Nazwa graniastosłupa zależy od wielokąta, będącego jego podstawą.
Prostopadłościan i sześcian są przykładami graniastosłupów prostych.
W każdym graniastosłupie można wyróżnić kilka ważnych elementów.
RoZ0IAyj7sutP
Na rysunku przedstawiony jest graniastosłup prosty czworokątny z wyróżnionymi elementami takimi jak: krawędź, podstawa, wierzchołek i ściana boczna. W graniastosłupie są dwie podstawy i zawierają się one w dwóch równoległych płaszczyznach. Wierzchołki podstaw połączone są ze sobą za pomocą krawędzi prostopadłych do obu podstaw i wraz z krawędziami podstawy tworzą ściany boczne. Miejsca łączenia się krawędzi w graniastosłupie również nazywamy wierzchołkami.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Pokaż ćwiczenia:
Ważne!
Wzór na pole powierzchni całkowitej graniastosłupa prostego, w którym mamy – kąt w podstawie jest postaci:
gdzie Pp oznacza pole podstawy, a Pb pole ściany bocznej.
Ważne!
Wzór na objętość prostopadłościanu jest postaci:
V=abc,
gdzie a i b to wymiary podstawy, a c to wysokość bryły.
Ostrosłupy
Ostrosłup
Definicja: Ostrosłup
Ostrosłup to taki wielościan, którego podstawą jest dowolny wielokąt, a ściany boczne są trójkątami o wspólnym wierzchołku.
Ostrosłupy mogą w podstawie mieć różne figury płaskie. Na przykład:
Nazwa ostrosłupa zależy od wielokąta, będącego jego podstawą.
W każdym ostrosłupie można wyróżnić kilka ważnych elementów.
R1K2Cy9zDkrwc
Na rysunku przedstawiony jest ostrosłup prosty czworokątny. Posiada on jedynie jedną podstawę, a ściany boczne są trójkątami. Miejsce złożenia się ścian bocznych nazywamy wierzchołkiem ostrosłupa. Wierzchołek ostrosłupa łączy się z każdym wierzchołkiem podstawy za pomocą krawędzi. Z wierzchołka ostrosłupa opuszczona jest wysokość prostopadła do powierzchni podstawy, a miejsce ich przecięcia nazywamy spodkiem wysokości.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RmtQItkWNwNep1
Ćwiczenie 1
Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Możliwe odpowiedzi: 1. Każdy prostopadłościan ma cztery ściany boczne i 12 krawędzi., 2. W każdym prostopadłościanie dwie ściany są kwadratami, a pozostałe prostokątami.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1DKzB6JecPVS1
Ćwiczenie 2
Krawędź sześcianu ma długość 4cm. Zaznacz, ile wynosi suma długości wszystkich krawędzi sześcianu. Możliwe odpowiedzi: 1. 48cm, 2. 24cm
48 cm
24 cm
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1IQDK26ZcSVL1
Ćwiczenie 3
Krawędź sześcianu ma długość 4cm. Zaznacz, ile wynosi pole powierzchni tego sześcianu. Możliwe odpowiedzi: 1. 96cm2, 2. 64cm2
96 cm²
64 cm²
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1LWc0nrjioAZ1
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz właściwą odpowiedź. Graniastosłup sześciokątny ma 12 wierzchołków i 12 krawędzi bocznych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Graniastosłup o podstawie ośmiokąta ma 16 wierzchołków i 9 ścian.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz właściwą odpowiedź. Graniastosłup sześciokątny ma 12 wierzchołków i 12 krawędzi bocznych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Graniastosłup o podstawie ośmiokąta ma 16 wierzchołków i 9 ścian.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 5
Rysunek przedstawia siatkę graniastosłupa. Oblicz obwód podstawy tego graniastosłupa.
RXlvXHR7yTfgf1
Siatka graniastosłupa o wysokości równej 7 cm. W podstawie graniastosłupa trójkąt prostokątny o przyprostokątnych równych 3 cm, 4 cm i przeciwprostokątnej równej 5 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R11XWWkoFme4n
Obwód podstawy graniastosłupa Tu uzupełnij cm.
