Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
2
Polecenie 1

Wymień i scharakteryzuj przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki mające wpływ na rozwój transportu.

RKP3CtCwZ6rUx
(Uzupełnij).

Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju transportu

RaDkmoERGh7Br1
Ilustracja główna przedstawia miasto. Na pierwszym planie jest zbiornik wodny z żaglówką i statkiem. Następnie ulica z samochodami, budynki oraz wzniesienie, na zboczu którego jest pociąg. Na niebie leci samolot. Na ilustracji po lewej stronie jest napis czynniki przyrodnicze, punkty od 1 do 17, po prawej są czynniki pozaprzyrodnicze - punkty od 18 do 25. Ilustracja zawiera 25 punktów. Opis. 1. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu opis alternatywny Główne szlaki prowadzono od dawna na obszarach pozbawionych przeszkód terenowych tj. łańcuchy górskie, lasy i tereny podmokłe. Obecnie jednak transport uniezależnił się w znacznym stopniu od czynników przyrodniczych. Fotografia przedstawia kamienisty teren pozbawiony roślinności, przez który biegnie droga gruntowa. W tle jest pasmo górskie. Na ilustracji jest mapa Australii. Zaznaczono poszczególne stany i ich stolice. To: Nowa Południowa Walia Sydney, Wiktoria Melbourne, Queensland z Brisbane, Australia Południowa z Adelaide, Australia Zachodnia z Perth i Tasmania z Hobart. Przykładem może być Australia, w jej środkowej części, czyli na Wielkiej Pustyni Piaszczystej, Pustyni Gibsona i Wielkiej Pustyni Wiktorii sieć drogowa nie istnieje., 2. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu. Zdjęcie ukazuje tunel metra. W tunelu są tory kolejowe. Budowie sieci transportu szynowego i samochodowego sprzyjają rozległe obszary nizinne, małe różnice wysokości względnych, a także brak głębokich, usytuowanych poprzecznie do kierunku szlaków form rzeźby terenu. Na obszarach o urozmaiconej rzeźbie terenu buduje się mosty, tunele i wiadukty. Tunel św. Gotarda (rys.) to najdłuższy na świecie tunel kolejowy. Biegnie przez Alpy Szwajcarskie. Mapa świata ukazuje sieć dróg kolejowych na 100 kilometrów kwadratowych powierzchni według państw. Poniżej 1 kilometra to Japonia oraz głównie część krajów europejskich - głównie w Europie południowo-zachodniej. Od 1 do 2,5 kilometra to między innymi Chiny, Indie, Stany Zjednoczone, Kanada. Najmniejsza długość dróg: znaczna część Afryki, Mongolia, Birma, Boliwia, Peru, Afganistan. Wartość powyżej 100 kilometrów. Jak wskazuje mapa, najgęstsza sieć kolejowa jest w Europie., 3. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu. Zdjęcie ukazuje drogę asfaltową biegnącą licznymi zakolami na górskim zboczu. W dolinie płynie rzeka. Na krętych obszarach górskich powszechne są umocnienia zabezpieczające osuwiska skalne, 4. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu. Na zdjęciu jest samolot pasażerski stojący na płycie lotniska. Pasy startowe buduje się na obszarach o dużych obszarach i płaskiej rzeźbie, 5. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu. Zdjęcie przedstawia szeroką rzekę. Po lewej stronie zdjęcia widać fragment basenu. Transport rzeczny występuje na rzekach o dostatecznej głębokości koryta i braku próg rzecznych. W przypadku, gdy ciek transportuje dużą ilość materiału skalnego, reguluje się ją. Mapa Europy. Na mapie niebieskimi liniami zaznaczono śródlądową drogę morską. Najwięcej niebieskich linii jest na obszarze Europy Zachodniej. Jedna długa biegnie od Morza Czarnego i Kaspijskiego przez Rosję na północ z rozgałęzieniem do Morza Białego i Zatoki Fińskiej. W Europie sieć dróg śródlądowych wykorzystuje jak najbardziej naturalny potencjał tego kontynentu., 6. Ukształtowanie powierzchni i rodzaj gruntu. Zdjęcie przedstawia rurociąg zainstalowany na zboczu pasma górskiego. Rurociągi i linie wysokiego napięcia biegną najczęściej po terenach płaskich, ponieważ ich budowa w górach napotyka na duże trudności., 7. Klimat. Zdjęcie przedstawia drogę z kilkoma pasami ruchu. Na zdjęciu jest mgła. Mgły, zamiecie, zaspy śnieżne i piaskowe oraz oblodzenie nawierzchni powodują ograniczenie widoczności różnych rodzajów transportu., 8. Klimat. Zdjęcie przedstawia tory kolejowe. Tory kolejowe i asfalt, w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury, ulegają odkształceniom. Na mapie świata zaznaczono linie kolejowe. najwięcej jest ich na wschodzie Azji (Chiny), na południu Azji (Indie), w Europie, w Stanach Zjednoczonych. Linie kolejowe na świecie są bardzo wykorzystywane, szczególnie do przewozu bardzo ciężkich ładunków., 9. Klimat. Zdjęcie ukazuje samolot na pasie startowym. Panuje mgła. Gęste mgły oraz niskie chmury uniemożliwiają start i lądowanie samolotów., 10. Klimat. Zdjęcie przedstawia zimowy krajobraz. Po prawej stronie jest zbiornik wodny. W tle pasmo górskie. Na niebie widać samolot tuż po starcie. W wyniku dużych opadów śnieżnych i zlodzenia należy odśnieżać i odlodzić lotniska., 11. Klimat. Na zdjęciu jest gruba rura biegnąca przez teren górski, niezamieszkały. Rurę