Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Zapoznaj się z grafiką interaktywną i wykonaj polecenia.

1,1

GLOBALIZACJA INFORMACYJNA I TECHNOLOGICZNA

R4dg1iFDXtUYB
Fotografia przedstawia smartfon, na tle którego umieszczone są nieregularne okręgi z miniaturami symboli serwisów społecznościowych.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/social-media-spo%C5%82eczne-klawiatura-4140959/, domena publiczna.
R487jPmuDF8jp
Fotografia przedstawia ustawionych w rzędzie kamerzystów i fotografów, postaci których w większości zakrywają ustawione na statywach kamery i aparaty fotograficzne. W tle znajdują się również osoby robiące zdjęcia. Wszyscy patrzą w jeden punkt.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/hongkong-media-kamery-dziennikarz-2654531/, domena publiczna.
Rba31vnZiqaqW
Zdjęcie przedstawia budynki z czerwonej cegły przypominające wschodnie miasto. Nad dachami góruje wysoka wieża z iglicą. Na budynkach umieszczone są dziesiątki anten satelitarnych.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/budynek-dachy-anten-satelitarnych-1778770/, domena publiczna.
RsYFC1hpE1TE7
Fotografia przedstawia dwa białe samoloty linii SWISS skierowane dziobem w stronę fotografa. Samoloty znajdują się na pasie startowym.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/szwajcarski-samoloty-2274130/, domena publiczna.
1,1

GLOBALIZACJA SPOŁECZNO‑KULTUROWA

R4g2wLi9dO9Hm
Unifikacja zastosowana przez popularną sieć fast foodów, polegająca na ujednoliceniu wystroju lokali oraz dostępnego menu, była podstawą zjawiska makdonaldyzacji. Termin ten ma obecnie szersze znaczenie i służy do opisania przejawów upowszechniania się zasad działania sieci szybkiej obsługi we wszystkich sferach życia.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/%C5%BCywno%C5%9Bci-frytki-hamburger-burger-1081707/, domena publiczna.
RUFFuPzOFp8hm
W wyniku rozwoju technologii informacyjnych do klientów z różnych krajów trafia podobna reklama. W konsekwencji następuje upowszechnianie się globalnych trendów, którymi klienci kierują się, dokonując zakupów odzieżowych czy wybierając usługi kosmetyczne. Ujednolicenie gustów widoczne jest także w kwestii wystroju mieszkań, a nawet wyboru sprzętu RTV, AGD czy samochodów osobowych.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/odzie%C5%BCy-boutique-torby-buty-sklep-1850804/, domena publiczna.
RLve5l4lbS3Cn
Wykształcenie się tzw. kultury masowej, której istotą jest przekazywanie wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł, co prowadzi do ujednolicenia form zabawowej, rozrywkowej działalności wielkich mas ludzkich. W efekcie upowszechniania się filmów i seriali telewizyjnych ich bohaterowie stają się ikonami popkultury. Do „kultowych” seriali i filmów ostatnich kilkudziesięciu lat należą między innymi: Gwiezdne wojny, Gra o tron, Władca Pierścieni czy Zmierzch.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/darth-vader-%C5%82ukasz-lego-4344381/, domena publiczna.
R13jHt5EF9LCB
Przejawem ujednolicenia zachowań konsumenckich na świecie jest powstawanie licznych galerii handlowych, oferujących klientom szeroki wybór towarów w jednym miejscu, ale również dostęp do usług kosmetycznych, gastronomicznych oraz rozrywki. Galerie handlowe przejęły rolę dawnych rynków miejskich i służą jako miejsca spędzania czasu wolnego. Obiekty takie cechują się również zunifikowaną architekturą.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/schody-galeria-handlowa-sklep-906720/, domena publiczna.
1,1

GLOBALIZACJA POLITYCZNA

RiOx7gAxTLNAb
Przyspieszenie procesów integracyjnych. Powstawanie organizacji międzynarodowych oraz zwiększenie ich wpływu. Szczególną rolę odgrywa założona w 1945 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych. Do najważniejszych celów ONZ należy zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie, poszanowanie praw człowieka oraz współpraca między narodami.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=437460, domena publiczna.
R1XqLCPwQHpeI
Zacieśnianie współpracy politycznej między państwami poprzez tworzenie struktur ponadnarodowych, np. Parlamentu Europejskiego czy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Tworzenie aktów prawa międzynarodowego.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ditektiiv_EL_%C3%B5iguses.jpg, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1XkgvV4tCqgp
Powstawanie organizacji wojskowych i sojuszy obronnych, np. NATO. Wspólne ćwiczenia wojskowe i działania militarne.
Źródło: U.S. Department of Defense Current Photos - 120621-A-HE359-073, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51084644, domena publiczna.
R1GpMSra8l1Kn
Utworzenie sił pokojowych ONZ, wykorzystywanych w operacjach pokojowych w różnych regionach świata. Żołnierze na misjach ONZ, czyli „błękitne hełmy”, brali udział między innymi w operacjach na terenie Kosowa, w Demokratycznej Republice Konga, Liberii, Sudanie Południowym.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RSA-Woman-01_(6812239438).jpg, licencja: CC BY-SA 2.0.
R1Kvp6TphcXau
Wykształcenie się tzw. supermocarstw. Określeniem tym w geografii politycznej opisuje się państwa (mocarstwa) dysponujące największym potencjałem politycznym, militarnym oraz gospodarczym i mogące w skuteczny sposób kreować stosunki globalne, przez co mają większe znaczenie od pozostałych mocarstw. Współcześnie do grupy tej zaliczane są Stany Zjednoczone, Chiny oraz Rosja.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/polityka-finanse-polityczna-flaga-2990080/, domena publiczna.
1,1

