Grafika interaktywna
bg‑lime
Przykłady mutualizmu fakultatywnego (protokooperacji)
Mutualizm fakultatywny przynosi korzyści obu gatunkom pozostającym w tej nieantagonistycznej zależności. Ich współpraca jest korzystna, ale nie jest konieczna do przeżycia:
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające kraba pustelnika i ukwiał. Żółto-różowy ukwiał osadzony jest na muszli kraba. krab ma czerwone szczypce i odnóża. Opisane elementy: 1. Krab pustelnik zamieszkuje w muszli, na której osiedla się ukwiał. Jego parzydełka skutecznie bronią kraba przed drapieżnikami. 2. Ukwiał osiedla się na muszli, w której bytuje krab pustelnik lub jest tam przez niego umieszczany. Dzięki temu zyskuje możliwość przemieszczania się z krabem i dostęp do resztek jego ofiar.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające kraba pustelnika i ukwiał. Żółto-różowy ukwiał osadzony jest na muszli kraba. krab ma czerwone szczypce i odnóża. Opisane elementy: 1. Krab pustelnik zamieszkuje w muszli, na której osiedla się ukwiał. Jego parzydełka skutecznie bronią kraba przed drapieżnikami. 2. Ukwiał osiedla się na muszli, w której bytuje krab pustelnik lub jest tam przez niego umieszczany. Dzięki temu zyskuje możliwość przemieszczania się z krabem i dostęp do resztek jego ofiar.Krab pustelnik (Coenobita perlatus) i osiadły ukwiał należący do gromady koralowców (Anthozoa).
Źródło: H. Zell, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające mszyce. Czarne owady żerują na na roślinie o szyszkowatym kształcie. Pomiędzy nimi znajdują się mrówki zbierające pokarm, to jest substancję wydzieloną przez mszyce. Opisane elementy: 1. Wydzieliny mszyc, zawierające znaczne ilości cukrów, aminokwasów i innych związków, są atrakcyjnym pokarmem dla niektórych gatunków mrówek. Mrówki zapewniają mszycom ochronę przed drapieżnikami i zapewniają im miejsca żerowania.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające mszyce. Czarne owady żerują na na roślinie o szyszkowatym kształcie. Pomiędzy nimi znajdują się mrówki zbierające pokarm, to jest substancję wydzieloną przez mszyce. Opisane elementy: 1. Wydzieliny mszyc, zawierające znaczne ilości cukrów, aminokwasów i innych związków, są atrakcyjnym pokarmem dla niektórych gatunków mrówek. Mrówki zapewniają mszycom ochronę przed drapieżnikami i zapewniają im miejsca żerowania.Mrówki opiekują się niektórymi gatunkami mszyc należącymi do nadrodziny Aphidoidea.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Zoogamia to zapylanie roślin przez zwierzęta. Wyróżnia się:
ornitogamię;
entomogamię (owadopylność).
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające kolibra w trakcie zbierania nektaru z fioletowych podłużnych kwiatów. Nieduży ptak o jasnobrązowym ubarwieniu z zielonkawymi refleksami posiada długi dziób umożliwiający mu zbieranie pokarmu. Opisane elementy: 1. Zjawisko zapylania roślin przez zwierzęta nazywamy zoogamią. Rośliny i zwierzęta wytworzyły na drodze koewolucji przystosowania umożliwiające im współpracę. Rośliny wytworzyły kolorowe, przyciągające zapachem kwiaty oraz lepki, bogaty w substancje odżywcze pyłek, który przyciąga zwierzęta zapylające i jest dla nich źródłem pokarmu. 2. Zwierzę zapylające korzysta, ponieważ otrzymuje pokarm. Roślina zostaje zapylona i dzięki temu się rozmnaża. Zapylanie roślin przez ptaki nazywane jest ornitogamią. Ptaki zapylające kwiaty mają długi dziób, który jest przystosowaniem do zdobywania pokarmu. Przykładem jest koliber.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające kolibra w trakcie zbierania nektaru z fioletowych podłużnych kwiatów. Nieduży ptak o jasnobrązowym ubarwieniu z zielonkawymi refleksami posiada długi dziób umożliwiający mu zbieranie pokarmu. Opisane elementy: 1. Zjawisko zapylania roślin przez zwierzęta nazywamy zoogamią. Rośliny i zwierzęta wytworzyły na drodze koewolucji przystosowania umożliwiające im współpracę. Rośliny wytworzyły kolorowe, przyciągające zapachem kwiaty oraz lepki, bogaty w substancje odżywcze pyłek, który przyciąga zwierzęta zapylające i jest dla nich źródłem pokarmu. 2. Zwierzę zapylające korzysta, ponieważ otrzymuje pokarm. Roślina zostaje zapylona i dzięki temu się rozmnaża. Zapylanie roślin przez ptaki nazywane jest ornitogamią. Ptaki zapylające kwiaty mają długi dziób, który jest przystosowaniem do zdobywania pokarmu. Przykładem jest koliber.Kolibry, ptaki z rodziny Trochilidae odżywiają się nektarem i zapylają kwiaty. To przykład ornitogamii.