zainstalowano w dolinie. Na obszarach o niskich temperaturach powietrza, na przykład w krajach położonych częściowo w strefie okołobiegunowej, woda i ropa naftowa w rurociągach muszą być podgrzewane., 12. Klimat. Zdjęcie ukazuje górną część słupa wysokiego napięcia. Niskie temperatury powietrza powodują kurczenie, a wysokie – rozciąganie się linii wysokiego napięcia., 13. Klimat. Na zdjęciu są statki zasumowane przy brzegu. Na wodzie widać kawałki kry. Zlodzenia rzek i portów morskich powodują brak stałej żeglugi. Często, w przypadku dużego zlodzenia, stosuje się lodołamacze., 14. Wody. Zdjęcie ukazuje teren podmokły. Nad mokradłami unoszą się ptaki. Żeby poprowadzić drogę na obszarach podmokłych, należy przeprowadzić meliorację wodną lub wbić głęboko w ziemię betonowe pale., 15. Wody. Zdjęcie ukazuje czerwone łódki unoszące się na kanale zacumowane przy betonowym brzegu. Na obszarach o gęstej sieci rzecznej buduje się kanały łączące dorzecza., 16. Wody. Na zdjęciu jest zbiornik wodny z długim statkiem turystycznym. Małe wahania stanu wód w rzekach sprzyjają wykorzystania ich jako drogi wodnej., 17. Wody. Na fragmencie mapy zaznaczono prądy morskie na Oceanie Atlantyckim. na północy jest prąc zimny, stopniowo w kierunku południowym przechodzi w ciepły. Korzystny układ prądów i pływów morskich sprzyja rozwojowi transportu morskiego., 18. Rozmieszczenie ludności i osadnictwa. Na zdjęciu jest ulica w dużym mieście pomiędzy wysokimi budynkami. Na ulicy jest dużo ludzi. Gęstość sieci transportowej jest wprost proporcjonalna do gęstości zaludnienia i gęstości sieci osadniczej. Zmienia się też ranga dróg – w krajach gęsto zaludnionych jest wiele dróg krajowych i międzynarodowych. Na mapie świata zaznaczono gęstość zaludnienia. Powyżej 1000 północne Indie. od 250 do 1000 to głównie Indie, Pakistan. Chiny (wschodnia część), Indonezja, punktowe miejsca w Europie, wschodnie obszary Stanów Zjednoczonych, Ameryka Środkowa, miejsca w krajach na zachodzie i wschodzie Afryki. Niskie wartości od 1,1, do 5 to głównie Kanada, Sahara, Australia, północna Azja (Rosja). 19. Rozmieszczenie surowców mineralnych i ośrodków przemysłu. Zdjęcie ukazuje tory kolejowe tuż przy zboczu wzniesienia. Tory są częściowo zadaszone drewnianą konstrukcją. Gęstość sieci transportowej jest wprost proporcjonalna do gęstości zaludnienia i gęstości sieci osadniczej. Zmienia się też ranga dróg – w krajach gęsto zaludnionych jest wiele dróg krajowych i międzynarodowych., 20. Czynniki historyczne i polityczne. Na mapie Europy zaznaczono sieć transportową. Jest bardzo gęsta w Europie Środkowej oraz Zachodniej. W państwach uprzemysłowionych w XIX w. sieć transportowa ukształtowała się najwcześniej i do dziś jest gęsto rozmieszczona. W krajach, w których rozwój gospodarki nastąpił później, przeważa transport drogowy., 21. Czynniki historyczne i polityczne. Na mapie Afryki zaznaczono różne rozstawy szyn - od 600 milimetrów do 1435 milimetrów. Dominuje rozstaw szyn o długości 1067 milimetrów. Jest ich najwięcej na południu kontynentu. Podboje kolonialne doprowadziły w krajach kolonialnych do rozwoju żeglugi morskiej i budowy portów morskich, które połączono z okręgami wydobywczymi siecią drogową i kolejową. Pozostałością po kraju-metropolii są różne rozstawy szyn., 22. Czynniki historyczne i polityczne. Na mapie Polski zaznaczono sieć transportową. W części zachodniej jest bardziej gęsta niż na wschodzie kraju. Najbardziej gęsta jest na południu kraju - Śląsk. Poszczególne regiony Polski, należące niegdyś do trzech różnych zaborców, odznaczają się różną gęstością sieci transportowej., 23. Czynniki historyczne i polityczne. Na mapie Europy zaznaczono sieć transportową. Jest ona stosunkowo gęsta. Bardzo szybkie połączenie o prędkości 310-320 kilometrów na godzinę jest między innymi między Strasburgiem a Paryżem i Madrytem a Barceloną. Dominują na mapie połączenia o prędkości poniżej 200 kilometrów na godzinę. Obecnie ważnym planem jest połączenie sieci transportowych różnych państw w taki sposób, aby utworzyć spójną całość., 24. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Zdjęcie przedstawia trzy osły ciągnące niewielki wóz na dwóch kołach. Na wozie siedzi dwóch czarnoskórych mężczyzn oraz chłopiec. W krajach słabo rozwiniętych znajdują się zarówno tradycyjne, jak i bardziej współczesne systemy transportowe (transport juczny i pociągowy obok drogowego i szynowego). Charakteryzują się one rzadszą siecią transportową, mniejszą liczbą środków transportu i koniecznością wielokrotnej zmiany środków transportu w drodze z punktu A do punktu B., 25. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Na zdjęciu jest nowoczesny pociąg stojący na peronie. W krajach wysoko rozwiniętych obecnie następuje modernizacja infrastruktury transportowej. Między dużymi ośrodkami miejskimi istnieje możliwość nie tylko poruszania się bez konieczności zmian środka transportu, ale także istnieje szeroki wybór (na przykład samochodem, koleją czy samolotem).