GLOBALIZACJA RYNKÓW FINANSOWYCH

Oznacza szybki, nieskrępowany i masowy przepływ kapitału. Przejawia się w rosnącej liczbie międzynarodowych połączeń finansowych. Przejawem jest przyjęcie do rozliczeń finansowych międzypaństwowych tzw. walut globalnych. Do najważniejszych walut, w których realizowane są transakcje międzypaństwowe należą:

  • dolar amerykański, który jest oficjalnym środkiem płatniczym nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w Portoryko, Mikronezji, Ekwadorze, Palau, Salwadorze, Timorze Wschodnim, Marianach Północnych oraz Bonaire, Sint Eustatiusie i Sabie, a także na Wyspach Marshalla;

  • euro, będące prawnym środkiem płatniczym w 19 państwach Unii Europejskiej (w Austrii, Belgii, na Cyprze, Estonii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji, Irlandii, Włoszech, Łotwie, Litwie, Luksemburgu, Malcie, Holandii, Portugalii, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii) oraz pozaeuropejskich terytoriach zależnych Francji; euro przyjęto również w Andorze, Monako, Czarnogórze i Kosowie;

  • znaczenie na rynkach finansowych mają również jen japoński, funt szterling (funt brytyjski) oraz frank szwajcarski.

Powołanie międzynarodowych instytucji finansowych, których celem jest pomoc bankom centralnym w zapewnieniu monetarnej i finansowej stabilności państw, dostarczanie pomocy finansowej krajom poprzez udzielanie długoterminowych pożyczek. Do najważniejszych instytucji finansowych należą:

  • Bank Rozrachunków Międzynarodowych (ang. Bank for International Settlements, BIS);

  • Bank Światowy (ang. World Bank);

  • Międzynarodowy Fundusz Walutowy (ang. International Monetary Fund, MFW).

Powstawanie giełd papierów wartościowych, umożliwiających obrót instrumentami finansowymi takimi jak akcje, obligacje, kontrakty terminowe. Obecnie prawie wszystkie giełdy na świecie prowadzą handel elektroniczny (giełdy online), dzięki czemu inwestorzy uzyskali lepszy dostęp do rynków międzynarodowych. Łączna wartość sześćdziesięciu głównych giełd na świecie wynosi obecnie około 69 bilionów dolarów. Najważniejsze giełdy o charakterze globalnym to:

  • Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych (Stany Zjednoczone),

  • Giełda Papierów Wartościowych NASDAQ (Stany Zjednoczone),

  • Londyńska Giełda Papierów Wartościowych (Wielka Brytania),

  • Tokijska Giełda Papierów Wartościowych (Japonia),

  • Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych (Chiny),

  • Giełda Papierów Wartościowych w Hongkongu (Chiny),

  • Euronext Amsterdam (Holandia),

  • Giełda Papierów Wartościowych w Shenzhen (Chiny),

  • Giełda Papierów Wartościowych Xetra/Börse we Frankfurcie (Niemcy).

RqXtCodF9tcFV
Dolary. Pieniądze są głównym środkiem płatniczym na świecie.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/forsa-dolary-waluta-oszcz%C4%99dza%C4%87-3 523131/, domena publiczna.
RnYs1GXW1oOiA
Fasada banku
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/bank-pieni%C4%85dze-finanse-akcji-2907728/, domena publiczna.
R1ynqp5IFRkOe
Notowania giełdowe
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/illustrations/p%C5%82aci%C4%87-gie%C5%82da-papier%C3%B3w-warto%C5%9Bciowych-4852537/, domena publiczna.
1,1

