Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑green

Znaczenie wybranych ssaków w przyrodzie i dla człowieka

bg‑lime

Znaczenie ssaków niższych (Metatheria)

R1MqU1lhzPetZ1
Ilustracja interaktywna przedstawia cztery zdjęcia. Na pierwszym z nich jest lotopałanka karłowata. To niewielkie zwierzę nadrzewne. Ma szary grzbiet z czarnym pasmem pośrodku, biegnącym od nasady ogona do czoła, czarne obwódki wokół oczu i ciemne paski na pyszczku, brzuch biały, ogon szary. Na zdjęciu numer dwa jest kanguroszczur myszaty. Ma wydłużony pysk. Ubarwienie popielate z jasnym spodem, cienki ogon. Na zdjęciu numer trzy jest koala australijski (Phascolarctos cinereus). To samica z młodym uczepionym na jej grzbiecie. Zwierzęta mają szarą sierść, czarny płaski nos, małe oczy, duże uszy. Zdjęcie numer cztery przedstawia kangura rudego. Jest on duży. Ma brązowo-rudawej barwy sierść na grzbiecie i płową na brzuchu i kończynach. Długie, spiczasto zakończone uszy, tępo zakończony pysk. Przednie kończyny są krótsze od tylnych. Zwierzę ma masywny ogon. Opisy. 1. Torbacze nektarożerne i owocożerne, takie jak lotopałanka karłowata (Petaurus breviceps), przenoszą pyłek kwiatowy i rozsiewają nasiona roślin., 2. Torbacze owadożerne, takie jak kanguroszczur myszaty (Potorous tridactylus), regulują liczebność szkodliwych owadów., 3. Kangury, koale i wombaty są gatunkami flagowymi Australii, przyciągającymi do tego kraju turystów z całego świata., 4. Kangury, takie jak kangur rudy (Osphranter rufus), są zwierzętami łownymi dostarczającymi skór i mięsa. Uznawane są za szkodniki: konkurują z bydłem o pastwiska i wodę w okresach suszy.
Znaczenie ssaków z rzędu torbaczy (Marsupialia).
Źródło: Jonathan Hornung, Peripitus, Holgi, fir0002/Flagstaffotos, Pixabay, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-ND 3.0.
bg‑lime

Znaczenie ssaków wyższych (Eutheria)

