Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Czy znasz historię rozwoju przemysłu chemicznego? Jakie firmy i związki chemiczne można zaliczyć do rozwoju produkcji przemysłowej w kierunku chemii? Zapoznaj się z osią czasu na temat historii przemysłu chemicznego do 2010 roku, a następnie wykonaj ćwiczenia.

RnTVV1Ua8UgWO1
1635 Zdjęcie przedstawiające białawe kryształki na szkiełku zegarkowym. Pierwsza firma chemiczna John Winthrop Jr założył pierwszą w Ameryce fabrykę chemiczną w Bostonie, która zajmowała się produkcją saletry potasowej – KNO3 (do prochu strzelniczego) i ałunu potasowo-glinowego – KAlSO42·12 H2O (do garbowania). 1749 Zdjęcie przedstawia model kulkowo-pręcikowy kwasu siarkowego(VI). Zbudowany jest z jednej żółtej kulki, to jest atomu siarki, połączonej z czterema czerwonymi kulkami, atomami tlenu. Z dwiema z nich za pomocą wiązania podwójnego. Z pozostałymi za pomocą wiązania pojedynczego. Czerwone kulki związane za pomocą wiązania pojedynczego z kulką żółtą łączą się za pomocą wiązań pojedynczych z białymi kulkami, czyli atomami wodoru. Produkcja kwasu siarkowego(VI) Produkcja kwasu siarkowego(VI) rozpoczęła się przy użyciu ołowianych komór kondensacyjnych. John RoebuckSamuel Garbett jako pierwsi założyli dużą fabrykę produkującą kwas siarkowy(VI) w Prestonpans. 1750 Rysunek przedstawiający dużą halę produkcyjną z dziewiętnastego wieku. W hali znajdują się różne maszyny oraz obsługujący je robotnicy. Rewolucja przemysłowa W 1750 roku rozpoczęła się rewolucja przemysłowa, która zbiegła się z narodzinami ciężkiego przemysłu chemicznego (produkcja chemikaliów i produktów w dużych ilościach). Zakończyła się ona 10 lat później. 1791 Rysunek przedstawiający konstrukcję przypominającą walec ułożony poziomo. Nad walcem jest platforma, na której przy wagonikach pracują dwie osoby. Konstrukcję wykorzystywano do produkcji węglanu sodu. Proces Leblanc`a Nicolas LeBlanc opatentował proces Leblac`a, który był przemysłowym procesem produkcji sody kalcynowanej (węglanu sodu) z soli morskiej (chlorku sodu). Następnie zbudował swoją fabrykę w Saint-Denis. Dzięki rewolucji francuskiej proces Leblanc`a nabrał rozpędu, a przyczynił się do tego William Losh. 1802 Zdjęcie przedstawiające muzealny eksponat oryginalny wagon proszkowy z napisem explosives. DuPont W czerwcu 1802 roku powstał jeden z największych koncernów chemicznych: E. I. du Pont de Nemours and Company, szerzej znana jako spółka DuPont. Firma zajmowała się wówczas produkcją czarnego prochu. 1804 Szkic przedstawiający dziewiętnastowieczny krajobraz fabryczny. Na pierwszym planie znajdują się ludzie - stoją, siedzą wzdłuż torów kolejowych, którymi jedzie pociąg. W tle liczne kominy oraz zabudowa fabryczna. St. Rollox Zakłady chemiczne St. Rollox wyprodukowały prawie 10000 ton proszku wybielającego. Otwarcie fabryki było zainicjowane przez Charlesa Tennanta (odkrywce proszku wybielającego), a spółka ta była uważana za pierwsze największe przedsiębiorstwo chemiczne na świecie. 1859 Czarno-biała fotografia przedstawia ludzi oraz zabudowania na terenie, na którym stoją dwie wieże - to szyby służące do wydobycia ropy naftowej. Pierwszy odwiert naftowy W pobliżu Titusville w Pensylwanii zostaje pomyślnie wykonany pierwszy odwiert naftowy. Ten szyb naftowy o głębokości 70 stóp zapoczątkował przemysł naftowy. 