Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Na podstawie poniższej grafiki interaktywnej  wymień frakcje, jakie występują w osadach.

Na podstawie opisu poniższej grafiki interaktywnej  wymień frakcje, jakie występują w osadach.

RoKvfaUSeb9oB
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Określ, czym jest laminacja pozioma osadów.

RA3KkpsdEgEsW
(Uzupełnij).
R1X3Fj9pb7qNb1
Ilustracja zawiera tabelę przedstawiającą symbole teksturalne osadów klastycznych. Osady z dominacją jednej frakcji to: głaz (symbol B); żwir/gruz/zlepieniec/brekcja (symbol G), piasek/piaskowiec (symbol S), muł/mułowiec i/lub ił/iłowiec (symbol F), muł/mułowiec (symbol T), ił/iłowiec (symbol M); torf, kreda jeziorna, gytia (symbol C). Osady z dominacją dwóch frakcji to: głazy żwirowe (symbol BG), głazy diamiktonowe (symbol BD); żwir/zlepieniec/brekcja głazowe (symbol GB); żwir/zlepieniec/brekcja piaszczyste (symbol GS); żwir/zlepieniec/brekcja diamiktonowe (symbol GD); piasek/piaskowiec żwirowy (symbol SG); piasek/piaskowiec pyłowo-iłowy (symbol SF), piasek/piaskowiec pyłowy (symbol ST); piasek/piaskowiec diamiktonowy (symbol SD); muł/mułowiec piaszczysty i/lub ił/iłowiec piaszczysty (symbol FS), muł/mułowiec piaszczysty i/lub ił/iłowiec diamiktonowy (symbol FD), muł/mułowiec piaszczysty i/lub ił/iłowiec organiczny (symbol FC); muł/mułowiec piaszczysty (symbol TS), muł/mułowiec diamiktonowy (symbol TD), muł/mułowiec iłowy (symbol TM), muł/mułowiec organiczny (symbol TC), ił/iłowiec pyłowy (symbol MT), ił/iłowiec organiczny (symbol MC). Na ilustracji opisano kilka punktów: 1. B – frakcja głazowa (blokowa). Na zdjęciu znajduje się pojedynczy głaz o kształcie zbliżonym do wielkiego jaja. Głaz znajduje się na trawniku, w tle widać kilka drzew i fragmenty budynków. 2. G – frakcja żwirowa. Na zdjęciu znajdują się liczne kamienie średniej i małej wielkości. Mają różne kształty, faktury i kolory. Wiele z nich jest jajowatych, niektóre okrągławe, inne bardziej płaskie. Dominują kolory ciemne - czerń, ciemny brąz, pojawiają się barwy ceglaste, szare i białawe. 3. S – frakcja piaszczysta. Na połączonych ze sobą dziewięciu zdjęciach znajduje się mnóstwo bardzo małych kamieni. Na pierwszej z fotografii widoczne są nieco większe od pozostałych kamienie przeźroczyste oraz bardzo małe kremowe, białe, żółte, złote. Na drugim zdjęciu są drobne ziarna piasku w kolorze żółtym, złotym, czerwonym i przezroczystym. Na trzecim zdjęciu jest piasek biało-czarny. Na czwartym zdjęciu znajduje się małe kamienie w kolorach czerwonym i czarnym. Nielicznie występują białe. Na piątym zdjęciu ujęto małe kamienie barwy białej i beżowej. Na szóstym zdjęciu widoczne są kamienie wielkości ziaren piasku w kolorze rudym. Na siódmym zdjęciu widocznych jest mnóstwo drobnych kamieni w kolorach wiśniowym, szarym, z nielicznymi białymi. Na ósmym zdjęciu są kamienie podobnej wielkości w kolorze winogronowym. Na dziewiątym zdjęciu znajdują się drobne kamienie barwy zielonkawej, przeźroczyste niczym szkło. 4. F8.,hff – frakcja mułkowa i ilasta. Na zdjęciu ujęto suchą, popękaną glebę. Pomiędzy grudami ziemi przebiegają gęsto głębokie pęknięcia, tworzące jakby siatkę. 5. D – diamikton (glina). Na zdjęciu widoczny jest naturalny pionowy przekrój przez glebę. Ziemia ma kolor rudawy, widoczne jest mnóstwo gliny, w której znajduje się jeden duży szary kamień. 6. C – torf. Na zdjęciu ujęto miejsce pozyskiwania torfu. Widoczna jest przestrzeń porosła nieco zwiędłą trawiastą roślinnością. Od lewej widać dół o równych pionowych ścianach i czarnej ziemi wewnątrz. W krawędź doły wbity jest szpadel. Po prawej leżą ułożone w dwóch rzędach prostokątne płaty czarnego torfu.
Tabela 1. Tekstura osadów klastycznych wg Zielińskiego i Pisarskiej‑Jamroży (2012)
Rpn8cOZrmbz8f1