RarXfJlLonHFL1
Ilustracja interaktywna przedstawia cztery fotografie. Na zdjęciu numer jeden jest nietoperz wiszący głową w dół na gałązce z kwiatami. Nietoperz ma wydłużony pyszczek, niewielkie uszy, posiada skrzydła. Na zdjęciu numer dwa jest gacek brunatny. Nietoperz jest mały. Futro na grzbiecie ma brązowe, na brzuchu białawe. Błony lotne brązowawe, uszy bardzo duże, długości przedramienia, szerokie. Uszy stykają się, ale nie zrastają u nasady. Nietoperz jest w pozycji z głową w dół przyczepiony do powierzchni muru. Na fotografii numer trzy znajduje się języcznik malutki. Jest niewielki, wisi na gałęzi głową w dół. Otula się swoimi skrzydłami. Uszy średniej wielkości. Na zdjęciu numer cztery jest podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinum. Brzuch ma kremowy, na nosie ma skórzastą narośl w kształcie podkowy, uszy duże, spiczaste bez koziołka. Zwierzę wisi głową w dół przyczepione do skalnego sufitu. Opisy. Znaczenie nietoperzy Nietoperze owocożerne, takie jak Macroglossus sobrinus, uważane są za szkodniki powodujące straty w sadownictwie., 2. Nietoperze owadożerne, takie jak gacek brunatny (Plecotus auritus), zjadają ogromne ilości owadów. Większość zjadanych przez gacki owadów to szkodniki upraw., 3. Nietoperze nektarożerne, takie jak języcznik malutki (Macroglossus minimus), zapylają wiele roślin uprawnych w tropikach., 4. Nietoperze są przedmiotem polowań, głównie na mięso. Przenoszą choroby i stanowią rezerwuar wielu wirusów.
Znaczenie ssaków z rzędu nietoperzy (Chiroptera).
Źródło: Wibowo Djatmiko, Fourrure, N/A, Marie Jullion, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1dZb86DZ71Pn1
Ilustracja interaktywna ukazuje pięć zdjęć. Na zdjęciu numer jeden jest mysz domowa. Charakteryzuje się opływowym kształtem, jednolitą barwą ciała, krótkimi kończynami, oczami rozstawionymi po bokach pyska i stosunkowo dużymi, zaokrąglonymi małżowinami usznymi. Na zdjęciu numer dwa jest chomiczek syryjski. Nogi ma krótkie, łapy są nieowłosione. Ma duże wypukłe oczy. Sierść jasnobrązowa z białymi dodatkami. Na zdjęciu numer trzy jest szczur wędrowny (Rattus norvegicus). Ma on białą sierść, czerwone oczy. Trzyma go ludzka dłoń w jednorazowych rękawiczkach. Na zdjęciu numer cztery jest aguti złocisty (Dasyprocta leporina). Gryzoń ten posiada małe, okrągłe uszy, oraz krótki, nieowłosiony ogon. Kolor futra ciemnobrązowy. Na zdjęciu numer pięć jest nutria amerykańska (Myocastor coypus). Pokrojem przypomina szczura. Ciało pokryte gęstym ciemnobrązowym futrem. Głowa z małymi uszami. Widoczne dwa pomarańczowe siekacze. Opisy. 1. Gryzonie, takie jak mysz domowa (Mus musculus), przyspieszają obieg materii poprzez zgryzanie i rozdrabnianie biomasy roślinnej i trawienie celulozy. Są pożywieniem dla drapieżników. Rozsiewają nasiona poprzez ich zbieranie, zakopywanie i magazynowanie. Roznoszą groźne dla człowieka choroby, np. dżumę., 2. Gryzonie, takie jak chomiczek syryjski (Mesocricetus auratus), są zwierzętami domowymi., 3. Gryzonie znajdują zastosowanie w badaniach laboratoryjnych: szczury oraz myszy laboratoryjne są zwierzętami modelowymi w badaniach nad cukrzycą, nowotworami, chorobami neurodegeneracyjnymi oraz otyłością., 4. Kapibary i aguti są źródłem mięsa., 5. Bobry, nutrie i szynszyle są wykorzystywane w przemyśle futrzarskim.
Znaczenie ssaków z rzędu gryzoni (Rodentia).
Źródło: Adamjennison111, Alastair Rae, Janet Stephens, Peleg, Ralphs_Fotos, Pixabay, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RVpBDBybe82Zf1
Ilustracja interaktywna przedstawia cztery zdjęcia. Na zdjęciu numer jeden jest pies domowy rasy rottweiler. To pies dobrze zbudowany, przysadzisty. Głowę ma dość masywną. Czoło lekko wypukłe. Owalne, ciemnobrązowe oczy. Nos duży, czarny i szeroki. Uszy średniej wielkości, wysoko osadzone i szeroko rozstawione. Umaszczenie jest czarne, podpalane na policzkach, nad oczami, pod szyją i na spodniej stronie klatki piersiowej, pod nasadą ogona i na kończynach. Na zdjęciu numer dwa jest kot domowy. Ma okrągłą głowę, spiczaste uszy, sierść brązowa z ciemnymi pręgami. Na zdjęciu numer trzy znajduje się hiena brunatna. Znajduje się na sawannie w towarzystwie dwóch gepardów. Jedzą mięso upolowanego zwierzęcia. Hiena brunatna ma ciemnobrązową sierść ze słabo zaznaczonymi pręgami oraz najsilniej rozwiniętą grzywę, która pokrywa cały przód ciała. Na zdjęciu numer cztery jest wydra europejska. Leży i je rybę. Ma ciemnobrązową sierść z jasnym akcentem od połowy pyszczka i na szyi. Zwierzę ma krótkie kończyny, długi ogon. Opisy. 1. Psy domowe (Canis familiaris) są wykorzystywane do obrony, stróżowania, pilnowania stad (w pasterstwie), a także w polowaniach oraz jako siła pociągowa. Są zwierzętami domowymi, hodowanymi dla towarzystwa., 2. Koty domowe (Felis catus) bywają wykorzystywane w walce ze szkodnikami. Są zwierzętami domowymi, hodowanymi dla towarzystwa., 3. Drapieżniki, takie jak hiena brunatna (Hyaena brunnea) i gepard grzywiasty (Acinonyx jubatus), regulują liczebność innych grup zwierząt., 4. Drapieżniki, takie jak wydra europejska (Lutra lutra), regulują liczebność innych grup zwierząt.