1855 Zdjęcie przedstawiające szklaną butelkę ze szlifem z brązową cieczą. Obok stoi zlewka z pewną ilością brązowej cieczy, którą jest ropa naftowa. Produkty destylacji ropy naftowej Bejamín Silliman, pochodzący z New Haven,Conneticut, uzyskał wartościowe produkty z destylacji ropy naftowej. Pomiędzy tymi cennymi produktami znajdował się naftalen, benzyna, smoła i inne rozpuszczalniki. 1866 Ilustracja przedstawiająca niebieską tablicę pamiątkową z białym napisem: Birmingham Civic Society 2004. Alexander Parkers. Tysiąc osiemset trzynaście, tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt. Investor of the first plastic worked on this site for Elkington, Mason&Company, electroplaters. Circa. tysiąc osiemset czterdzieści, tysiąc osiemset pięćdziesiąt. Celuloid Alexander Parkes zsyntetyzował celuloid. Z tego powodu uważany jest on za ojca tworzyw sztucznych. 1869 Zdjęcie przedstawiające pojemnik, w którym znajdują się znajdują się klisze fotograficzne. Klisze są czarne, mają perforowane brzegi. Produkcja celuloidu John Hyatt z Albany, w stanie Nowy Jork, rozpoczyna produkcję celuloidu – pierwszego syntetycznego tworzywa sztucznego, o szerokim zastosowaniu komercyjnym. 1918 Czarno-białe zdjęcie portretowe przedstawiające Fritza Habera. Młody mężczyzna. Ma gęste, krótkie włosy. Nosi okulary. Ubrany jest elegancko. Nagroda Nobla Fritz Haber zdobył Nagrodę Nobla za swoją pracę w dziedzinie syntezy amoniaku. Niemniej jednak metoda ta została przystosowana do użytku komercyjnego w 1930 r. przez niemieckiego chemika Carla Bosha. 1920 Czarno-biała fotografia przedstawiająca obszar dużego zakładu. W tle jest sporo dymiących kominów. Alkohol izopropylowy Firma Standard OilNew Jersey wyprodukowała pierwszy komercyjny produkt petrochemiczny – alkohol izopropylowy. 1922 Ilustracja przedstawia wzór. Jest zbudowany z atomu ołowiu, który związany jest z czterema grupami etylowymi CH2CH3. Dodatek przeciwstukowy Thomas Midgley użył tetraetyloołowiu jako dodatku przeciwstukowego do benzyny. 1923 Zdjęcie przedstawiające fiolkę z metalową nakrętką zawierającą drobne, białe kuleczki, którymi jest mocznika. Pochodne mocznika Otrzymanie na drodze syntezy chemicznej pochodnych mocznika. 1926 Ilustracja przedstawiająca model kulkowo-pręcikowy metanolu. Szara kulka, to jest atom węgla łączy się z trzema białymi kulkami, to jest atomami wodoru oraz z jedną czerwoną, czyli atomem tlenu związanym z kulką białą, czyli atomem wodoru. Metanol DuPontCommercial Solvents rozpoczęli produkcję syntetycznego metanolu w Stanach Zjednoczonych. 1931 Zdjęcie przedstawiające dwóch mężczyzn pracujących przy produkcji kauczuku. Kauczuk syntetyczny Pierwsze pojawienie się kauczuku syntetycznego. 1933 Zdjęcie przedstawiające półprzezroczyste, drobne granulki polietylenu PE. Polietylen Imperial Chemical Industries w Anglii wytwarza polietylen (PE). 1935 Zdjęcie przedstawiające dłonie trzymające szklane naczynie. Dookoła naczynia nawijany jest ciągnący materiał powstający w drugiej zlewce. Jest to nylon. Nylon Wallace H. Carothers, pracujący w spółce DuPont, wytwarza nylon. 