Obwód podstawy graniastosłupa Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R10N0SDjlf8Vh
Ćwiczenie 5
Oblicz sumę długości wszystkich krawędzi graniastosłupa o wysokości równej 7cm, który w podstawie ma trójkąt prostokątny o przyprostokątnych długości 3cm i 4cm oraz przeciwprostokątnej długości 5cm, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 52cm, 2. 40cm, 3. 31cm, 4. 60cm
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R7tXNN1x2sInm2
Ćwiczenie 6
Czy istnieje graniastosłup, który ma 18 ścian i 48 krawędzi? Jeżeli tak, to zaznacz jego nazwę. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7
R1YXnEmZGzmKL
Skrzynkę balkonową o długości 64cm, szerokości 22cm i wysokości 17cm pomalowano z zewnątrz farbą. Jaką powierzchnię pomalowano? Pomiń grubość desek, z których wykonano skrzynkę. Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Pomalowano powierzchnię 1. 4332, 2. 4342, 3. 4334, 4. 4432cm2.
Skrzynkę balkonową o długości 64cm, szerokości 22cm i wysokości 17cm pomalowano z zewnątrz farbą. Jaką powierzchnię pomalowano? Pomiń grubość desek, z których wykonano skrzynkę. Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Pomalowano powierzchnię 1. 4332, 2. 4342, 3. 4334, 4. 4432cm2.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Oblicz pole powierzchni bocznej tej skrzynki, a następnie dodaj do niego pole powierzchni jednej podstawy.
RcPREk0mTjlhQ2
Ćwiczenie 8
Prostopadłościenny pojemnik na mąkę ma wymiary: 10cm×10cm×18cm. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Pojemnik ma pojemność większą niż 1,5 litra a mniejszą niż 2 litry., 2. Skoro 1kg mąki możemy przesypać do 7 szklanek o pojemności 250cm3, to 1kg mąki zmieści się w tym pojemniku., 3. Pojemnik ma pojemność 1800l., 4. Gdy zmniejszymy każdy z wymiarów pojemników o połowę, to objętość również zmniejszy się o połowę.
Prostopadłościenny pojemnik na mąkę ma wymiary: 10 cm x 10 cm x 18 cm. Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe.
Pojemnik ma pojemność większą niż 1,5 lita a mniejszą niż 2 litry.
Skoro 1 kg mąki możemy przesypać do 7 szklanek o pojemności 250 cm³, to 1 kg mąki zmieści się w tym pojemniku.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R830SyDy5ZpDj2
Ćwiczenie 9
Długość basenu w kształcie prostopadłościanu jest równa 25m, szerokość 10m, a głębokość jest wszędzie taka sama i równa 160cm. Ile m3 wody mieści się w tym basenie? Wybierz odpowiedź spośród podanych. Możliwe odpowiedzi: 1. 400, 2. 612, 3. 40000, 4. 8532
400
612
40000
8532
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 10
Mała sztabka złota ma kształt prostopadłościanu o wymiarach i masie przedstawionych w tabeli. Oblicz, ile gramów waży cm3 złota. Podaj wynik zaokrąglony do jedności.
Wymiary
Długość
103,8mm
Grubość
10mm
Szerokość
50mm
Masa sztabki
1000g
RV20gHvXK0DPb
Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Około 1. 15, 2. 22, 3. 18, 4. 19g.
Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Około 1. 15, 2. 22, 3. 18, 4. 19g.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 11
Figura A składa się z jednakowych sześcianów o krawędzi 2cm, a figura B składa się z jednakowych prostopadłościanów o wymiarach 1cm×1cm×2cm.
Rom8JSeiz9vFg1
Rysunek dwóch figur. Figura A składa się z sześciu jednakowych sześcianów. Figura B składa się z siedmiu jednakowych prostopadłościanów.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Oblicz, o ile cm3 większą objętość ma figura A.
RyVidmiAHeZGN
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Oblicz objętość pojedynczego sześcianu i pomnóż ją razy ilość sześcianów występujących w figurze A. Podobnie postępuj w przypadku figury B, oblicz objętość pojedynczego prostopadłościanu i pomnóż razy ilość występujących w niej prostopadłościanów.
VA=48cm3,
VB=14cm3,
VA-VB=48cm3-14cm3=34cm3.