Znaczenie ssaków z rzędu drapieżnych (Carnivora).
Źródło: Derek Keats, Marcus (mar_qs), Michael Gäbler, Von.grzanka, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R7wppj3TEv3yW1
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa konie. Na pierwszym z nich jest klacz ze źrebakiem. Pasą się na łące. Mają brązowe umaszczenie. Na zdjęciu numer dwa kilka koni znajduje się na ścieżce pomiędzy drzewami. Konie są objuczone. Niosą beczki, worki jutowe, pudła. Opisy. 1. Konie domowe (Equus caballus) i osły zwyczajne (Equus asinus) wykorzystywane są jako siła pociągowa oraz wierzchowce. Są źródłem mleka, mięsa i skór. Mleko klaczy po fermentacji jest wykorzystywane jako napój – kumys., 2. Konie mają znaczenie rekreacyjne (wyścigi, jazda konna, turystyka konna). Są wykorzystywane w rehabilitacji osób niepełnosprawnych – hipoterapii.
Znaczenie ssaków z rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Źródło: David Shankbone, Jacek Halicki, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1NI9SeyaSDWo1
Ilustracja interaktywna ukazuje cztery zdjęcia. Na zdjęciu numer jeden jest renifer (Rangifer tarandus). Ukazany jest w biegu. Ma okazałe poroże. Dominuje sierść ciemnobrązowa. Na zdjęciu numer dwa jest wielbłąd dwugarbny. Zwierzę ma grube, brązowe futro, dobrze zbudowane kończyny, średniej długości ogon. Na grzbiecie widoczne dwa garby. Zdjęcie numer trzy przedstawia dwie owce domowe. Mają gęste, jasne futro. Zdjęcie numer cztery ukazuje świnię. Ma ona różowy kolor skóry, skórę pokrywa szczecina, zwierzę ma duże uszy sterczące ku przodowi. Opisy. 1. Woły, bawoły i renifery służą jako siła pociągowa., 2. Wielbłądy, takie jak wielbłąd dwugarbny (Camelus ferus), służą jako wierzchowce. Są źródłem mięsa i wełny. W niektórych krajach ich wysuszone odchody są stosowane jako opał., 3. Owce domowe (Ovis aries) są źródłem skór, mięsa, mleka i wełny., 4. Świnie domowe (Sus domestica) są źródłem mięsa, tłuszczu, skóry, podrobów i szczeciny.
Znaczenie ssaków z rzędu parzystokopytnych (Artiodactyla).
Źródło: Alexandre Buisse, Bouette, PublicDomainPictures, suju-foto, Pixabay, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R20rCwPwrWPyG1
Ilustracja interaktywna ukazuje cztery zdjęcia. Na zdjęciu numer jeden jest mikrusek myszaty. To niewielkie zwierzę ma brązowawą sierść z białym podbrzuszem, duże oczy, uszy średniej wielkości. W łapkach trzyma kawałek jedzenia. Na zdjęciu numer dwa znajduje się makak królewski. Makak siedzi na trawie. Ma rudo-brązową sierść. Twarz nieowłosiona. Zdjęcie numer trzy ukazuje szympansa zwyczajnego. Kroczy po trawie na czterech kończynach. Ma czarną sierść. Twarz jest nieowłosiona. Uszy przylegające. Oczy brązowe. Na zdjęciu numer cztery jest sifaka jedwabista. Ma białą sierść, czarny pyszczek, duże oczy. Trzyma się gałęzi drzewa. Opisy. 1. Gatunki owocożerne, takie jak mikrusek myszaty (Microcebus murinus), roznoszą nasiona drzew., 2. Ssaki naczelne są zwierzętami laboratoryjnymi wykorzystywanymi do testowania leków i kosmetyków oraz organizmami modelowymi w badaniach laboratoryjnych w biologii i medycynie. Widoczny na zdjęciu makak królewski (Macaca mulatta) jest wykorzystywany m.in. w badaniach nad infekcjami wirusem HIV. U tego gatunku po raz pierwszy wykryto czynnik Rh. Na początku 2000 r. narodził się makak Tetra, będący pierwszym sklonowanym ssakiem naczelnym. Makaki królewskie były pierwszymi małpami, na których badano możliwości przeżycia lotu kosmicznego., 3. Ssaki naczelne są wykorzystywane jako modele do badania skuteczności szczepionek wirusowych, bezpieczeństwa i skuteczności terapii przeciwwirusowej oraz do zrozumienia aspektów patogenezy wirusów, takich jak: HIV, wirus grypy, wirusy zapalenia wątroby i enterowirusy. Szympansy zwyczajne (Pan troglodytes) są obiektami badań laboratoryjnych w dziedzinie neurobiologii. Badania na szympansach doprowadziły do wyprodukowania szczepionki przeciwko WZW typu C., 4. Ssaki naczelne są wykorzystywane jako modele do badań zaburzeń wzroku, ponieważ ich narząd wzroku jest najbardziej podobny do narządu wzroku człowieka., 5. Ssaki naczelne są wykorzystywane jako modele do badań zaburzeń psychicznych i neurologicznych, takich jak: uzależnienie od heroiny, uzależnienie od morfiny, choroba Parkinsona, depresja, choroba Alzheimera, uszkodzenie rdzenia kręgowego, uszkodzenie kory ruchowej, padaczka., 6. Ssaki naczelne, takie jak sifaka jedwabista (Propithecus candidus), są źródłem mięsa i skór.
Znaczenie ssaków z rzędu naczelnych (Primates).
Źródło: Charles J. Sharp, Arjan Haverkamp, Arjan Haverkamp, Rufus46, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
1
Polecenie 1
R197gNIskhs9w
Przeanalizuj grafikę interaktywną i opisz charakterystyczne cechy ssaków naczelnych. (Uzupełnij).
1
Polecenie 2
R12Sk6wErKxQw
Podaj, do jakiej grupy ssaków należy nosorożec biały. Wyjaśnij, dlaczego niemożliwe są wymioty u ssaków nieparzystokopytnych. (Uzupełnij).