1937 Zdjęcie przedstawiające styropianowe opakowanie. Polistyren Firma Dow Chemical rozpoczęła komercjalizację polistyrenu (PS). 1938 Zdjęcie przedstawiające ciemnozielone tabletki w białym naczyniu. Produkcja związków nieorganicznych W Meksyku zainicjonowany został rozwój przemysłu chemii nieorganicznej. Produkty nieorganiczne produkowały, takie firmy jak: "The Reyes" i "Sosa Texcoco". Meksykańska spółka "Sosa Texcoco" zarządzała wówczas jedną z dwóch największych na świecie kopalni naturalnych soli alkalicznych. 1938 Ilustracja przedstawiająca model kulkowo-pręcikowy 2,2,4-trimetylopentanu. Szkielet węglowy utworzony z pięciu szarych kulek, atomów węgla. Atom węgla numer dwa podstawiony jest dwiema grupami CH3, a węgiel numer cztery jedną grupą CH3. Atomy wodoru w cząsteczce symbolizowane są przez białe kulki. Pierwszy atom węgla z trzema białymi kulkami, drugi z żadną, trzeci z dwiema, czwarty z jedną oraz piąty z trzema. 2,2,4-trimetylopentan Pierwsza na świecie komercyjna produkcja 2,2,4-trimetylopentanu rozpoczęła się w skromnym zakładzie w Baytown w Teksasie. Alkilacja umożliwiła produkcję 2,2,4-trimetylopentan (izooktanu), używanego do produkcji 100-oktanowej benzyny lotniczej. 1940 Zdjęcie przedstawiające strumień brązowej, gęstej cieczy, wlewanej na płaską powierzchnię. Benzyna o wyższej liczbie oktanowej Firma Standard Oil Co. opracowała katalityczną metodę produkcji benzyny, która charakteryzowała się wysoką liczbą oktanową. Produkt ten stanowił również substrat do syntezy toluenu, tj. związku chemicznego, powszechnie stosowanego w wytwarzaniu TNT (2-metylo-1,3,5-trinitrobenzen). 1940 Zdjęcie przedstawia dużą ilość opon. Produkcja opon W Stanach Zjednoczonych wyprodukowano pierwszą oponę z gumy syntetycznej. 1941 Grafika przedstawiająca model cząsteczki kauczuku butadienowo-styrenowego. Zbudowany jest on z bardzo długiego łańcucha węglowodorowego. Produkcja kauczuku butadienowo-styrenowego (SBR) W okresie II wojny światowej uruchomiono przemysłowe wytwarzanie kauczuku butadienowo-styrenowego, które było szeroko używane przez amerykański program do produkcji rządowego kauczuku styrenowego (GR-S). Miało to na celu zastąpienie dostawy naturalnego kauczuku z Azji, który pod okupacją japońską był niedostępny dla państw sprzymierzonych. 1943 Ilustracja przedstawiająca wzór DDT. Związek zbudowany z dwóch atomów węgla zbudowanych. Pierwszy z nich podstawiony jest trzema atomami chloru Cl i połączony z drugim atomem węgla podstawionym dwiema grupami 4-chlorofenylowymi. DDT Rozpoczyna się produkcja DDT w Stanach Zjednoczonych, który ze względu na swoje właściwości owadobójcze znalazł szerokie zastosowania. 1944 Zdjęcie przedstawiające szaro-czarną, teflonową patelnię. Teflon Firma DuPont rozpoczyna komercjalizację teflonu. 1946 Zdjęcie przedstawiające konstrukcję budowlaną zakładu. Na pierwszym planie jest górka usypana z kawałków drewna. Modifikacja procesu Fishera-Tropsha Hydrocarbon Research w latach od 1946 do 1950 uruchamia technologię złoża fluidalnego, która została nazwana procesem „Hydrocol,”. W latach od 1951 do 1957Brownsville w Teksasie działała wielkoskalowa elektrowniaFisher-Tropsh Hydrocol produkująca paliwo, w ilości 350000 ton rocznie. 