Autor: dr Tomasz Łukawski

Od dnia publikacji poprzedniej broszury minęło ponad pół roku. W tym okresie udostępniona została rozszerzona (płatna) wersja GPT‑4. Nauczyciele jednak powszechnie korzystają z bezpłatnej wersji konsumenckiej. Powinni przy tym pamiętać, że nie wolno używać podstawowych wersji modeli językowych, jeśli zamierza się pracować na danych osobowych, zwłaszcza tych należących do kategorii wymienionych w art. 9 RODOIndeks górny Indeks górny [23]^[23] Indeks górny koniec^{Indeks górny [23][23]} (np. orzeczenia, opinie poradni pedagogiczno‑psychologicznych, zalecenia itp.), lub przetwarzać informacje, którymi nie wolno dzielić się z osobami trzecimi (np. notatki z posiedzeń rady pedagogicznej). Należy mieć na uwadze, że ChatGPT, podobnie jak inne chatboty, może „uczyć się” na podstawie zadawanych mu pytań i wprowadzanych do niego informacji. Co więcej: kierowane do niego pytanie będzie widoczne dla dostawcy ChatGPT, czyli firmy OpenAI. Dlatego najpierw należy zapoznać się z warunkami użytkowania narzędzia oraz polityką prywatności jego twórcy.

Najnowsza wersja GPT‑4 pozwala na wyszukiwanie informacji w internecie oraz generowanie obrazów. Co ciekawe: możliwa jest też konwersacja o obrazach (można przykładowo zapytać, co się znajduje na grafice i do czego służy). Wersja mobilna aplikacji pozwala ponadto na rozmowę głosową z ChatGPT.

Aplikacja zawiera zestaw pluginów (tzw. wtyczek), które GPT‑4 może wykorzystywać do pozyskiwania specjalistycznych informacji, rozmowy na temat plików o rozszerzeniu .pdf, przeszukiwania znanych baz danych czy prac naukowych.

Aplikacja wyposażona jest również w funkcję Advanced Data Analysis, która pozwala na edytowanie arkuszy kalkulacyjnych oraz analizowanie i tworzenie kodu komputerowego.

Dzięki niej ChatGPT potrafi liczyć i rozwiązywać zadania matematyczne z większą precyzją niż dotychczas. Korzystając z tej funkcji, można przesłać chatbotowi dowolny plik i poprosić o jego analizę.

Z uwagi na ograniczoną objętość niniejszej broszury zainteresowanych tym, jak używać dużych modeli językowych w szkole, odsyłamy do polskiej wersji oficjalnego dokumentu Nauczanie z wykorzystaniem sztucznej inteligencjiIndeks górny Indeks górny [24]^[24] Indeks górny koniec^{Indeks górny [24][24]}, znajdującego się na stronie producenta Open AI. Jest to przewodnik dla nauczycieli korzystających z ChatGPT, zawierający sugerowane podpowiedzi oraz informacje, jak działa model językowy i jakie są jego ograniczenia. Twórcy aplikacji dzielą się w nim kilkoma przykładami wykorzystywania ChatGPT na lekcjach w szkole oraz podpowiedziami, które pomogą nauczycielom rozpocząć korzystanie z tego narzędzia. Zainteresowani znajdą tam również odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Oto kilka przykładów wprost ze strony OpenAIIndeks górny Indeks górny [25]^[25] Indeks górny koniec^{Indeks górny [25][25]}:

● Doktor Helen Crompton, profesor Uniwersytetu Old Dominion, zachęca swoich studentów, aby używali ChatGPT jako partnera w dyskusji, który wskaże luki w ich argumentacji, jako rekrutera przeprowadzającego z nimi rozmowę rekrutacyjną lub jako nowego szefa, który może przekazać im informację zwrotną w określony sposób.

● Z kolei Fran Bellas, profesor Universidade da Coruña w Hiszpanii, zaleca nauczycielom używanie ChatGPT jako asystenta pomagającego w tworzeniu quizów, egzaminów i scenariuszy zajęć. Sugeruje, aby najpierw udostępnić treść programu nauczania ChatGPT, a następnie poprosić go o pomysły na quizy i plany lekcji. Bellas twierdzi: „Jeśli poprosisz ChatGPT o stworzenie egzaminów składających się z 5 pytań na temat obwodów elektrycznych, otrzymasz nowe pomysły, które możesz uczynić własnymi”.

