Przeczytaj
Przyrost naturalny a współczynnik przyrostu naturalnego
Przyrost naturalny jest różnicą między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym miejscu (na przykład kraju, województwie, powiecie, gminie itd.) i czasie (zwykle w danym roku). W celu porównania sytuacji demograficznej w poszczególnych krajach lub regionach przelicza się go przez 1000 mieszkańców i przedstawia w promilach (‰). Wówczas mówimy o współczynniku przyrostu naturalnego. W podobny sposób oblicza się współczynnik urodzeń (stopę urodzeń, rodność) oraz współczynnik zgonów (stopa zgonów, śmiertelność). W pierwszym przypadku jest to liczba urodzeń żywych przeliczona przez 1000 mieszkańców w danym miejscu i czasie, w drugim zaś – liczba zgonów przeliczona przez 1000 mieszkańców w danym miejscu i czasie. Po obliczeniu tych dwóch wskaźników i odjęciu współczynnika zgonów od współczynnika urodzeń również otrzymamy współczynnik przyrostu naturalnego – jest to inny sposób jego obliczenia.
Według danych Banku Światowego w latach 2013–2017 średnia wartość współczynnika urodzeń wynosiła 19,0‰, a współczynnika zgonów 7,6‰, dając wartość współczynnika przyrostu naturalnego równą 11,4‰. Podobną wartością odznaczały się wówczas np. Turcja i Indie.
Czynniki wpływające na przyrost naturalny
Liczba urodzeń i liczba zgonów na świecie zależą od różnych czynników.
Jakie konsekwencje pociągają za sobą niskie i wysokie wartości współczynnika przyrostu naturalnego?
Wysokie wartości współczynnika przyrostu naturalnego utrzymują się w krajach słabo rozwiniętych. Sprawia to, że ich liczba ludności wciąż wzrasta i wywołuje szereg negatywnych skutków, takich jak:
przeludnienie wsi i masowe migracje do miast,
bieda i ubóstwo,
powstawanie i rozrastanie się dzielnic nędzy,
ograniczony dostęp do służby zdrowia i oświaty,
wzrost bezrobocia i patologie społeczne.
Z kolei niskie i ujemne wartości tego parametru odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych i krajach byłego bloku wschodniegobloku wschodniego. Powoduje to bardzo nieznaczne tempo wzrostu liczby ludności, jej stagnację, a nawet regres. W wyniku tego dochodzi m.in. do:
starzenia się społeczeństwa, czyli zwiększania liczby ludzi starszych w procencie populacji,
problemów ekonomicznych związanych z wypłatą rent i emerytur,
koniecznością rozwoju usług skierowanych do ludzi w podeszłym wieku,
braku pracowników.
Słownik
po II wojnie światowej: państwa Europy Środkowo‑Wschodniej, pozostające pod dominacją ZSRR
Indeks dolny Źródło: sjp.pwn.pl Indeks dolny koniecŹródło: sjp.pwn.pl
schorzenia związane z ujemnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
polityka ludnościowa mająca na celu zwiększenie dynamiki wzrostu liczby ludności