1950 Zdjęcie przedstawia model kulkowy benzenu. Sześcioczłonowy pierścień jest zbudowany z sześciu szarych kulek, atomów węgla. Każda szara kulka łączy się z jedną białą kulką, atomem wodoru. Wewnątrz pierścienia pomiędzy atomami węgla znajdują się wiązania pojedyncze oraz łączące owe atomy przerywane linie, co symbolizuje aromatyczny charakter pierścienia. Produkcja benzenu W latach pięćdziesiątych XX wieku zwiększony był popyt na benzen, zwłaszcza ze strony rozwijającego się przemysłu polimerów, co wymusiło konieczność produkcji benzenu z ropy naftowej. 1953 Na zdjęciu znajduje się ciemnozielony, płynny detergent w małych zafoliowanych opakowaniach. Produkcja detergentów Produkcja syntetycznych detergentów przewyższyła produkcję mydła. 1961 Zdjęcie przedstawiające rafinerię z licznymi kominami. Na pierwszym planie podnośnik. PEMEX PEMEX, meksykańskie państwowe przedsiębiorstwo naftowe, rozpoczęło produkcję acetylenu, polietylenu i chlorku winylu w kompleksie Pajaritos. 1965 Zdjęcie przedstawiające plastikowe, niebieskie butelki na linii produkcyjnej. PVC Wprowadzenie na rynek butelek z PVC (polichlorek winylu). 1974 Na zdjęciu jest szara tablica upamiętniająca pracowników zmarłych w katastrofie w Flixborough. Wybuch Wybuch oparów cykloheksanu w zakładach chemicznych Nypro Ltd w Flixborough, położonego w środkowej Anglii, spowodował śmierć 28 pracowników. To zmotywowało i zobowiązało brytyjskich ustawodawców do znormalizowania badań nad ryzykiem i zaostrzyło przepisy bezpieczeństwa w brytyjskich firmach chemicznych. 1975 Zdjęcie przedstawia przeźroczystą fiolkę z niebieską nakrętką wykonaną z poli(tereftalanu) etylenu. PET Pojemniki i butelki wykonane z PET (poli(tereftalan etylenu)) zastąpiły opakowania szklane. 1978 Zdjęcie mikroskopowe przedstawiające kryształy insuliny ludzkiej kształtem przypominające prostopadłościany. Insulina 21 sierpnia 1978 roku, Goeddelowi udało się połączyć dwa łańcuchy aminokwasów w jedną cząsteczkę: insulinę ludzką. Następnie GenentechLilly podpisali umowę na komercjalizację insuliny rDNA. W 1982 roku wprowadzono na rynek pierwszą insulinę. 1995 Zdjęcie portretowe przedstawiające Mario José Molina-Pasquel Henríquez. Starszego mężczyznę. Mężczyzna nosi okulary. Ma siwe włosy. Łysieje. Ma wąs i krótko przyciętą brodę. Nosi okulary. Ubrany jest w garnitur. Nagroda Nobla Mario José Molina-Pasquel Henríquez, meksykański naukowiec, znany jako Mario Molina, brał udział w badaniach nad antarktyczną dziurą ozonową. Wraz z Paulem Crutzenem oraz Franklinem Sherwoodem Rowlandem wykazali, że na tą dziurę ozonową miały wpływ gazy chlorofluorowęglowodorowe (CFC), za co dostali Nagrodę Nobla w 1995 roku. 1998 Zdjęcie przedstawia stację benzynową Orlenu. Powstanie koncernu "Orlen" W maju 1998 roku , w wyniku połączenia Centrali Produktów Naftowych CPN SA oraz Petrochemii Płock SA, powstaje koncern naftowy. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w 2000 roku nadało spółce nazwę handlową "Orlen". 2010 Logo Grupy Azoty. Nad napisem znajduje się symbol przypominający wzbijającą się w powietrze jaskółkę. Formacja Grupy Azoty W 2010 roku powstaje Grupa Azoty, która zajmuje się produkcją nawozów mineralnych oraz wieloskładnikowych, z siedzibą w Tarnowie