GLOBALIZACJA RYNKÓW TOWAROWYCH I USŁUG

RUKQyK4aXfUdr
Wzrost wymiany handlowej między państwami powoduje tzw. globalizację rynków towarowych. Do największych eksporterów pod względem wartości należą: Chiny, Stany Zjednoczone, Niemcy, Korea Południowa i Francja.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/hamburg-port-w-hamburgu-3021820/, domena publiczna.
RmOfqPBzvJdfx
Globalizacja działalności gospodarczej przejawia się w powstawaniu ponadnarodowych przedsiębiorstw określanych mianem korporacji transnarodowych. O ich znaczeniu świadczy fakt, że 100 najpotężniejszych niefinansowych korporacji dysponuje aktywami stanowiącymi aż 20% globalnego PKB, a 50 największych korporacji finansowych to ok. 20% wartości globalnego rynku kapitałowego. Do najpotężniejszych niefinansowych korporacji należą między innymi: Royal Dutch Shell PLC,Toyota Motor Corporation,BP PLC,Softbank Group Corporation,Total SA,Volkswagen Group.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/stacji-benzynowej-przemys%C5%82-naftowy-1161871/, domena publiczna.
R18F2HpTq6B1d
Efektem globalizacji jest przenoszenie pracochłonnych produkcji do krajów mniej zamożnych, gdzie koszty pracy są niższe. Ogromne szwalnie w Bangladeszu, Indiach, Indonezji, Malezji realizują zlecenia europejskich i amerykańskich firm odzieżowych.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Auticmatic_Printing_Machine.JPG, licencja: CC BY-SA 3.0.
R9FeVnJIDKCDJ
Przejawem globalizacji jest outsourcing. Polega on na przekazywaniu zadań, funkcji, projektów i procesów do realizacji firmie zewnętrznej. Najczęściej zlecenia dotyczą usług np. marketingowych, konsultingowych, księgowych czy obsługi klienta. Dzięki technologiom informacyjnym firmy świadczące takie usługi mogą znajdować się nawet w innych państwach.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Callcenter03.jpg, licencja: CC BY-SA 3.0.
1,1

GLOBALIZACJA EKOLOGICZNA

R19ZewNJXCNP6
Globalizacją ekologiczną określamy proces zwiększania się współzależności i współdziałania w obszarze ekologii. Towarzyszy temu wzrost świadomości ludzi, organizacji i władz samorządowych oraz państwowych. Przykładem może być powołanie Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations Environment Programme, UNEP) zajmującego się monitorowaniem stanu środowiska na świecie.
Źródło: UNEP FI - File:UNEP_FI_Logo.gif, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=19414689, domena publiczna.

Powstanie pozarządowych organizacji ekologicznych o zasięgu międzynarodowym. Do najbardziej znanych należą:

  • WWF (ang. World Wide Fund for Nature), Światowy Fundusz na rzecz Przyrody, założony w 1961 roku; 

  • Greenpeace, organizacja założona w 1971 roku. Jej filie działają w ponad 50 krajach świata. Priorytetem jest ochrona lasów tropikalnych oraz zasobów wodnych mórz i oceanów, popularyzacja wykorzystania czystej energii. Zadaniem fundacji jest ochrona ginących zwierząt oraz przeciwdziałanie zniszczeniu środowiska naturalnego.

  • Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN i Jej Zasobów (International Union for Conservation of Nature)

Organizowanie międzypaństwowych konferencji oraz przygotowywanie międzynarodowych traktatów środowiskowych z inicjatywy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). Do najważniejszych konferencji i traktatów należą:

  • Szczyt Ziemi 1992 – konferencja Narodów Zjednoczonych na temat środowiska i rozwoju zorganizowana w Rio de Janerio. Uchwalono wówczas między innymi Agendę 21, czyli katalog celów oraz sposobów opracowania i wdrażania programów zrównoważonego rozwoju;

  • Protokół z Kioto. Podpisany w 1997 roku, wszedł w życie w 2006 roku. Zobowiązywał państwa strony do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych;

  • Porozumienie paryskie. Przyjęte w 2015 roku. Celem porozumienia jest ograniczenie średniego wzrostu temperatury na Ziemi oraz osiągnięcie neutralności węglowej do 2050 r.

Rj1wM6TV3D1LG
Kwestia ochrony środowiska, w tym problem globalnego ocieplenia, jest jednym z tematów masowych protestów organizowanych w wielu regionach świata. Ich celem jest przedstawienie władzom samorządowym i państwowym postulatów dotyczących ochrony środowiska. W 2019 roku w 150 miastach świata odbyły się manifestacje młodzieży oraz studentów w ramach Młodzieżowego Strajku Klimatycznego.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/demonstracja-protest-poka%c5%bc-5026397/, domena publiczna.
R162PnceOVIGQ
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35252157, domena publiczna.
R8EwiHgbRLL5a
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:2011_logo.png, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rdb6ptEGCMK06
Przedstawiciele państw i organizacji na szczycie klimatycznym w 2015 roku.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, licencja: CC BY 2.0.
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1

Wyjaśnij, na czym polega globalizacja społeczno‑kulturowa. Podaj przykłady jej przejawów w Polsce.

R17jLhA1V7hZA
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wyjaśnij, na czym polega globalizacja polityczna. Omów skutki tego procesu dla Polski, podaj jego przykłady na podstawie własnych obserwacji.

R17jLhA1V7hZA
(Uzupełnij).