ROmwQ2GtctmSf
Ćwiczenie 11
Figura A składa się z sześciu jednakowych sześcianów o krawędzi 2cm, a figura B składa się z siedmiu jednakowych prostopadłościanów o wymiarach 1cm×1cm×2cm. O ile cm3 większą objętość ma figura A? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. O 34cm3., 2. O 20cm3., 3. O 50cm3., 4. O 14cm3.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 12
RbH9GViCP4IlN1
Rysunek ostrosłupa o podstawie sześciokąta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Na podstawie rysunku rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe. Zaznacz je.
R12QxJTrHXdYc
Możliwe odpowiedzi: 1. Rysunek przedstawia ostrosłup sześciokątny., 2. Figura przestrzenna przedstawiona na rysunku ma 7 wierzchołków i 6 krawędzi., 3. Figura przestrzenna przedstawiona na rysunku ma 7 wierzchołków i 12 krawędzi., 4. Rysunek przedstawia ostrosłup dwunastokątny.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 13
R15EkuxVrklr8
Graniastosłup czworokątny o podstawie kwadratu o boku długości 6 cm i sześcian o krawędzi 12 cm mają jednakowe pola powierzchni. Oblicz wysokość graniastosłupa. Wysokośc graniastosłupa wynosi Tu uzupełnij .
Graniastosłup czworokątny o podstawie kwadratu o boku długości 6 cm i sześcian o krawędzi 12 cm mają jednakowe pola powierzchni. Oblicz wysokość graniastosłupa. Wysokośc graniastosłupa wynosi Tu uzupełnij .
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zacznij od obliczenia pola powierzchni sześcianu. Wykorzystaj to pole do wyznaczenia pola jednej ściany bocznej graniastosłupa, a następnie oblicz wysokość graniastosłupa, korzystając ze wzoru na pole prostokąta.
RwBju2UlWfhob2
Ćwiczenie 14
Pole powierzchni i objętość tego samego sześcianu wyrażone są taką samą liczbą. Jaka to liczba? Wskaż poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 27, 2. 64, 3. 125, 4. 216
Pole powierzchni i objętość tego samego sześcianu wyrażone są taką samą liczbą. Jaka to liczba? Wskaż poprawną odpowiedź.
27
64
125
216
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RAe7DtwLy1dNX3
Ćwiczenie 15
Ostrosłup ma cztery ściany i wszystkie krawędzie równej długości. Suma długości wszystkich krawędzi jest równa 30cm. Jaka jest długość krawędzi tego ostrosłupa? Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Długość krawędzi tego ostrosłupa wynosi 1. 5, 2. 3, 3. 6, 4. 4cm.
Ostrosłup ma cztery ściany i wszystkie krawędzie równej długości. Suma długości wszystkich krawędzi jest równa 30cm. Jaka jest długość krawędzi tego ostrosłupa? Uzupełnij zdanie, przeciągając w lukę odpowiednią liczbę lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Długość krawędzi tego ostrosłupa wynosi 1. 5, 2. 3, 3. 6, 4. 4cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 16
RT3bDB29z7n15
Sala lekcyjna w kształcie prostopadłościanu ma wymiary: długość 10m, szerokość 6m i wysokość 3,20m. W sali tej są drzwi o wymiarach 1,20m×2m i trzy okna o wymiarach 2m×1,80m. Ściany tej sali (bez sufitu) będą dwukrotnie malowane farbą, której litr farby wystarcza na pomalowanie 12m2 powierzchni. Jaką najmniejszą ilość puszek farby trzeba kupić, jeżeli jest ona sprzedawana w pięciolitrowych opakowaniach? Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Potrzeba co najmniej Tu uzupełnij puszki.
Sala lekcyjna w kształcie prostopadłościanu ma wymiary: długość 10m, szerokość 6m i wysokość 3,20m. W sali tej są drzwi o wymiarach 1,20m×2m i trzy okna o wymiarach 2m×1,80m. Ściany tej sali (bez sufitu) będą dwukrotnie malowane farbą, której litr farby wystarcza na pomalowanie 12m2 powierzchni. Jaką najmniejszą ilość puszek farby trzeba kupić, jeżeli jest ona sprzedawana w pięciolitrowych opakowaniach? Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Potrzeba co najmniej Tu uzupełnij puszki.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zacznij od wyznaczenia pola powierzchni bocznej tej sali, a następnie odejmij od otrzymanego wyniku pole drzwi i potrojone pole okna. Pamiętaj, że ściany mają być pomalowane dwukrotnie, więc ostateczny wynik pomnóż przez 2.