Historia rozwoju przemysłu chemicznego – grafika interaktywna.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Korzystano z informacji dostępnych pod adresem: https://www.sutori.com/story/history-and-development-of-the-chemical-industry--mzTBCEMwjJjC3wPPMmGiAGvQ; https://www.technofunc.com/index.php/domain-knowledge/chemicals-industry/item/history-of-chemicals-industry; oraz https://www.britannica.com/, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Przemysł chemiczny jest obecnie jednym z głównych filarów nowoczesnej gospodarki, przetwarzającym surowce zarówno naturalne, jak i syntetyczne w ponad 70 000 różnych produktów końcowych. Jaki typ wyrobów chemicznych wytwarza się w Polsce? Zapoznaj się z wykresem przedstawiającym strukturę produkcji wyrobów przemysłu chemicznego w 2017 roku, a następnie wykonaj ćwiczenia.

RAtdjmYMJG57W1
Wykres kołowy. Lista elementów:
  • Produkty ropopochodne; Wartość: 29.5; Udział procentowy: 29,5%
  • Nawozy; Wartość: 18.8; Udział procentowy: 18,8%
  • Substancje nieorganiczne; Wartość: 15.2; Udział procentowy: 15,2%
  • Koks; Wartość: 11.4; Udział procentowy: 11,4%
  • Substancje organiczne; Wartość: 7.7; Udział procentowy: 7,7%
  • Tworzywa w formie podstawowej; Wartość: 6.5; Udział procentowy: 6,5%
  • Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych; Wartość: 6.5; Udział procentowy: 6,5%
  • Farby i lakiery; Wartość: 2.5; Udział procentowy: 2,5%
  • Mydła i detergenty; Wartość: 1.4; Udział procentowy: 1,4%
  • Pozostałe; Wartość: 0.2; Udział procentowy: 0,2%
  • Włókna; Wartość: 0.1; Udział procentowy: 0,1%
  • Pestycydy; Wartość: 0.1; Udział procentowy: 0,1%
Struktura produkcji wyrobów przemysłu chemicznego w <math aria‑label="dwa tysiące siedemnastym">2017 roku
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Raport_Ekonomiczny_PIPC_2017, Polska Izba Przemysłu Chemicznego, dostępny pod adresem https://www.pipc.org.pl/files/666095045/lib/Raport_Ekonomiczny_PIPC_2017.pdf, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 1
RBPEde1GbEHm41
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna, dostępny w internecie: www.commons.wikimedia.org, domena publiczna, dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna, dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
RineHBqnRE5UW
Połącz w pary wartość procentową z nazwą. 29,5% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne 18,8% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne 6,5% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne 2,5% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne 1,4% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne 0,1% Możliwe odpowiedzi: 1. Mydła i detergenty, 2. Farby i lakiery, 3. Nawozy, 4. Pestycydy, 5. Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, 6. Produkty ropopochodne
RUzikncvrdnf9
Ćwiczenie 2
Jakie związki chemiczne były produkowane przez pierwszą firmę chemiczną założoną w Stanach Zjednoczonych? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. MgSO4, 2. KNO2, 3. KNO3, 4. KAlSO42
ReLCaLV2nWogH
Ćwiczenie 3
Czego dotyczył proces Leblaca? Możliwe odpowiedzi: 1. produkcji sody kalcynowanej, 2. produkcji kwasu siarkowego(VI), 3. produkcji nylonu, 4. produkcji polistyrenu