● Dr Anthony Kaziboni, kierownik działu badań na Uniwersytecie w Johannesburgu, uczy studentów, którzy poza zajęciami w większości nie mówią po angielsku. Kaziboni wierzy, że znajomość języka angielskiego jest ogromną zaletą i że nierozumienie subtelności angielskiej gramatyki może utrudniać studentom rozwój. Zachęca ich do wykorzystywania ChatGPT jako narzędzia pomagającego w tłumaczeniu, doskonaleniu pisania w języku angielskim i ćwiczeniu konwersacji.

● Geetha Venugopal, nauczycielka informatyki w American International School w Ćennaju w Indiach, porównuje nauczanie uczniów o narzędziach sztucznej inteligencji do nauczania ich tego, jak odpowiedzialnie korzystać z internetu. Na zajęciach radzi im, aby pamiętali, że odpowiedzi udzielane przez ChatGPT nie zawsze muszą być wiarygodne i dokładne, oraz aby zastanowili się, czy w danej sytuacji powinni zaufać botowi, a następnie potwierdzili uzyskane informacje w innych źródłach. Celem jest pomóc im „zrozumieć znaczenie ciągłej pracy nad oryginalnym krytycznym myśleniem, umiejętnościami rozwiązywania problemów i kreatywnością”.

Nowości na OpenAI DevDay 2023

W dynamicznie rozwijającym się świecie technologii sztuczna inteligencja coraz śmielej wkracza do przestrzeni edukacyjnej, oferując nie tylko wsparcie dydaktyczne, ale¤i otwierając nowe ścieżki kreatywnego rozwoju. Podczas wydarzenia DevDay, które odbyło się 7 listopada 2023 roku w San Francisco z inicjatywy OpenAI, zespół projektowy ChatGPT przedstawił podsumowanie dotychczasowych osiągnięć oraz zaprezentował nowe funkcje modelu. Ostatnie ogłoszenia OpenAI w kontekście modelu ChatGPT wskazują, że przed nauczycielami i uczniami otwiera się szereg możliwości, które mogą znacząco wzbogacić proces nauczania i uczenia się. Oceniając potencjał nowych narzędzi, warto zastanowić się nad ich wpływem na przyszłość edukacji i nad wyzwaniami, przed którymi staje człowiek korzystający z tych innowacji. Dlatego też w tej sekcji zajmiemy się omówieniem najnowszych rozwiązań zaproponowanych przez OpenAI i ich znaczeniem dla szkoły jutra.

GPTs – indywidualnie dostosowane modele ChatGPT: możliwość tworzenia przez użytkowników spersonalizowanych wersji ChatGPT

Nowa funkcja GPTs pozwala użytkownikom na tworzenie indywidualnie dostosowanych wersji ChatGPT bez konieczności posiadania zaawansowanej wiedzy programistycznej. To innowacja, która demokratyzuje dostęp do technologii AI, umożliwiając personalizację modelu językowego z uwzględnieniem potrzeb konkretnego użytkownika. Proces ten wykorzystuje intuicyjne interfejsy, pozwalając na wprowadzenie i dostosowanie danych, które ma wykorzystać model. W praktyce oznacza to, że każdy może „nauczyć” ChatGPT języka branżowego bądź przekazać mu specyficzne informacje, co zaowocuje stworzeniem optymalnego modelu nadającego się do konkretnych zastosowań: od edukacji po obsługę klienta.

W kontekście edukacyjnym GPTs otwiera drzwi do stworzenia niemal nieograniczonej liczby specjalistycznych narzędzi wspomagających proces nauczania. Nauczyciele mogą skonfigurować ChatGPT tak, aby odpowiadał na potrzeby edukacyjne ich uczniów, np. poprzez włączenie materiałów dydaktycznych z danego przedmiotu lub dostosowanie dialogu do wieku uczniów. Personalizowane modele mogą również wesprzeć uczniów z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi, takimi jak nauka drugiego języka lub zapewnienie pomocy w zrozumieniu złożonych koncepcji naukowych.