Ilustracja przedstawia symbole teksturalne osadów klastycznych. Struktura masywna - symbol M, laminacja (czyli warstwowanie) pozioma - symbol h, warstwowanie przekątne ogólnie - symbol N, rynnowe warstwowanie przekątne - symbol t, małokątowe (kąt mniejszy niż 15 stopni) płaskie warstwowanie przekątne - symbol l, płaskie (dużokątowe) warstwowanie przekątne - symbol p, przekątna laminacja riplemarkowa - symbol r, przekątna laminacja riplemarków wstępujących - symbol re, przekątna laminacja riplemarków wstępujących typu A - symbol re (w nawiasie duża litera A), przekątna laminacja riplemarków wstępujących typu B - symbol re (w nawiasie duża litera B), przekątne (dużokątowe) warstwowanie nachylone (forestowe) wielkiej skali - symbol i, kopułowe warstwowanie przekątne - symbol u, struktura śledziowa/jodełkowa - symbol b, laminacja falista - symbol w, laminacja smużysta, przemienne kaminy piasku i mułu - symbol f, wypełnienie dużego rozmycia rynnowego - struktura kanałowa - symbol e, rytm warwowy - symbol v, struktura zaburzona - symbol d. Na ilustracji opisano następujące treści: 1. m – osady masywne. Na zdjęciu pokazano powierzchnię, na której znajdują w połowie bardzo drobne kamienie tworzące strukturę przypominającą żwir, a w połowie większe kamienie, około półcentymetrowe. Na części z drobnymi, żwirowatymi kamieniami zapisano “Gm” (duża litera G i mała litera m). Drugie zdjęcie przedstawia przekrój przez powierzchnię złożoną z dwóch warstw.. Górna zajmuje ¾ wielkości zdjęcia, jest ciemnobrązowa, podpisano ją jako Dm(m1). (duża litera D, mała litera m, w nawiasie mała litera m z jedynką w indeksie dolnym). Poniżej tej warstwy znajduje się druga, węższa, jasnobrązowa, stojąca szpachelka wielkości 25 centymetrów uwidacznia taką właśnie wielkość tej warstwy. Warstwę tę podpisano jako Sm (duża litera S, mała litera m). 2. h – warstwowania poziome (horyzontalne). Na zdjęciu pokazano przekrój przez glebę w kolorze brązowym, na którym widoczne są ciemniejsze poziome równe pasy - szerokie i wąskie. Zdjęcie podpisano jako Gh (duża litera G, mała litera h). Drugie zdjęcie przedstawia przekrój przez glebę, na którym widać czarne i brązowe pasy poziome. Czarny pas został podpisany jako Fh (duża litera F, mała litera h), a brązowy jako Sh (duża litera S, mała litera h). Na zdjęciu widoczny jest także młotek. 3. p – warstwowania przekątne płaskie. Na zdjęciu pokazano przekrój przez brązową glebę, w którym znajdują się wyraźne ukośne linie oznaczające cienkie warstwy. Zdjęcie podpisano jako SGp (duże S, duże G, małe p). Na drugim zdjęciu znajduje się przekrój przez brązową glebę, na którym widać ukośne ułożenie warstw. Kilka warstw ułożonych jest także poziomo. Zdjęcie podpisane jest Gp (duża litera G, mała litera p). 4. t – rynnowe warstwowania przekątne. Na zdjęciu pokazano przekrój przez brązową glebę, w którym znajdują się wyraźne ukośne linie oznaczające cienkie warstwy. U dołu zdjęcia zaznaczono wycinek gleby o wysokości 50 cm. Zdjęcie podpisano jako SGp (duże S, duże G, małe p). Na drugim zdjęciu znajduje się przekrój przez szarą glebę, na którym widać brązowe smugi warstw ukośnych. Górna część przekroju jest bardziej chropowata. Podpisano ją jako SGt (duże S, duże G, małe t). Dolna część przekroju jest bardziej zbita, wyraźniejszą są tu brązowe linie warstw, jedne biegnące skośnie w dół, inne biegnące ku górze. Tę część oznaczono jako St (duże S, małe t). U dołu zdjęcia zaznaczono wycinek gleby o wysokości 50 cm. 5. r (rc) – przekątne warstwowania ripplemarkowe (ripplemarków wstępujących). Zdjęcie przedstawia przekrój przez glebę o jasnobrązowym zabarwieniu. Występują tu lekko ukośne linie warstw. Cienkie linie warstw zostały opatrzone symbolem Src (duże S, małe r, małe c). Szeroki pas ciemniejszej warstwy oznaczono jako Src(B) - duże S, małe r, małe c, w nawiasie duże B. Najjaśniejsza, najbardziej jednolita część określona została symbolem Sr (duże S, małe r). 6. f – warstwowanie faliste. Na zdjęciu jest przekrój przez glebę, na którym wyraźnie widać cienkie warstwy zaznaczone falowanymi liniami. Przekrój przypomina nieco wyglądem deskę drewnianą. Dodano oznaczenie SFW (duże S, duże F, małe w). 7. v – rytm warwowy. Na zdjęciu jest przekrój przez glebę. Widoczne są wyraźne, poziome warstwy, niektóre cienkie, inne szersze, w różnych odcieniach brązowego. Występują dwie warstwy ciemne, w kolorze czekolady, mające wysokość około 1,5 centymetra. Przekrój oznaczono symbolem Fv (duża litera F, mała litera v).
Tabela 2. Struktura osadów klastycznych wg Zielińskiego i Pisarskiej‑Jamroży (2012)
Źródło: fotografie pochodzą z artykułu: Zieliński T., Pisarska-Jamroży M., Jakie cechy litologiczne osadów warto kodować, a jakie nie?, „Przegląd Geologiczny” 2012, 60, 7: 387-397.