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające pszczołę zbierającą pyłek z żółtego kwiatu. Opisane elementy: 1. Wśród roślin zapylanych przez określoną grupę owadów rozróżnia się kwiaty błonkówkowe (prawie połowa kwiatów entomogamicznych, np. kosaćce, dzwonki, większość storczykowatych i roślin motylkowych), muchówkowe (np. kopytnik, kokornak, czworolist), zapylane przez motyle dzienne – motylowe (np. wiele goździkowatych i astrowatych — złożonych) lub nocne (np. narcyzy) oraz chrząszczowe (np. kielichowiec). Przystosowania zwierząt to m.in. koszyczki na odnóżach pszczół czy aparaty ssące motyli.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające pszczołę zbierającą pyłek z żółtego kwiatu. Opisane elementy: 1. Wśród roślin zapylanych przez określoną grupę owadów rozróżnia się kwiaty błonkówkowe (prawie połowa kwiatów entomogamicznych, np. kosaćce, dzwonki, większość storczykowatych i roślin motylkowych), muchówkowe (np. kopytnik, kokornak, czworolist), zapylane przez motyle dzienne – motylowe (np. wiele goździkowatych i astrowatych — złożonych) lub nocne (np. narcyzy) oraz chrząszczowe (np. kielichowiec). Przystosowania zwierząt to m.in. koszyczki na odnóżach pszczół czy aparaty ssące motyli.Pszczoła miodna (Apis mellifera) jest przedstawicielem błonkoskrzydłych (Hymenoptera), które zbierając pyłek, zapylają kwiaty roślin. To przykład entomogamii, czyli owadopylności.
Źródło: TH Gehling, Flickr, licencja: CC BY-NC-ND 2.0.
Zoochoria to rozsiewanie nasion (lub zarodników, przetrwalników itp.) przez zwierzęta. Zjawisko to może przebiegać na kilka sposobów:
epizoochoria;
endozoochoria;
ornitochoria;
myrmekochoria.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające łopian. Na gałązkach znajdują się kolczyste kulki. Opisane elementy: 1. Epizoochoria to przenoszenie nasion przyczepionych do sierści zwierząt. W ten sposób rozprzestrzeniane są np. nasiona łopianu oraz przytulii. Łopian (Arctium) potocznie nazywany jest rzepem, ponieważ łatwo przyczepia się m.in. do sierści zwierząt.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające łopian. Na gałązkach znajdują się kolczyste kulki. Opisane elementy: 1. Epizoochoria to przenoszenie nasion przyczepionych do sierści zwierząt. W ten sposób rozprzestrzeniane są np. nasiona łopianu oraz przytulii. Łopian (Arctium) potocznie nazywany jest rzepem, ponieważ łatwo przyczepia się m.in. do sierści zwierząt.Nasiona łopianu większego (Arctium lappa) przyczepiają się do sierści zwierząt, dzięki czemu roślina może znacznie zwiększyć zasięg występowania. Przykład epizoochorii.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające brązowo-żółto-szarego ptaka jedzącego czerwone owoce z drzewa. W tle błękitne niebo. Opisane elementy: 1. Endozoochoria to przenoszenie nasion przez zwierzęta (głównie ptaki) zjadające owoce (np. jemioły, cisa). Rośliny wytwarzają mięsiste, jadalne owoce, które są chętnie zjadane przez zwierzęta. Zwierzęta rozprzestrzeniają niestrawione nasiona roślin na odległe tereny. Wskutek tej interakcji zwierzęta zyskują pokarm, natomiast rośliny mogą opanować nowe tereny dzięki roznoszeniu ich nasion.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające brązowo-żółto-szarego ptaka jedzącego czerwone owoce z drzewa. W tle błękitne niebo. Opisane elementy: 1. Endozoochoria to przenoszenie nasion przez zwierzęta (głównie ptaki) zjadające owoce (np. jemioły, cisa). Rośliny wytwarzają mięsiste, jadalne owoce, które są chętnie zjadane przez zwierzęta. Zwierzęta rozprzestrzeniają niestrawione nasiona roślin na odległe tereny. Wskutek tej interakcji zwierzęta zyskują pokarm, natomiast rośliny mogą opanować nowe tereny dzięki roznoszeniu ich nasion.Jemiołuszka zwyczajna (Bombycilla garrulus) roznosi nasiona drzew i krzewów, zjadając ich owoce. Przykład endozoochorii.