Być może wprowadzenie GPTs w edukacji będzie krokiem milowym na drodze do stworzenia bardziej elastycznych i dostosowanych do użytkownika środowisk nauczania. Może to znacząco zmienić rolę nauczyciela, który stanie się nie tylko przewodnikiem po świecie wiedzy, ale również projektantem i kreatorem narzędzi edukacyjnych. Z kolei uczniowie zyskają dostęp do bardziej spersonalizowanego nauczania, co może przyczynić się do ich większego zaangażowania w proces uczenia się i lepszego zrozumienia przez nich materiału. Personalizacja edukacji dzięki GPTs może przynieść rewolucję w sposobie, w jaki młode pokolenia będą przyswajać wiedzę, czyniąc proces nauczania bardziej interaktywnym, zindywidualizowanym i dostosowanym do potrzeb każdego ucznia.

GPT Store – platforma dystrybucji GPTs: platforma umożliwiająca udostępnianie i komercjalizację własnych wersji ChatGPT

GPT Store to nowatorska platforma OpenAI, która umożliwia udostępnianie oraz komercjalizację spersonalizowanych modeli ChatGPT stworzonych przez użytkowników. Działa podobnie do aplikacji sklepowych, w których indywidualnie stworzone modele mogą być przeglądane, pobierane, a nawet kupowane przez innych. Użytkownicy mają możliwość dzielenia się swoimi własnymi wersjami ChatGPT, które zostały dostosowane do specyficznych potrzeb, tematów lub branż. To otwiera zupełnie nowy wymiar w dystrybucji i wymianie wiedzy opartej na AI.

W edukacji GPT Store może przekształcić sposób, w jaki nauczyciele i instytucje dzielą się materiałami dydaktycznymi. Nauczyciele różnych specjalności będą mogli nie tylko czerpać z pracy swoich kolegów, ale również dostarczać własne, unikatowe treści do wykorzystania w klasach na całym świecie. Dzięki temu nauczyciele zyskają dodatkowe źródło zarobku, a sektor edukacji zyska dostęp do szerokiej gamy specjalistycznych narzędzi, które są ciągle aktualizowane i rozwijane przez nauczycieli praktyków.

GPT Store w kontekście edukacyjnym uwydatnia potencjał tej platformy do tworzenia globalnej społeczności edukacyjnej, w której najlepsze praktyki i innowacyjne metody nauczania mogą być łatwo udostępniane i adaptowane przez różne systemy edukacyjne. Może to także zainspirować nauczycieli, świadomych, że ich praca może być doceniona i wykorzystana na szerszą skalę, do tworzenia coraz bardziej innowacyjnych materiałów edukacyjnych. Ponadto GPT Store sprzyja większej kolaboracji i profesjonalizacji wśród edukatorów, promując ideę ciągłego rozwoju i doskonalenia narzędzi edukacyjnych. W dłuższej perspektywie platforma może zaś zrewolucjonizować ekonomię wiedzy, przekształcając sposób, w jaki zasoby edukacyjne są tworzone, dystrybuowane i wykorzystywane na całym świecie.

Multimodalność ChatGPT – obsługa różnych typów treści: ChatGPT może teraz przetwarzać teksty i obrazy

Multimodalność ChatGPT oznacza, że model ten zyskał zdolność przetwarzania nie tylko tekstów, ale i obrazów. Dzięki temu użytkownicy mogą interaktywnie współpracować z ChatGPT, używając zarówno słów, jak i treści wizualnych. To rozszerzenie możliwości ChatGPT sprzyja bardziej złożonym i bogatszym formom komunikacji, otwierającym drogę do nowych zastosowań narzędzia: edukacyjnych, biznesowych i osobistych.

W edukacji ta nowa funkcja może być wykorzystana do nauczania poprzez wizualizację. Uczniowie mogą na przykład przesyłać zdjęcia artefaktów, diagramów naukowych czy prac artystycznych, a ChatGPT – dostarczać dodatkowe informacje, zadawać pytania kontrolne lub sugerować powiązane tematy do dalszej eksploracji. To umożliwi uczniom głębsze zrozumienie materiału dzięki interaktywnym i angażującym doświadczeniom edukacyjnym, łączącym słowa z obrazami.