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
grafiki:
1. autor – Smiley.toerist - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/, [online], dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Road_at_Hv%C3%ADt%C3%A1rnes_Crossroads.jpg
2. autor – Kecko from Northeast corner of, Switzerland - Gotthard Inside, CC BY 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gotthard_Inside_(22033706419).jpg
3. CC0, [online], dostępny w internecie: https://pxhere.com/en/photo/637132
4. CC0, [online], dostępny w internecie: https://www.maxpixel.net/Runway-Airport-Jet-Transport-System-Aircraft-3058874
5. autor – Duds Nilds, CC BY 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hotel_Paca%C3%A1s_-_panoramio_(3).jpg
6. CC0, [online], dostępny w internecie: https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=129275&picture=water-pipelines-in-the-mountains
7. Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/przeciwmgielne-droga-autostrady-1819149/
8. autor – Ed Schipul, broken tracks, CC BY-SA 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, [online], dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/eschipul/3502988259/
9. autor – Obama White House (Official White House Photo by Pete Souza), P040309PS-0029, https://www.usa.gov/government-works https://www.usa.gov/government-works, [online], dostępny w internecie: https://www.flickr.com/photos/obamawhitehouse/3484038891
10. Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/islandia-%C5%9Bnieg-dekoracje-krajobraz-680674/
11. Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/linia-ci%C5%9Bnienie-wody-ruroci%C4%85g-rury-509870/
12. Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/wysokiego-napi%C4%99cia-717656/
13. Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępny w internecie: https://www.maxpixel.net/Ships-Winter-Ice-Bugsier-Texture-Port-Tug-2226749
14. CC0, [online], dostępny w internecie https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=282736&picture=wetland-birds
15. CC0, [online], dostępny w internecie https://pixabay.com/pl/photos/linia-ci%C5%9Bnienie-wody-ruroci%C4%85g-rury-509870/
16. autor – tonykliemann - Flickr: 2012-05-06-2608, CC BY-SA 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, [online], dostępny w internecie https://pixabay.com/pl/photos/wysokiego-napi%C4%99cia-717656/
17. autor – RedAndr - self-made, used map from http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/, [online], dostępny w internecie https://www.maxpixel.net/Ships-Winter-Ice-Bugsier-Texture-Port-Tug-2226749
Eduexpert Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
tło, Pexels License https://www.pexels.com/photo-license/ [online], dostępny w internecie: https://www.pexels.com/photo/skyscrapers-in-city-against-clear-sky-316137/
grafiki:
18. Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: https://www.goodfreephotos.com/china/macau-photos/crowds-and-people-in-the-streets-of-macau.jpg.php
19. autor – Martin Bodman, CC BY-SA 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, [online], dostępny w internecie: https://www.geograph.org.uk/photo/2121743
20. PeterEastern (talk) using data from OpenStreetMap and contributors - slippy map version, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/, [online], dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:European_railway_map.jpg
21. autor – Bucsky - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/, [online], dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Africa_railway_map_gauge.jpg
22. autor – Winnetou14 - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/, [online], dostępny w https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Poland_rail_map.svg
23. autor – User:Bernese media, User:BIL 2011 SVG version: User:Akwa and others (see the history & the source file) - This file was derived from: High Speed Railroad Map of Europe 2015.svg & Own work, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/, [online], dostępny w https://commons.wikimedia.org/wiki/File:High_Speed_Railroad_Map_of_Europe.svg
24. autor – Pixabay, Pexels License https://www.pexels.com/photo-license/, [online], dostępny w https://www.pexels.com/photo/africa-cart-coach-dare-85675/
25. CC BY-SA 1.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/1.0/, [online], dostępny w https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:TGV-Paris.Gare.de.Lyon.2007.JPG
.