranu, Jordanii, Afganistanu, Pakistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu. Wartości powyżej 30 promili dotyczą kilku państw afrykańskich, m.in. Mali, Nigru, Czadu, Somalii, Demokratycznej republiki KOnga, Tanzanii, Angoli, Zambii.
Opisano treści: 1. Najwyższe wartości współczynnika przyrostu naturalnego (powyżej 25‰, a nawet powyżej 30‰) występują w krajach słabo rozwiniętych (głównie w Afryce, a także w niektórych krajach Azji) ze względu na: powszechny model rodziny wielodzietnej wynikający z religii, kultury i środowiska zamieszkania (zwykle w krajach słabo rozwiniętych obserwuje się niski poziom urbanizacji, a na obszarach wiejskich najczęściej spotyka się taki model rodziny), poprawiającą się opiekę medyczną, dużą liczbę kobiet w wieku rozrodczym, brak umiejętności planowania rodziny, brak systemu emerytalnego (dzieci są dla rodziny formą zabezpieczenia na starość), liczbę dzieci jako miarę zamożności (na przykład w krajach arabskich).
Na ilustracji wypisano kraje o najwyższym współczynniku przyrostu naturalnego (między 30 a 40) - w kolejności: Niger, Angola, Uganda, Demokratyczna Republika Konga, Mali, Burundi, Gambia, Czad, Somalia, Zambia.
2. Bardzo niskie (poniżej 5‰), a nierzadko ujemne wartości współczynnika przyrostu naturalnego występują w krajach wysoko rozwiniętych, głównie w Europie Zachodniej, ze względu na: obowiązujący model małej rodziny (2+1), wzrost aktywności zawodowej kobiet, konsumpcyjny styl życia, małą liczbą kobiet w wieku rozrodczym, późny wiek zawierania małżeństw. Nieco wyższe wartości występują w krajach, gdzie dużą rolę w życiu społecznym odgrywa religia, np. w Albanii (islam) czy Irlandii (katolicyzm).,
3. Najmniejsze wartości współczynnika przyrostu naturalnego (ujemne, niekiedy nawet poniżej -5‰) występują w krajach byłego bloku wschodniego ze względu na: niestabilność zatrudnienia, trudną sytuację ekonomiczną, długotrwały kryzys gospodarczy, migracje (najczęściej zarobkowe), nadumieralność mężczyzn (głównymi przyczynami są: choroby układu krążenia, nowotwory, wypadki i niehigieniczny tryb życia), straty wojenne.
Na ilustracji wypisano kraje o najniższym współczynniku przyrostu naturalnego (między minus 6 a minus 2) - w kolejności od najniższego: Bułgaria, Serbia, Ukraina, Litwa, Łotwa, Węgry, Chorwacja, Rumunia, Japonia, Grecja.Współczynnik przyrostu naturalnego w latach 2013–2017
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, oprac. na podstawie danych Banku Światowego, dostępne w internecie: World Bank, Birth rate, crude (per 1,000 people); World Bank, Death rate, crude (per 1,000 people).