Rozbudowana refleksja nad multimodalnością ChatGPT wskazuje na potencjał tej technologii do tworzenia bardziej angażujących i interaktywnych środowisk edukacyjnych. Może to przyczynić się do rozwoju nowych metod nauczania, które lepiej odpowiadają na potrzeby uczniów wizualnych i kinestetycznych, a także tych, którzy najlepiej przyswajają wiedzę przez praktyczne działanie i eksperymentowanie. Ponadto funkcja ta może sprzyjać rozwojowi – niezbędnej w dzisiejszym, zdominowanym przez media świecie – umiejętności krytycznego myślenia i analizy obrazów. W kontekście globalnym multimodalność ChatGPT może także zniwelować bariery językowe, umożliwiając komunikację i uczenie się z wykorzystaniem uniwersalnego języka obrazów.

Konwersacja głosowa ChatGPT – interakcje głosowe: nowa funkcja ChatGPT, która umożliwia generowanie mowy na podstawie tekstu

Nowa funkcja ChatGPT, konwersacja głosowa, to przełom w interakcji człowieka z technologią AI. ChatGPT może teraz generować mowę na podstawie tekstu, co przekształca go w interaktywnego asystenta, zdolnego nie tylko do prowadzenia rozmów pisemnych, ale również do uczestniczenia w dialogach głosowych. Ta funkcja otwiera drzwi do nowych form komunikacji z maszynami, form, w których interfejs głosowy staje się bardziej naturalny i dostępny dla szerszego grona użytkowników.

W świecie edukacji konwersacja głosowa z ChatGPT może znacząco ułatwić naukę, zwłaszcza osobom mającym trudności z czytaniem lub pisaniem, jak również tym, którzy uczą się języka obcego. Umożliwienie uczniom komunikacji z AI poprzez mowę może poprawić ich wymowę, intonację i płynność mówienia, a także pomóc im w zdobyciu większej pewności siebie podczas mówienia. Ponadto wykorzystanie asystentów głosowych w klasie może zaktywizować uczniów, umożliwiając prowadzenie bardziej interaktywnych i angażujących zajęć.

Refleksja nad wpływem konwersacji głosowej ChatGPT na edukację ukazuje potencjalne przemiany w nauczaniu i uczeniu się. Uczniowie mogą korzystać z głosowych wersji ChatGPT do przeprowadzania dyskusji na różne tematy, ćwiczenia umiejętności słuchania lub do odczytywania tekstu na głos, co może być szczególnie pomocne w nauce języków. Konwersacja głosowa z ChatGPT może również służyć jako pomoc dla uczniów preferujących różne style uczenia się, oferując im alternatywne środki przyswajania wiedzy. W szerszym kontekście wprowadzenie mowy jako formy interakcji z AI może także przyczynić się do zwiększenia dostępności edukacji, otwierając nowe możliwości dla osób z niepełnosprawnościami lub tych, którzy preferują naukę przez słuchanie.

Dall‑E – generowanie obrazów: narzędzie do tworzenia obrazów na podstawie opisów tekstowych

Dall‑E 3 to innowacyjne narzędzie OpenAI, które współpracuje z ChatGPT, pozwalając na tworzenie obrazów na podstawie opisów tekstowych. Ta integracja pozwala użytkownikom na zilustrowanie abstrakcyjnych koncepcji idei lub scenariuszy, które wcześniej wymagałyby skomplikowanego opisu słownego lub zaawansowanych umiejętności graficznych.

W kontekście edukacyjnym możliwości Dall‑E 3 mogą być wykorzystywane do pobudzania wyobraźni i kreatywności uczniów. Na przykład podczas lekcji kreatywnego pisania uczniowie mogą generować wizualne reprezentacje swoich opowiadań, co pomoże im w głębszym zrozumieniu tekstów i rozwijaniu narracji. Podobnie na lekcjach historii czy literatury Dall‑E 3 może wizualizować abstrakcyjne i metaforyczne opisy, pomagając uczniom lepiej zrozumieć i zinterpretować materiał.

