Transport kolejowy

• znaczna część sieci transportowej powstała jeszcze w okresie zaborów (najbardziej rozbudowana była na terenie zaboru pruskiego, a najsłabiej – na terenie zaboru rosyjskiego)

• po I wojnie światowej zaczęto niwelować różnice w zróżnicowaniu sieci transportowej w różnych regionach oraz rozbudowano tę sieć

• po II wojnie światowej następowała kontynuacja rozwoju sieci kolejowej (w związku z rozwojem przemysłu)

• od lat 80. XX w. długość linii kolejowych systematycznie się zmniejszała, spowodowane było to ich likwidacją

• w ostatnich latach odnotowano niewielki wzrost długości linii kolejowych (dzięki przywracaniu dawnych połączeń, modernizacji sieci oraz rozwojowi kolei szybkich prędkości).

Transport samochodowy

• najważniejsze szlaki drogowe powstały już w średniowieczu, a w kolejnych latach następował jedynie wzrost gęstości tej sieci

• rola transportu samochodowego (długość sieci, liczba przewozów) nieustannie wzrasta, co wiąże się z rozwojem społeczno‑gospodarczym oraz wspomnianą wcześniej likwidacją połączeń kolejowych

• w ostatnich latach nastąpił znaczny rozwój dróg ekspresowych i autostrad

• stan dróg ulega ciągłej poprawie, choć wciąż nie jest zadowalający

• rola transportu samochodowego wzrasta w zakresie przewozu towarów, gdyż jest bardziej elastyczny i przy sprawnej organizacji może być konkurencją np. dla transportu kolejowego i wodnego śródlądowego.

Transport wodny – śródlądowy

• zmniejsza się jego znaczenie z uwagi na duże koszty inwestycji i sezonowość; powoduje to zmniejszenie się długości żeglownych dróg wodnych i masy transportowanych towarów.

Przyczyny zmian sieci transportowej w Polsce

• swobodna możliwość korzystania z transportu samochodowego – np. rozbudowa infrastruktury drogowej

• rozwój motoryzacji – wciąż rosnąca dostępność do drogowych środków transportu

• zwiększenie się liczby małych i średnich przedsiębiorstw wpływających na rozwój transportu samochodowego – wzrost liczby firm transportowych

• zamknięcie wielu dużych, państwowych zakładów przemysłowych, co wpłynęło na zmniejszenie roli transportu kolejowego – głównie zamknięcie nierentownych fabryk wykorzystujących pociągi do przewozów bardzo ciężkich ładunków lub wymiana rodzaju transportu na bardziej opłacalny i elastyczny, tzn. drogowy

• zmiana partnerów handlowych – nawiązanie nowych relacji handlowych z firmami położonymi w oddali np. od wodnych dróg śródlądowych lub oddalonych o tysiące kilometrów, gdzie chętniej wykorzystuje się inny środek transportu, np. powietrzny

• rozwój turystyki – np. rozbudowa sieci lotnisk

• konkurencyjne ceny transportu lotniczego – spadek cen biletów lotniczych z powodu rosnącej konkurencji

• fundusze UE w zakresie modernizacji sieci transportowej – fundusze umożliwiły rozwój infrastruktury drogowej chętniej wykorzystywanej przez ludzi dzięki możliwości dotarcia w wybrane miejsca, a nie określone przez drogę wodną.

Gęstość sieci kolejowej na obszarze Polski jest zróżnicowana przestrzennie. Przyczyn tych dysproporcji należy upatrywać w historii. Zarys dzisiejszej sieci kolejowej kształtował się w drugiej połowie XIX w., kiedy terytorium Polski znajdowało się pod zaborami. Skutki tego są nadal widoczne: zachodnia część Polski ma wyraźnie gęstszą sieć kolejową niż pozostałe części kraju (województwo śląskie – 15,8 km/100 km², województwo lubuskie i podlaskie 3,8 km/100 km², wg danych BDL GUS).