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające sójkę trzymającą w dziobie pożywienie. Rdzawo-brązowy ptak z niebiesko-czarnymi skrzydłami siedzi na gałęzi. Opisane elementy: 1. Ornitochoria to rozsiewanie nasion przez ptaki. Nasiona mogą być przenoszone na ciele ptaków (rodzaj epizoochorii) lub w ich przewodzie pokarmowym (rodzaj endozoochorii). W pierwszym przypadku nasiona przyczepiają się do ciała ptaków, a następnie są gubione. W drugim – nasiona są zjadane razem z owocami, jednak nie zostają strawione: po wydaleniu z kałem są zdolne do kiełkowania. Rośliny potomne mogą wyrosnąć z dala od rośliny macierzystej, ale zasięg ornitochorii nie jest zwykle zbyt duży: nasiona przenoszone na ciele ptaków najczęściej opadają blisko miejsca przyczepienia; z kolei nasiona zjedzone wraz z owocami kiełkują w niewielkiej odległości od rośliny macierzystej, gdyż ptaki bardzo szybko trawią miąższ owocu i nawet po 15 min wydalają niestrawione resztki. Ptakami, które przyczyniają się do rozsiewania nasion, są sójki zwyczajne (Garrulus glandarius). Późnym latem i jesienią żywią się przede wszystkim owocami dębu (Quercus), które gromadzą w dziuplach oraz zakopują w ściółce leśnej lub wprost w ziemi. Nie wszystkie zapasy sójek zostają zjedzone, cześć z nich kiełkuje wiosną, co przyczynia się do regeneracji populacji dębów, uzależnionej od spożywania żołędzi (owoców dębów) przez zwierzęta, w tym właśnie przez ptaki.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie przedstawiające sójkę trzymającą w dziobie pożywienie. Rdzawo-brązowy ptak z niebiesko-czarnymi skrzydłami siedzi na gałęzi. Opisane elementy: 1. Ornitochoria to rozsiewanie nasion przez ptaki. Nasiona mogą być przenoszone na ciele ptaków (rodzaj epizoochorii) lub w ich przewodzie pokarmowym (rodzaj endozoochorii). W pierwszym przypadku nasiona przyczepiają się do ciała ptaków, a następnie są gubione. W drugim – nasiona są zjadane razem z owocami, jednak nie zostają strawione: po wydaleniu z kałem są zdolne do kiełkowania. Rośliny potomne mogą wyrosnąć z dala od rośliny macierzystej, ale zasięg ornitochorii nie jest zwykle zbyt duży: nasiona przenoszone na ciele ptaków najczęściej opadają blisko miejsca przyczepienia; z kolei nasiona zjedzone wraz z owocami kiełkują w niewielkiej odległości od rośliny macierzystej, gdyż ptaki bardzo szybko trawią miąższ owocu i nawet po 15 min wydalają niestrawione resztki. Ptakami, które przyczyniają się do rozsiewania nasion, są sójki zwyczajne (Garrulus glandarius). Późnym latem i jesienią żywią się przede wszystkim owocami dębu (Quercus), które gromadzą w dziuplach oraz zakopują w ściółce leśnej lub wprost w ziemi. Nie wszystkie zapasy sójek zostają zjedzone, cześć z nich kiełkuje wiosną, co przyczynia się do regeneracji populacji dębów, uzależnionej od spożywania żołędzi (owoców dębów) przez zwierzęta, w tym właśnie przez ptaki.Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius), robiąc zapasy z nasion dębu szypułkowego (Quercus robur), przyczynia się do rozprzestrzeniania tego drzewa. Przykład ornitochorii.
Źródło: fra298, Flickr, licencja: CC BY-NC-ND 2.0.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie mrówki niosącej pokarm przez piaszczysty teren. Opisane elementy: 1. Myrmekochoria to roznoszenie nasion przez mrówki. Myrmekochoria to rodzaj zoochorii. 2. Niektóre rośliny wykształciły na nasionach elajosomy - bogate w węglowodany i tłuszcze wyrostki, którymi odżywiają się mrówki w czasie transportu nasion. Elajosomy obecne są na nasionach np. czosnku zwyczajnego, jasnoty białej, kokoryczu. Zdjęcie przedstawiające elajosomy. Różnokształtne wyrostki, część wrzecionowata lub owalna. Od koloru czarnego przez brązowy do jasnożółtego. Źródło: Hans Stuessi, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 4.0.
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie mrówki niosącej pokarm przez piaszczysty teren. Opisane elementy: 1. Myrmekochoria to roznoszenie nasion przez mrówki. Myrmekochoria to rodzaj zoochorii. 2. Niektóre rośliny wykształciły na nasionach elajosomy - bogate w węglowodany i tłuszcze wyrostki, którymi odżywiają się mrówki w czasie transportu nasion. Elajosomy obecne są na nasionach np. czosnku zwyczajnego, jasnoty białej, kokoryczu. Zdjęcie przedstawiające elajosomy. Różnokształtne wyrostki, część wrzecionowata lub owalna. Od koloru czarnego przez brązowy do jasnożółtego. Źródło: Hans Stuessi, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 4.0.Mrówki, owady z rodziny Formicidae zbierają i przenoszą nasiona. Przyczyniają się do rozprzestrzeniania wielu gatunków roślin. Przykład myrmekochorii.
Źródło: Steve Slater, Flickr, licencja: CC BY 2.0.
Polecenie 1
Polecenie 2