Dall‑E 3 może służyć także jako narzędzie wspierające rozwój myślenia analitycznego i krytycznego. Przez analizę i porównywanie generowanych obrazów z ich tekstowymi opisami uczniowie uczą się rozumieć subtelności języka i wpływ konkretnych słów na interpretację wizualną. Jest to przydatne nie tylko w kontekście sztuki i literatury, ale również w edukacji medialnej, gdzie umiejętność krytycznej analizy treści wizualnych jest kluczowa.

Za pomocą Dall‑E 3 nauczyciele mogą zachęcać uczniów do eksperymentowania z różnymi formami wyrazu, wspierając tym samym rozwój umiejętności takich jak adaptacyjność myślenia i innowacyjność. Narzędzie to otwiera przed uczniami nowe możliwości wyrażania pomysłów i uczuć, przekształcając abstrakcyjne słowa w konkretne obrazy, co wzbogaca proces edukacyjny i czyni go bardziej angażującym.

Ulepszona multimodalność w jednym oknie czatu: integracja różnych typów mediów i interakcji w pojedynczym interfejsie użytkownika

Ulepszona multimodalność w jednym oknie czatu to kolejny etap rozwoju interfejsów użytkownika, umożliwiający integrację różnych typów mediów i interakcji. Użytkownicy mają teraz możliwość prowadzenia zaawansowanych konwersacji z ChatGPT: korzystania z jego zdolności do wyszukiwania informacji w internecie, generowania obrazów za pomocą Dall‑E 3, przesyłania i analizowania własnych obrazów oraz wrzucania różnorodnych plików do analizy – wszystko w ramach jednego okna czatu. To umożliwia bardziej płynną i wszechstronną interakcję, która przekracza tradycyjne ograniczenia czatu tekstowego.

W praktyce funkcja ta umożliwia ChatGPT odgrywanie roli zaawansowanego asystenta, który może w czasie rzeczywistym przeszukiwać internet w celu znalezienia najnowszych informacji, analizować przesłane obrazy i dokumenty, a także tworzyć treści wizualne pasujące do kontekstu rozmowy. W obszarze edukacji otwiera to nowe drzwi do świata interaktywnej nauki: nauczyciel lub uczeń może przekształcić rozmowę w bogatą lekcję multimedialną (uczniowie mogą na przykład przesyłać zdjęcia do analizy historycznej, mapy, wykresy przydatne podczas dyskusji o danych statystycznych lub tworzyć obrazy, które pomagają w zrozumieniu pojęć abstrakcyjnych).

Taka integracja różnych mediów sprawia, że nauka staje się bardziej interaktywna i angażująca. Uczniowie mogą natychmiast otrzymać informację zwrotną, a nauczyciele – tworzyć bardziej dynamiczne materiały edukacyjne. W rezultacie cały proces nauczania  i uczenia się staje się bardziej przystępny i dostosowany do indywidualnych potrzeb uczących się. Jest to szczególnie ważne w kontekście rozwijania umiejętności cyfrowych, krytycznego myślenia i kreatywności – kompetencji, które są kluczowe w XXI wieku.

Podsumowanie

Nowe funkcje ChatGPT otwierają przed edukacją perspektywy, które jeszcze do niedawna wydawały się odległe. Mogą znacząco przyczynić się do transformacji procesu nauczania i uczenia się, uczynić go bardziej interaktywnym, dostosowanym do indywidualnych potrzeb i bogatszym w doświadczenia multimedialne. Trzeba jednak pamiętać, że dostęp do pełni możliwości ChatGPT, takich jak ulepszona multimodalność w jednym oknie czatu, konwersacje głosowe, generowanie obrazów Dall‑E 3 czy dostosowywanie i dystrybucja modeli GPTs, jest obecnie ograniczony (tylko w ramach płatnej subskrypcji). Darmowa wersja oprogramowania oferuje podstawowe funkcje, które mimo wszystko stanowią solidną platformę do rozwijania umiejętności i zdobywania wiedzy, jednak bez pełnego spektrum interakcji multimodalnej. Warto mieć nadzieję, że z czasem i te zaawansowane opcje staną się bardziej dostępne, otwierając jeszcze szersze możliwości przed nauczycielami i uczniami na całym świecie.