RD7uLzr8WYUc6

Mapa Polski przedstawia gęstość sieci kolejowej. W województwie śląskim wyniosła ponad 9 kilometrów na 100 kilometrów kwadratowych. W województwach małopolskim, opolskim, dolnośląskim oraz kujawsko pomorskim wyniosła od 7,1 do 9 kilometrów na 100 kilometrów kwadratowych. W województwach podkarpackim, świętokrzyskim, łódzkim, wielkopolskim, lubuskim, zachodniopomorskim oraz pomorskim wyniosła od 5,1 do 7 kilometrów na 100 kilometrów kwadratowych. W województwach warmińsko mazurskim oraz mazowieckim wyniosła od 3,1 do 5 kilometrów na 100 kilometrów kwadratowych. W województwach podlaskim oraz lubelskim wyniosła poniżej 3 kilometrów na 100 kilometrów kwadratowych.

Największa gęstość sieci dróg kołowych występuje na południu Polski, a najmniejsza w północno‑zachodniej i północno‑wschodniej Polsce.

R1YfnG9vWqsp3

Mapa Polski przedstawia gęstość dróg kołowych utwardzonych. W województwach małopolskim, śląskim oraz świętokrzyskim wyniosła ponad 120. W województwach dolnośląskim, wielkopolskim, kujawsko pomorskim, łódzkim oraz mazowieckim wyniosła od 100,1 do 120. W województwach podkarpackim oraz lubelskim wyniosła od 90,1 do 100. W województwach pomorskim oraz opolskim wyniosła od 70,1 do 90. W województwach podlaskim, warmińsko mazurskim, zachodniopomorskim oraz lubuskim wyniosła poniżej 70.

Węzeł transportowy to miejsce (np. miejscowość), w którym zbiegają się co najmniej trzy drogi transportowe, np. kołowe lub kolejowe. Natomiast terminal transportowy to miejsce rozładunku, załadunku i przeładunku towarów lub osób między kolejnymi środkami transportu. W Polsce w 2019 r. było aktywnych 38 terminali, w tym 6 morskich (obsługujące przesyłki morze‑kolej, morze‑droga) oraz 32 lądowe (obsługujące przesyłki kolej‑droga). Obecność węzłów i terminali sprzyja lokalizowaniu obiektów przemysłowych, magazynowych, logistycznych czy centrów handlowo‑rozrywkowych.

Reg96mLCBblDY

Mapa Polski przedstawia terminalne intermodalne. Terminale morskie znajdują się w Szczecinie, Świnoujściu, Gdyni, Gdańsku oraz Braniewie. Terminale lądowe znajdują się w Rzepinie, Brzegu Dolnym, Kątach Wrocławskich, Siechnicach, Kaliszu, Poznaniu, Szamotułach, Kutnie, Strykowie, Łodzi, Radomsku, Dąbrowie Górniczej, Sławkowie, Gliwicach, Włosienicy, Brzesku, Lublinie, Małaszewicach, Pruszkowie, Warszawie, Chryzanowie, Narewce oraz Ełku.

R14c5MXB2WBrh

Mapa Polski przedstawia porty lotnicze. Są to porty Rzeszów Jasionka, Kraków Balice, Katowice Pyrzowice, Wrocław Strachowice, Zielona Góra Babimost, Poznań Ławica, Szczecin Goleniów, Gdański imienia Lecha Wałęsy, Bydgoszcz Szwederowo, Olsztyn Szymary, Warszawa Modlin, Warszawa imienia Chopina, Łódź Lublinek oraz Lublin.

Więcej na temat transportu w Polsce znajdziesz w materiałach: „Uwarunkowania rozwoju i struktura transportu w Polsce”,  „Transport kolejowy w Polsce i jego zmiany”, „Czy potrzebne są w Polsce autostrady?”, „Transport lotniczy, morski i śródlądowy w Polsce – stan obecny i perspektywy rozwoju”, „Wsiąść nie tylko do pociągu, czyli sieć transportu w Polsce”.